ดร.สติธร อ่านเกม “รัฐบาลเฉพาะกิจ” นาทีนี้เป็นไปได้ไหม?

ดร.สติธร ธนานิธิโชติ นักรัฐศาสตร์ชื่อดัง แห่งสถาบันพระปกเกล้า ได้ศึกษาเรื่อง “รัฐบาลเฉพาะกิจ – รัฐบาลเฉพาะกาล” มาอย่างช่ำชอง รวมถึง “โมเดลรัฐบาลแห่งชาติ” ได้วิเคราะห์ความยากของการเดินหน้าสู่ “รัฐบาลเฉพาะกาล” ใน พ.ศ.นี้ อย่างเห็นภาพ โดยไม่สามารถเปรียบเทียบกับยุครัฐบาลอานันท์ 2 ได้เลย

 

โดย ดร.สติธร วิเคราะห์ความต่างของสถานการณ์เอาไว้ 4 ประเด็น

 

 

1.รัฐบาลอานันท์ 2 เกิดขึ้นได้เพราะ พล.อ.สุจินดา คราประยูร นายกฯในขณะนั้น ลาออก หลังเกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ (ปี2535)

 

แต่ปัจจุบัน นายกฯแพทองธาร ยังไม่ลาออก และยังไม่ถูกสั่งให้พ้นตำแหน่ง

 

2.วิธีการได้มาซึ่งนายกฯ ตอนโน้นกับตอนนี้ ไม่เหมือนกัน

 

ปี 2535 ประธานสภาทูลเกล้าฯ ชื่อนายกฯได้เลย ทั้งๆ ที่พรรคการเมืองร่วมรัฐบาลเดิม รวมตัวกันเสนอชื่อ พล.อ.อ.สมบุญ ระหงษ์ แต่ประธานสภาในขณะนั้น คือ ดร.อาทิตย์ อุไรรัตน์ ไปเสนอชื่อ คุณอานันท์ ปันยารชุน แทน ทำให้ พล.อ.อ.สมบุญ ระหงษ์ เป็นว่าที่นายกฯในตำนานของการเมืองไทย แต่งชุดขาวรอแล้ว แต่กลับไม่ได้เป็น

 

ปี 2568 เมื่อนายกฯพ้นตำแหน่ง หรือประเทศว่างเว้นจากนายกฯ หรือหลังเลือกตั้ง ประธานสภาต้องเรียกประชุม แล้วให้ สส.เลือกนายกฯจากรายชื่อแคนดิเดตที่มีอยู่

 

ผลลัพธ์ในการเลือก ต้องเป็นคนในบัญชีแคนดิเดตที่มีสิทธิ์เท่านั้น ไม่ไหลไปคนนอก

3.เงื่อนไขการเมืองในอดีต ไม่ซับซ้อนเท่าปัจจุบัน

 

เช่น ถ้าตั้งเงื่อนไขให้รัฐบาลเฉพาะกาลแก้รัฐธรรมนูญ ปี 2535 ทำง่าย แต่ปี 2568 ทำยากมาก

 

ปี 2535 แก้นิดเดียว หลักๆ ที่สำคัญคือ ให้นายกฯมาจากการเลือกตั้ง (เป็น สส.)

 

ปี 2568 มีความต้องการแก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับ (แม้แต่คำว่า “ทั้งฉบับ” ก็เถียงกันว่า รวมหมวด 1 หมวด 2 ด้วยหรือไม่)

 

แม้แต่เงื่อนไขเรื่องประชามติพร้อมเลือกตั้ง ก็ยาก เพราะคำถามประชามติจะถามว่าอะไร เช่น พรรคส้มเสนอให้ถามว่า เห็นด้วยกับการแก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับหรือไม่ แต่พรรคน้ำเงิน อาจจะให้ถามแค่ว่า เห็นด้วยกับการแก้ไขรัฐธรรมนูญทั้งฉบับ โดยยกเว้นหมวด 1 หมวด 2 หรือไม่ แค่นี้ก็ตกลงกันยากมากแล้ว

 

ฉะนั้นเรื่องการแลกเสียง หรือโอนเสียงไปช่วยโหวตให้พรรคน้ำเงินไปตั้งรัฐบาลเฉพาะกาล บนเงื่อนไขของพรรคส้ม จึงค่อนข้างยาก

 

4.หากกระแสสังคมต้องการ “รัฐบาลเฉพาะกิจ” จริงๆ รัฐบาลชุดปัจจุบันก็สามารถเลือกนายกฯจากแคนดิเดตของเพื่อไทย แล้วประกาศว่าขอเวลา 6 เดือน เพื่อจัดการปัญหาต่างๆ แล้วยุบสภา เลือกตั้งใหม่ ก็ทำได้ เก้าอี้นายกฯก็ไม่ย้ายข้าง

 

การทำ “สัญญาประชาคม” แบบนี้ รัฐบาลหลายชุดก็เคยทำ เช่น รัฐบาลอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ แม้จะไม่ได้กำหนดกรอบเวลา แต่มีการให้สัญญาว่า แก้ไขรัฐธรรมนูญจบ จะจัดการเลือกตั้ง ซึ่งก็ทำจริงๆ (เป็นเงื่อนไขหลังเกิดเหตุการณ์สลายม็อบเสื้อแดง ปี 2553)