กรมควบคุมโรคย้ำ! วัคซีนโควิดส่ง รพ.สต. ไม่มีล้นตู้เย็น ไม่หมดอายุ

ความคืบหน้ากรณีชมรมแพทย์ชนบท เสนอแนะ กระทรวงสาธารณสุข (สธ.)  เปิดอกรับพิจารณาทางออกแก้ปัญหาวัคซีนป้องกันโควิด19 ล้นคลัง แทนที่จะให้หมดอายุอยู่ที่ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ควรยอมรับและรวบรวมไปทำลายนั้น

  
เมื่อวันที่ 7 มิ.ย.ที่ผ่านมา ที่กระทรวงสาธารณสุข นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวถึงเรื่องนี้ว่า การจัดส่งวัคซีนเป็นการตกลงกันระหว่างต้นทางกับปลายทาง ทั้งเรื่องของจำนวนและชนิดของวัคซีน เพราะวัคซีนทุกชนิดมีรูปแบบการจัดเก็บที่แตกต่างกัน โดยปลายทางที่จัดส่งคือ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) ไม่ได้กระจายตรงไปที่รพ.สต. แต่จังหวัดจะเป็นคนส่งไป หากมี รพ.สต.ที่ไหนวัคซีนล้น หมดอายุก็ขอให้แจ้งมาจะได้ทำการสอบถามไปที่ สสจ. แต่เท่าที่ติดตามตอนนี้ยังไม่มีรายงานว่า รพ.สต.ที่ไหนวัคซีนล้น 

 

“วัคซีนที่เราส่งไปยังไม่หมดอายุ สามารถฉีดได้ เดี๋ยวจะเข้าใจว่าวัคซีนหมดอายุแล้วไม่มาฉีดกัน จึงต้องขอให้มาฉีดวัคซีนกันด้วย อย่างไรก็ตามวัคซีนก็เหมือนเวชภัณฑ์ ยา ต่างๆ ที่มีวันหมดอายุได้ ซึ่งเมื่อหมดอายุก็จะมีการทำลายตามระเบียบต่อไป เป็นเรื่องปกติ  ส่วนที่ระบุว่ามีวัคซีนซิโนแวคเหลือจำนวนมากกว่า 16 ล้านโดส นั้น ขอชี้แจงว่าไม่เป็นความจริง เพราะ 16 ล้านโดสนั้น มีวัคซีนหลายยี่ห้อ ส่วนใหญ่เป็นวัคซีนแอสตร้าเซนเนก้า และไฟเซอร์ ส่วนซิโนแวคเหลือไม่ถึงล้านโดส” นพ.โอภาสกล่าว

 

เมื่อถามว่า ตามที่มีการอนุมัติซื้อวัคซีนไปแล้ว 90 ล้านโดส จากแผนการจัดการวัคซีนปี 2565 จำนวน 120 ล้านโดส ส่งมอบแล้ว 36 ล้านโดส ที่เหลือมีรอบการจัดส่งอย่างไร นพ.โอภาส กล่าวต่อว่า ในส่วนนี้จะมีการปรับขยายระยะเวลาในการจัดส่งวัคซีนทีเหลือไปยังปี 2566 ซึ่งการฉีดจากนี้ก็จะเป็นวัคซีนเข็มกระตุ้น ซึ่งรอองค์การอนามัยโลกประกาศว่าจะให้มีการฉีดวัคซีนโควิด- 19 ทุกปี   ซึ่งไทยมีการเตรียมความพร้อมอยู่แล้ว ขอให้ให้มาฉีดตามกำหนด

 

 

ขณะที่ นพ.วิชาญ ปาวัน ผู้อำนวยการกองโรคติดต่อทั่วไป กล่าวถึงกรณีการกระจายวัคซีนโควิด-19 จำนวน 16.8 ล้านโดส ไป รพ.สต. เพื่อเพิ่มความสะดวกในการเข้ารับบริการวัคซีนของประชาชน ว่า ขณะนี้มีการสื่อสารทำให้เข้าใจผิดว่า การจัดส่งวัคซีนโควิด19 ไป รพ.สต. ทำให้เกิดปัญหาวัคซีนล้นตู้เย็น และให้ รพ.สต.เป็นถังขยะทิ้งวัคซีนนั้น ไม่เป็นความจริงแต่อย่างใด

 

นพ.วิชาญ กล่าวอีกว่า อยากขอชี้แจงข้อเท็จจริงเป็นข้อ ๆ ดังนี้

1. การจัดสรรวัคซีนโควิดให้แก่ รพ.สต.เป็นไปตามแผนการเร่งรัดการฉีดวัคซีนโควิด 19 เข็มกระตุ้น ผ่านความเห็นชอบจากอีโอซี กระทรวงสาธารณสุข และ ศบค. เมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม 2565 เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงวัคซีนได้สะดวกและรวดเร็วยิ่งขึ้น กระตุ้นหน่วยบริการให้เร่งรัดฉีดวัคซีน เพิ่มความครอบคลุมของเข็มกระตุ้นในทุกกลุ่มเป้าหมายที่ครบกำหนด จะช่วยลดการป่วยรุนแรงและเสียชีวิต รวมถึงปกป้องระบบสาธารณสุขของประเทศ

 

2. อีโอซี กระทรวงสาธารณสุข มีมติเห็นชอบให้แต่ละจังหวัดจัดทำแผนเร่งรัดการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นรายจังหวัด เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงบริการและรับเข็มกระตุ้นตามเกณฑ์มากขึ้น โดยวิเคราะห์เป้าหมายและทำแผนปฏิบัติการรายอำเภอ

 

3.การจัดสรรวัคซีนเป็นส่วนหนึ่งของการเตรียมความพร้อมรองรับระยะ Post Pandemic ของประเทศไทยซึ่งกำหนดเป้าหมายเข็มกระตุ้นอย่างน้อยร้อยละ 60 ปัจจุบันมีเพียง 20 จังหวัดที่ผ่านเกณฑ์ ปัจจัยหนึ่งที่รับเข็มกระตุ้นน้อย คือ การเข้าถึงบริการโดยเฉพาะผู้สูงอายุ ผู้ที่มีภาวะพึ่งพิง และผู้ที่อาศัยในพื้นที่ห่างไกล จึงมีนโยบายอำนวยความสะดวกนำวัคซีนทุกชนิดทุกสูตรไปให้บริการที่ รพ.สต. ซึ่งใกล้บ้านและใกล้ชิดประชาชนมากที่สุด จัดบริการแบบ walk in ทุกจุด ไม่ต้องเสียเวลาเดินทางไกล

 

 

4.แผนการจัดสรรวัคซีน 16.8 ล้านโดสสำหรับ รพ.สต. ตัวเลขนี้เป็นโควตา จะทยอยส่งเป็นรอบ ๆ ไปที่คลังวัคซีนจังหวัด ขณะนี้มี 20 จังหวัดที่ได้รับครบตามโควตา โดยมีการประสานแจ้งแผนการจัดส่งให้หน่วยบริการทราบก่อนทุกครั้ง พร้อมตรวจสอบจำนวนวัคซีนคงคลังกับแต่ละจังหวัดก่อนส่งเสมอ โดยสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดจะกระจายวัคซีนต่อไปที่ รพ.สต. ตามศักยภาพการฉีดและความจุของตู้เย็นแต่ละ รพ.สต. ซึ่งหากยังไม่พร้อมก็สามารถปฏิเสธการรับวัคซีนตามโควตาได้ จึงไม่มีปัญหาเรื่องวัคซีนล้นตู้เย็น ส่วนการจัดเก็บและขนส่งวัคซีนเป็นไปตามมาตรฐานสากล เพื่อให้วัคซีนคงสภาพดีที่สุดและปลอดภัย ก่อนนำไปให้บริการประชาชน

 

5.ระบบการเบิกและจัดการคลังวัคซีน ในช่วงที่ผ่านมาส่วนกลางกำหนดให้พื้นที่ตั้งเบิกตามจำนวนที่ต้องการเป็นรายสัปดาห์ ผ่านกลไกกองตรวจราชการ กระทรวงสาธารณสุข จึงไม่มีปัญหาขาดแคลนวัคซีนในพื้นที่ แต่อย่างไรก็ตามช่วงที่ผ่านมาที่มีวันหยุดยาวหลายวัน เกิดข้อร้องเรียนจากหลายจังหวัดว่า วัคซีนไปไม่ทันการฉีดในผู้ที่มีกำหนดนัด สะท้อนว่าบางจังหวัดไม่ได้สำรองวัคซีนสำหรับกรณีเหตุฉุกเฉิน แม้จะมีข้อสั่งการให้สำรองวัคซีนที่คลังจังหวัดอย่างน้อย 1 เดือน ดังนั้น เพื่อให้สอดคล้องกับแผนการเร่งฉีดวัคซีนแบบเชิงรุกทุกกลุ่มเป้าหมาย จึงเห็นควรให้พื้นที่มีคงคลังวัคซีนสำรองเพื่อความสะดวกในการบริหารจัดการวัคซีนในการให้ประชาชนได้รับความสะดวกและเข้าถึงได้ง่าย

 

“แม้ภาพรวมทั้งประเทศจะฉีดวัคซีนเข็มแรกได้กว่า 81.7% แต่กลุ่มผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป 2 ล้านคน และเด็กอายุ 5-11 ปี อีก 2 ล้านคน ยังไม่ได้รับวัคซีนเข็มแรก ขณะที่บางพื้นที่ บางอำเภอฉีดวัคซีนเข็มแรกน้อยมากบางอำเภอไม่ถึง 60% ส่วนเข็มกระตุ้นพบว่า ส่วนใหญ่ฉีดครบในอำเภอเมือง แต่อำเภอห่างไกลหรือชนบท ฉีดเข็มกระตุ้นได้ค่อนข้างน้อย บางอำเภอฉีดเข็ม 3 ได้ไม่ถึง 10% พื้นที่จึงควรวางแผนเร่งรัดให้ประชาชนในพื้นที่ตนเองได้รับวัคซีนตามเป้าหมาย ทั้งเข็มปกติและเข็มกระตุ้น ดังนั้น การนำวัคซีนไป รพ.สต.ใกล้บ้านที่สุดจึงเป็นเรื่องที่ถูกต้อง ทำให้ประชาชนอยากฉีดเมื่อไรก็มาฉีดได้ และข้อมูลสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดหลายจังหวัด พบว่าการที่ รพ.สต.มีวัคซีนพร้อมใช้ ทำให้เจ้าหน้าที่บริหารจัดการวัคซีนได้ง่ายขึ้น ไม่ต้องรอวัคซีนที่ส่งมาจากคลังวัคซีนจังหวัด เปิดให้บริการแบบ walk-in หรือรับนัดล่วงหน้าได้แบบไม่ต้องจำกัดจำนวน จัดบริการเชิงรุกให้สถานประกอบการหรือโรงงานที่มีผู้ต้องการฉีดวัคซีนจำนวนมากได้ ไม่ต้องรอการอนุมัติจากคลังวัคซีนจังหวัด” นพ.วิชาญกล่าว