"ชิบ จิตนิยม" ถอดบทเรียน เยาวชนสู้อย่างไรให้ชนะเผด็จการ

บทวิเคราะห์ของตาฟัดซวา มากังก้า เรื่องการประท้วงของเยาวชนต่อการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและการพัฒนาในแอฟริกาแนวโน้มของความขัดแย้งปี 2020 กล่าวไว้ว่าแอฟริกาถือเป็นทวีปที่มีประชากรวัยรุ่นมากที่สุดในโลกโดยเกือบ 60 เปอร์เซ็นต์มีอายุต่ำกว่า 25 ปีแต่ก็เป็นกลุ่มที่ตกงานถึง 13 เปอร์เซ็นต์และร้อยละ 60 มองว่ารัฐบาลล้มเหลวในการตอบสนองความต้องการของคนรุ่นใหม่ ผลักดันให้พวกเขาเข้าร่วมการประท้วงเพื่อหวังเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ขับไล่รัฐบาลที่ไม่สามารถแก้ปัญหาความทุกข์ยากของประชาชน โดยเฉพาะรัฐบาลเผด็จการ

นับตั้งแต่เกิดคลื่นการปฏิวัติ การเดินขบวนและการประท้วงซึ่งเกิดขึ้นในโลกอาหรับหรือที่เรียกว่าอาหรับสปริงในปี 2010 เยาวชนหลายประเทศในแอฟริกาได้ลุกขึ้นต่อสู้กับเผด็จการเพื่อยับยั้งการสืบทอดอำนาจเช่นการขยายเวลาในการอยู่ในตำแหน่ง ขาดความโปร่งใสในการเลือกตั้งและนโยบายเศรษฐกิจและสังคมที่ล้มเหลว เยาวชนในหลายประเทศประสบความสำเร็จในการขับไล่ผู้นำ แต่ไปไม่สุดทางเพราะหลังจากได้รัฐบาลใหม่ก็ยังไม่สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมและการเมืองอย่างเป็นระบบ ยกเว้นซูดานซึ่งหลังการล่มสลายของผู้นำอย่าง "โอมาร์ อัล บาชีร์" ในเดือนเมษายน 2019 ผู้ประท้วงสามารถนำไปสู่การจัดตั้งรัฐบาลผสมกับกองทัพ และมีโรดแม็พสำหรับการจัดตั้งรัฐบาลพลเรือนผ่านการเลือกตั้ง จนได้รับการชื่นชมว่าเป็นก้าวย่างที่สำคัญสำหรับการเคลื่อนไหวอย่างมีเป้าหมายเพื่อหยุดยั้งเผด็จการและมีรัฐบาลที่เป็นประชาธิปไตย

คนรุ่นใหม่ถือเป็นด่านหน้าของการประท้วงในแอฟริกามาตลอดหลายสิบปี นับตั้งแต่อาหรับสปริง การเคลื่อนไหวของคนรุ่นใหม่สามารถโค่นล้มผู้นำเผด็จการทั้งใน ตูนิเซีย อียิปต์ บูร์กิน่าฟาโซ่ เซเนกัลและซูดาน แม้แต่ในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก และบูรุนดิ คนรุ่นใหม่ก็สามารถต้านการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ตัดการสืบทอดอำนาจของผู้นำลงได้

การประท้วงมักเกิดขึ้นในเขตเมืองหลวงเพราะคนรู้สึกได้ถึงค่าครองชีพที่สูง ปัญหาการตกงาน ง่ายสำหรับการระดมพลประท้วง เข้าถึงอินเตอร์เน็ตและโซเชียลมีเดีย วลีเด็ดที่ใช้ก็คือคำว่า enough! หรือพอแล้ว ซึ่งหมายถึงพอแล้วสำหรับผู้นำด้วย

ความท้าทายของเยาวชนก็คือจะรักษาโมเมนตั้มหรือน้ำหนักของการชุมนุมประท้วงให้ต่อเนื่องยาวนานและหนักแน่นได้อย่างไรเพราะสุดท้ายก็มักจะถูกกดดันให้สลายตัวเพราะการใช้กำลังของตำรวจหรือทหารถึงขั้นถูกทำร้าย

ซูดานเป็นบทเรียนที่น่าสนใจสำหรับการต่อสู้ การประท้วงเริ่มขึ้นปลายปี 2018 เริ่มจากความไม่พอใจในภาวะข้าวยากหมากแพง จนกระแสประท้วงลุกลามไปทั่วประเทศ 5 เดือนของการประท้วงก็สามารถขับไล่ประธานาธิบดีบาชีร์ที่ครองอำนาจยาวนานถึง 30 ปีออกไปได้ด้วยตัวแปรสำคัญก็คือคนในกองทัพเอาด้วยกับประชาชนและตั้งสภาทหารขึ้นมาในช่วงเปลี่ยนถ่ายอำนาจ แต่การประท้วงยังไม่จบเพราะประชาชนต้องการรัฐบาลพลเรือนประชาธิปไตย นำไปสู่การตั้งสภาอธิปไตยซูดานซึ่งประกอบด้วยสมาชิกของกลุ่มที่ชุมนุมประท้วงและสภาทหารเพื่อการเปลี่ยนถ่ายอำนาจ ร่วมกันร่างรัฐธรรมนูญ ยกเลิกการเมืองแบบเก่าและสร้างโรดแม็ปเพื่อการเลือกตั้งในระบอบประชาธิปไตยภายใน 3 ปี ถือเป็นการสมประโยชน์ที่ทุกฝ่ายยอมรับได้ และสิ้นสุดการใช้กำลังทหารและตำรวจในการปราบปรามประชาชนจนบาดเจ็บและล้มตายมาหลายครั้ง