การเมืองระบบ “ครอบครัว” จุดอ่อนประชาธิปไตย โดย "โอฬาร ถิ่นบางเตียว"

16 สิงหาคม 2567  ถ้านับ "อุ๊งอิ๊ง" แพทองธาร ชินวัตร  ในฐานะนายกรัฐมนตรีด้วย ในตระกูลชินวัตร มีคนเป็นนายกฯ ไปแล้ว กว่า 4 คน คือ อดีตนายกฯ" ทักษิณ ชินวัตร" / อดีตนายกฯ " สมชาย วงษ์สวัสดิ์" น้องเขย / อดีตนายกฯ " ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร"  น้องสาว และ "นายกฯแพทองธาร ชินวัตร"  ลูกสาวคนสุดท้อง ระบบนี้ ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นการเล่นการเมืองระบบครอบครัว ซึ่งอาจส่งผลเสียต่อการเมืองและประชาธิปไตยไทยอย่างมาก 

 

 

"เนชั่นทีวี"  พูดคุยกับ " รศ.โอฬาร ถิ่นบางเตียว"  คณะรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา อธิบายว่า การเมืองไทย ยังก้าวไม่พ้นทักษิณ แม้การเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมา อดีตพรรคก้าวไกล  จะชนะการเลือกตั้งก็ตาม แต่นั่นยิ่งเป็นปัจจัยให้ คุณทักษิณ และตระกูลชินวัตรกลับมามีบทบาทสำคัญในทางการเมืองทันที 

"การเมืองไทย ไม่เคยข้ามพ้น “ทักษิณ” สักวันเดียว เขาเป็นผู้เล่นตัวจริง ยิ่งก้าวไกลชนะเลือกตั้ง ขั้วอำนาจเดิมไม่มีปัญญาต่อกรกับก้าวไกล ทำให้บทบาททักษิณ เป็นคีย์แมนหลักในการรวบรวมกำลังทุน บ้านใหญ่ มาต่อสู้...” 

"อาจารย์โอฬาร" วิเคราะห์ต่อว่า การที่คุณทักษิณ ต้องส่ง "อุ๊งอิ๊ง" เป็นนายกฯ เป็นไฟต์บังคับ ที่ไม่มีทางเลือก เพราะกรณีของอดีตนายกฯ "เศรษฐา" ที่ต้องพ้นจากตำแหน่ง เพราะ ไม่ใช่ตัวเลือกของชนชั้นนำตั้งแต่ต้น เป้าหมายจริง คือ"อุ๊งอิ๊ง" แรกเริ่มเดิมที คุณทักษิณ ไม่วางใจสถานการณ์การเมือง ไม่กล้าส่งลูกสาวตัวเองลงสนาม 

แต่ชนชั้นนำ ที่ไม่เคยวางใจ อดีตนายกฯ ทักษิณ ก็ยังต้องการให้ "อุ๊งอิ๊ง"มาเป็นนายกฯ อยู่ดี เพื่อกุมบังเหียนบัญชาคุณทักษิณเอาไว้ โดยมีลูกสาวเป็นตัวประกันทางการเมือง ที่ผ่านมาเขาร่วมมือกันชั่วคราว เพื่อกำจัดภัยคุกคาม และขยับอำนาจมาเรื่อยๆ ยกตัวอย่าง สภาสูง 

 

พรรคเพื่อไทย และทักษิณ ไม่มีตัวเลือก ทางเลือกสุดท้าย คือ "อุ๊งอิ๊ง" ซึ่งชนชั้นนำเล็งไว้อยู่แล้ว ที่ผ่านมาทักษิณไม่กล้า เพราะ สุ่มเสี่ยงเกินไป มีบทเรียนราคาสูงทางการเมือง แต่วันนี้ต้องยอม ไม่อย่างนั้นอำนาจจะหลุดมือไป..."

 

นอกจากนั้น การที่" แพทองธาร" ก้าวขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรี ยังสะท้อนถึง การเมือง "ระบบครอบครัว" ซึ่ง "รศ.โอฬาร" มองว่า เป็น จุดอ่อนของประชาธิปไตย 

การเมืองต้องเปิดโอกาสให้ทุกคนอย่างเท่าเทียม ในการเข้าสู่อำนาจ แต่ดันมีเรื่องอื่นเข้ามาเกี่ยวข้อง ทั้ง เงิน บารมี อิทธิพล และครอบครัว คนที่แม้มีความสามารถก็ไม่มีโอกาส คนที่พร้อมกว่าในทรัพยากรจะเข้าสู่อำนาจได้มากกว่า..."

"การเมืองระบบครอบครัว เป็นระบบที่สามารถจัดการความกังวลใจได้ง่ายสุด การเมืองไว้วางใจใครไม่ได้ จึงต้องเอาคนในครอบครัว"

การแก้เรื่องนี้ยาก รศ.โอฬาร มองว่ารัฐธรรมนูญ ต้องดีไซน์ ให้ทุกคนมีโอกาส มีสิทธิที่เท่าเทียมกัน การกำหนดวาระการดำรงตำแหน่ง และความสัมพันธ์ในทางครอบครัว เพราะ การเมืองระบบครอบครัว เป็นระบบที่สามารถจัดการความกังวลใจได้ง่ายสุด การเมืองไว้วางใจใครไม่ได้ จึงต้องเอาคนในครอบครัว 
 
การเป็นลูกคุณทักษิณ ของนายกฯ "อุ๊งอิ๊ง" จะเป็นทั้งจุดอ่อน – จุดแข็งของเธอ "อาจารย์โอฬาร" วิเคราะห์ไว้น่าสนใจ  มีความท้าทาย การเป็นลูกคุณทักษิณ จะจัดการพลังอำนาจสังคมได้ในเวลานี้ได้ ด้วยบารมีของพ่อ แต่ข้อเสียจะเผชิญปัญหา ข้อครหา นายกฯ นอมินี หุ่นเชิด พึ่งอิทธิพลพ่อ และศัตรูทางการเมืองของคุณทักษิณก็เยอะ จึงอาจย้อนมาเป็นข้อเสียของนายกคนที่ 31 อย่าง "แพทองธาร ชินวัตร"