อายัดบัญชีม้า แก้ปัญหาหรือหาเรื่อง? ย้อนความเป็นมาและผลลัพธ์
อายัดบัญชีม้า มาตรการแก้ปัญหาหรือหาเรื่อง? ย้อนดูความเป็นมา ใครเป็นต้นคิดไอเดียสุดบรรเจิด ก่อนกลายเป็นปัญหาที่กระทบไปทั่ว
15 กันยายน 2568 ปมร้อนที่สังคมกำลังวิจารณ์อย่างหนัก กับ มาตรการอายัดบัญชีม้าและเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง เพื่อแก้ไขปัญหาอาชญากรรมออนไลน์ แต่กลับไปสร้างผลกระทบต่อประชาชน ผู้ค้ารายย่อย และเจ้าของบัญชีที่ไม่เกี่ยวข้อง มีผู้ใช้บัญชีธนาคารหลายราย ถูกอายัดบัญชี ที่ต้องสงสัยกระทำผิดเกี่ยวข้องกับบัญชีม้า แม้หลายคนจะยืนยันว่าไม่ได้เกี่ยวข้องก็ตาม ส่วนการขอปลดล็อกมีความล่าช้า ขั้นตอนการขอคืนบัญชีที่ยุ่งยาก มีความซับซ้อนและใช้เวลานาน ทำให้ผู้ประกอบการและประชาชน ไม่สามารถเข้าถึงเงินทุนหมุนเวียนได้ทันที ก่อให้เกิดความเสียหายทางธุรกิจ และยังมีปัญหาความไม่ชัดเจนของเกณฑ์การบังคับใช้ การขาดเกณฑ์ที่ชัดเจน และเป็นมาตรฐานเดียวกัน
ความเป็นมา
1. มาตรการอายัดบัญชีธนาคาร
- ตำรวจ + ศปอท. + ธนาคาร เร่งระงับบัญชีต้องสงสัยเกี่ยวข้องมิจฉาชีพ
- รองรับกฎหมายใหม่ พ.ร.ก.ไซเบอร์ (พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2568) ให้อำนาจแก่ธนาคารระงับธุรกรรมและอายัดบัญชีชั่วคราวได้ทันที หากพบเหตุอันควรสงสัย
2. ผลกระทบต่อประชาชนผู้สุจริต
- บัญชีถูกระงับโดยไม่ตั้งใจ
- ที่สร้างความปั่นป่วนในสังคม การใช้ชีวิตประจำวัน และการทำธุรกิจ เพราะมีผู้ถูกอายัดบัญชีส่วนหนึ่ง ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับแก๊งมิจฉาชีพ แต่อาจมีการรับโอนเงินจากบัญชีม้าโดยไม่รู้ตัว
- กลุ่มผู้ได้รับผลกระทบหนักๆ คือ ผู้ประกอบการร้านค้า พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์ ไรเดอร์ ผู้ประกอบการเอสเอ็มอี
การแก้ปัญหาของภาครัฐ
- ตั้งวอร์รูมและสายด่วน โดยกระทรวงดีอี ร่วมกับ ธปท. และ ปปง.
- เร่งประสานเพื่อปลดล็อกบัญชี ผ่านศูนย์ AOC 1441 กด 2 (ศูนย์ปฏิบัติการเพื่อป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี) หรือ สายด่วน ธปท. 1213
- หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งตรวจสอบและคัดแยกบัญชีที่บริสุทธิ์ออกจากบัญชีม้าโดยเร็วที่สุด
- ปรับปรุงกระบวนการอายัดและปลดอายัดบัญชีให้มีความรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้บริสุทธิ์ต้องได้รับความเดือดร้อนอีกในอนาคต
ปัญหาของมาตรการ
1.อายัดบัญชีโดยไม่ได้คัดกรอง
- ใช้ระบบที่ยังไม่สามารถแยกแยะได้ว่า บัญชีไหนเป็นของมิจฉาชีพ และบัญชีไหนเป็นของบุคคลทั่วไปที่ไม่เกี่ยวข้องกับแก๊งหลอกลวง
- ใช้หลักฐานแค่ "ความเชื่อมโยงทางการเงิน" ที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่ตั้งใจ
- หากพบบัญชีหนึ่งมีประวัติการรับโอนเงินจากบัญชีที่ถูกแจ้งว่าเป็น "บัญชีม้า" แม้จะเป็นเพียงครั้งเดียว หรือจำนวนเงินไม่มาก บัญชีผู้รับโอนนั้นก็มีโอกาสถูกระงับทันที
- ทำให้เกิดการระงับบัญชีในลักษณะ "ลูกโซ่" หรือ "หางว่าว" (cascading effect) ที่ลามไปถึงบัญชีของคนบริสุทธิ์จำนวนมาก
2.ระบบอัตโนมัติของธนาคาร หรือการแจ้งอายัดโดยเจ้าหน้าที่ ยังขาดการตรวจสอบเชิงลึกว่า บัญชีนั้นๆ มีพฤติกรรมที่น่าสงสัยอื่นๆ ร่วมด้วยหรือไม่ เช่น จำนวนครั้งที่ทำธุรกรรมกับบัญชีม้า หรือจำนวนเงินที่เกี่ยวข้อง
3. ขั้นตอนการปลดอายัดที่ยุ่งยากและล่าช้า
- เมื่อบัญชีถูกระงับ ผู้บริสุทธิ์ต้องเข้าสู่กระบวนการพิสูจน์ตนเอง ซึ่งมักใช้เวลานานและต้องติดต่อกับหลายหน่วยงาน ทั้งธนาคารและศูนย์รับแจ้งความออนไลน์ ซึ่งบางครั้งต้องเดินทางไปถึงสถานีตำรวจ ทำให้เสียเวลาและค่าใช้จ่ายโดยไม่จำเป็น
4. กลุ่มคนที่ได้รับความเดือดร้อน
- พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์
- ไรเดอร์
- พนักงานบริษัท
- นักศึกษา/ฟรีแลนซ์ ผู้ที่รับงานอิสระและมีการรับโอนค่าจ้างจากลูกค้าหลายราย หรือนักศึกษาที่รับเงินค่าขนมจากผู้ปกครองที่อาจใช้บัญชีบุคคลอื่น
- ผู้ที่ทำธุรกรรมโอนเงินในชีวิตประจำวัน เช่น โอนเงินค่าเช่าบ้าน หรือโอนเงินคืนเพื่อน หากบัญชีของเพื่อนที่ใช้โอนเงินถูกระบุว่าเป็นบัญชีม้ามาก่อน
5.การสื่อสารที่ขาดประสิทธิภาพ
- ประชาชนจำนวนมากยังไม่ทราบว่าหากบัญชีถูกระงับต้องทำอย่างไร หรือมีช่องทางใดบ้างที่สามารถขอความช่วยเหลือได้อย่างรวดเร็ว
6. ซ้ำเติมรายย่อย - รากหญ้ารับกรรม
- ผู้ประกอบอาชีพอิสระ/ ผู้ประกอบการรายย่อย และเอสเอ็มอี เผชิญปัญหาเศรษฐกิจอยู่แล้ว เมื่อบัญชีถูกอายัด ทำให้ขาดสภาพคล่อง ส่งผลกระทบโดยตรงต่อการประกอบอาชีพ กิจการในชีวิตประจำวัน
ตำรวจโรงพักเคยเตือนแล้ว
** มาตรการอายัดบัญชีมิจฉาชีพนี้ออกโดยสำนักงาน ปปง. และเกี่ยวข้องกับ ธปท. กำหนดหลักเกณฑ์และแจ้งมายังพนักงานสอบสวนให้ดำเนินการ
1.ความไม่ชัดเจนของมาตรการ
- ไม่มีคำอธิบายที่แน่นอนว่า พนักงานสอบสวนต้องทำอะไรบ้าง และขั้นตอนใดที่เป็นอำนาจของ ปปง. หรือธนาคาร
- ไม่ชัดว่าใครมีอำนาจชี้ว่า “บัญชีใด” คือบัญชีมิจฉาชีพแถว 1 (บัญชีต้นทางที่รับเงินโดยตรงจากผู้เสียหาย)
- ความผิดมูลฐานฟอกเงิน มี 2 ฐานความผิด (ฉ้อโกงประชาชน, ฉ้อโกงที่มีลักษณะเป็นปกติธุระ) แต่รายชื่อเจ้าของบัญชีที่แจ้งมาไม่ระบุพฤติการณ์ชัดว่า เข้าข่ายความผิดมูลฐานอย่างไร
2.บางครั้งผู้เสียหายขอถอนอายัดบัญชีเอง พนักงานสอบสวนก็ต้องรับเรื่อง ทำให้เกิดความซ้ำซ้อนและอาจถูกมองว่าเป็นการใช้อำนาจเกินขอบเขต
- ภาระงานของพนักงานสอบสวนที่เพิ่มขึ้น
- ต้องรับคำร้องทั้งจากผู้เสียหาย และผู้ครอบครองบัญชีที่ถูกอายัดซึ่งร้องขอถอนอายัด
- ทำหนังสือประกอบ ส่งต่อไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งกินเวลาและไม่ทันสถานการณ์เงินที่ถูกโอนเร็ว
- แทนที่มาตรการจะช่วยลดงาน กลับกลายเป็นเพิ่มงานเอกสารและภาระรับผิดชอบ
3.ปัญหาความชัดเจนของคดี
- ไม่มีเกณฑ์ชัดเจนว่า “บัญชีใดคือบัญชีมิจฉาชีพแถว 1
- หากอายัดบัญชีที่ไม่ใช่บัญชีแถว 1 ก็อาจถูกโต้แย้งได้ว่าไม่เกี่ยวกับคดีหรือไม่ควรถูกอายัด
- สร้างความลำบากให้พนักงานสอบสวนที่จะต้องอธิบายหรือรับผิดชอบต่อข้อโต้แย้งเหล่านี้
สรุปปัญหา VS ผลกระทบ สภาพปัญหา ผลกระทบต่อการทำงานและคดี
