12 กรกฎาคม 2565 จากเครื่องบินรบเมียนมาบินล้ำน่านฟ้าประเทศไทย ที่บริเวณชายแดน อ.พบพระ จ.ตาก จนเกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ โดยเฉพาะกองทัพอากาศ ในประเด็นเรื่องระบบป้องกันภัยทางอากาศ และการตอบโต้ที่ล่าช้า
ล่าสุด กองทัพอากาศ ได้ปล่อยคลิปความยาว 40.35 นาที ในหัวข้อ HOT ALERT "ภารกิจป้องกันทางอากาศ" ที่คุณยังไม่เคยรู้ โดยมี น.อ.ปรกร จีนะวัฒน์ อดีตผู้บังคับฝูงบินสกัดกั้นของกองทัพอากาศ เป็นผู้ให้ข้อมูล และชี้แจงปมปัญหาต่างๆ
โดย มีเนื้อหาระบุว่า ขึ้นอยู่กับว่าใครได้รับข้อมูลมาแบบไหน ตนในฐานะนักบินรบก็เข้าใจดีหากประชาชนจะไม่เข้าใจ เพราะไม่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องดังกล่าว หรือข้อมูลไม่เพียงพอ
ทั้งนี้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น รับทราบว่าเครื่องบินที่ตัดเข้ามาในภูมิประเทศที่เหมือนจิ๊กซอว์ต่อกัน ซึ่งฝั่งไทยก็มีจะงอยโผล่ไปหาเขาเหมือนกัน ก็ถือเป็นความเปราะบาง และเป็นเรื่องละเอียดอ่อนพอสมควรในพื้นที่ ซึ่งการล้ำเขตแดน มีโอกาสเกิดขึ้นได้ทั้งตั้งใจ และไม่ได้ตั้งใจ แต่ทุกครั้งที่มีการปฏิบัติการเช่นนี้ เรดาร์ของกองทัพอากาศมองเห็น และประสานไปกับกองกำลังทางบกที่อยู่ตามแนวชายแดน ก็ทราบว่าเขาใช้อาวุธอยู่ในพื้นที่เขา และบินขึ้น-ลงเป็น 100 เที่ยวบิน
กองทัพอากาศและกองกำลังทางบกก็ดูทุกครั้งว่า มีการข้ามแดนมาหรือไม่ ส่วนจะรู้ได้อย่างไรว่าข้ามเส้นมาหรือไม่ ก็ต้องถามไปยังผู้กำกับเส้น โดยเรามีกองกำลังทางบกที่เปรียบเสมือนผู้กำกับเส้น ก็จะรู้ว่าข้ามหรือไม่ แต่ในวันที่เกิดเหตุมีการข้ามแดนมาประมาณนาทีเศษๆ และหายไป เมื่อดูจากเรดาร์ก็พบจังหวะการเลี้ยวเที่ยวสุดท้ายที่เขาเลี้ยวซ้าย ทำให้ล้ำแดนประเทศไทย เท่ากับ คือ มีการทำผิดกติกาเกิดขึ้นแล้ว
และนอกจากเครื่องบินที่เขาบินออกไปแล้ว กองทัพอากาศยังพบว่ามีเฮลิคอปเตอร์อีก 1 ลำบินเข้ามา จึงส่ง F-16 ไปแจ้งเตือน ซึ่งเป็นการแสดงท่าทีให้อีกฝ่ายเห็นว่า เขาหลุดเข้ามาประเทศไทยไม่ได้ และเราไม่ยอม อย่าทำเช่นนี้อีก ไม่ว่าจะเป็นความพลั้งเผลอ พลาดผิด หรือเจตนาก็ตาม แต่อย่ากระทำเช่นนี้กับประเทศไทยอีก
กองทัพอากาศจึงส่งเครื่องบินรบไปบล็อคเอาไว้ เรียกว่า การลาดตระเวนรบติดอาวุธทางอากาศ หรือ COMBAT AIR PATROL (CAP) ซึ่งเราส่งเครื่องบินที่ปฏิบัติหน้าที่เป็นเครื่องบินเตรียมพร้อม หรือที่เรียกว่า Quick Reaction Alert (เครื่องบิน alert) ขึ้นไป โดยมีการติดตั้งอาวุธ และถังน้ำมัน ที่มีความเหมาะสมกับภารกิจในการขึ้นไปบินลาดตระเวนรบติดอาวุธ ถือเป็นการตอบสนองที่รวดเร็ว เพื่อเข้าไปสกัดกั้นเครื่องบินข้าศึกที่รุกล้ำน่านฟ้า ซึ่งกองทัพอากาศจะจัดเครื่องบิน alert ประจำอยู่ทั่วประเทศ
ส่วนองค์ประกอบการสั่งเครื่องขึ้นบินเพื่อทำการสกัดกั้น ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ตอนนั้น ตามหลักสากลในการป้องกันห้วงอากาศ มีคำว่า DEFCON DEFENSE CONDITION LEVEL1-5 หมายถึงสถานการณ์อยู่ในการเตรียมพร้อม ไม่มีแนวโน้มเกิดความรุนแรง พิจารณาว่าเขาพยายามเป็นศัตรูกับเราหรือไม่ เจตนา หรือสิ่งบอกเหตุ
ทั้งนี้ เครื่องบินที่เข้ามาปกติจะไม่บินลำเดียวเด็ดขาด จะมาอย่างน้อย 2 ลำขึ้นไป แต่ในวันนั้นมาเพียง 1 ลำ นอกจากนี้ อาวุธที่เขานำมาคืออะไร ถ้าดูตามข่าวเป็นอาวุธติดมากับกระบอกจรวดเป็นส่วนใหญ่ ไม่สร้างความเสียหายในระดับรุนแรง และมีปืน อย่างไรก็ตาม ปกติเมื่อบินในพื้นที่ประเทศของเรา จะเปิดเครื่องพิสูจน์ฝ่ายว่าเป็นฝ่ายเดียวกัน หรือข้าศึก หากเราจะไปรบกับใครจะไม่เปิดเครื่องนี้ ไม่เช่นนั้นเขาจะรู้รายละเอียดเราทั้งหมด ทั้งบินความสูงเท่าไร ความเร็วเท่าไร มากี่ลำ
สำหรับเงื่อนไขการพิจารณาสั่งเครื่องวิ่งสกัดกั้น มีองค์ประกอบมากในการใช้ดุลพินิจ ส่วนการระวังไม่ให้ข้ามแดนสามารถทำได้ คือ ต้องคุ้นชินกับพื้นที่ และต้องศึกษาแผนที่ทางอากาศเป็นอย่างดี