ชุดตรวจ ATK แบบบ้วนน้ำลาย แม่นจริงหรือเปล่า ? อ.เจษฎ์ แจง พร้อมแนะวิธีตรวจ

 

29 มีนาคม 2565 ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ค อ๋อ มันเป็นอย่างนี้นี่เอง by อาจารย์เจษฎ์ ให้ข้อมูลเรื่องการ "ตรวจโควิด" ซึ่งมีหลายคนเริ่มมีคำถาม สำหรับชุดตรวจโควิดแบบบ้วนน้ำลาย แล้วไม่มั่นใจในผลตรวจ  ระบุว่า ถ้าใช้ชุดตรวจโควิดแบบบ้วนน้ำลาย แล้วไม่มั่นใจผล ลองมาใช้วิธี แยงคอ (ต่อมทอนซิล)+แยงจมูก อย่างที่ผมเคยแนะนำ ได้นะครับ

 

คือช่วงหลังนี้ มีหลายคนมากที่ถามเข้ามาว่า ชุดตรวจ ATK แบบบ้วนน้ำลาย มันแม่นจริงหรือเปล่า ? ทำไมได้ผลเป็นลบ แต่พอไปตรวจแบบแยงจมูก แล้วได้ผลเป็นบวก !?

 

ก็ต้องบอกว่า ตามหลักแล้ว ชุดตรวจ ATK ทุกยี่ห้อทุกรุ่นที่ผ่านการรับรองของ อย. แล้วเนี่ย ต้องถือว่าได้มาตรฐาน สามารถนำมาใช้ตรวจหาการติดเชื้อโรคโควิด-19 ได้ทั้งนั้น ไม่ว่าจะเป็นแบบแยงโพรงจมูก หรือแบบบ้วนน้ำลาย

 

ประเด็นคือ ถ้าเรื่อง "ความแม่นยำ" (การบอกได้ว่าเชื้อที่ติดนั้นเป็นไวรัสโควิดจริง) ชุดตรวจทั้งสองแบบควรจะมีความแม่นยำพอๆ กัน คือต่ำกว่าแบบพีซีอาร์นิดเดียว (จริงๆ ถ้าเป็นยี่ห้อเดียวกันนี่ เค้าใช้กลักตรวจ ใช้น้ำยา เหมือนกันแหละครับ แม้ว่าจะเก็บตัวอย่างต่างกัน)

 

แต่ถ้าเป็นเรื่อง "ความไว" (ปริมาณเชื้อน้อยสุดที่ตรวจได้) ผมมีความเห็นส่วนตัวว่า แบบบ้วนน้ำลาย น่าจะมีความไวน้อยกว่าแบบแยงจมูก

 

สาเหตุเพราะว่า เราต้องมีปริมาณเชื้ออยู่ในน้ำลายเยอะพอถึงจะตรวจได้ และมักจะเป็นวันที่เชื้อเริ่มแบ่งตัวในเซลล์ของร่างกายมากขึ้นแล้ว จนมัน shred ตัวเองออกจากเซลล์มาในอยู่สารคัดหลั่ง เช่น น้ำมูกน้ำลาย มากๆ ... ขณะที่ถ้าเราใช้ไม้แยงจมูก ที่ปลายขนๆ ของมันจะเก็บเอาทั้งตัวอย่างเซลล์และสารคัดหลั่งออกมาด้วย จะทำให้โอกาสตรวจเจอเชื้อสูงขึ้น

อย่างไรก็ตาม ในสถานการณ์การระบาดของเชื้อโควิดสายพันธุ์โอมิครอนนั้น เราพบว่าเชื้อมันแพร่และแบ่งตัวในเซลล์บริเวณทางเดินหายใจส่วนบน ได้ค่อนข้างดี จึงมีรายงานว่า การตรวจหาเชื้อทั้งจาก "โพรงจมูก และ ลำคอ" จะช่วยให้ตรวจเจอเชื้อได้ดีขึ้นกว่าการตรวจในโพรงจมูกอย่างเดียว (ดูข่าว)

https://www.facebook.com/thematterco/posts/3094964437385604 ผู้เชี่ยวชาญสหรัฐฯ แนะ ตรวจ Rapid test หาโอไมครอนควร Swab ที่คอ ร่วมกับจมูก หลังการศึกษาพบ ตรวจที่จมูกอาจไม่แม่นยำ)

 

ซึ่งวิธีการทำนั้น ผมเคยทำคลิปสาธิตการใช้ชุดตรวจ ATK เก็บตัวอย่างจากทั้ง "ต่อมทอนซิลและโพรงจมูก" ไว้ให้ดูนะครับ (https://www.facebook.com/OhISeebyAjarnJess/videos/252861966396422/) ซึ่งจริงๆ ก็เป็นวิธีมาตรฐานในประเทศอังกฤษ หลายชาติยุโรป และออสเตรเลีย แต่บ้านเราไม่นิยมเพราะมักจะยึดติดว่าให้ทำตามคู่มือแนะนำเท่านั้น

 

คำแนะนำเพิ่มเติม

- เวลาเก็บตัวอย่าง ให้ใช้ไม้สวอป มาป้ายเก็บตามต่อมทอนซิล (อยู่สองข้างของลิ้นไก่) ก่อน แล้วเอาอันเดียวกันนั้นมาแหย่เช็ดๆ วนๆ จมูกทั้ง 2 ขัางตาม โดยทำเบาๆ พอ ลึกประมาณ 1 นิ้ว ไม่ต้องแยงลึกถึงด้านหลังโพรงจมูก ให้เจ็บตัวเปล่าๆ

- เวลาเก็บตัวอย่างจากช่องปาก ควรงดน้ำ-อาหารก่อนตรวจ 30 นาที และป้ายเช็ดเบาๆ พอ อย่าไปขูดโดนเนื้อเยื่ออ่อนๆ ในปาก บาดเจ็บได้

- ถ้าใช้ชุดตรวจน้ำลาย ต้องขากน้ำลายแรงๆ และไม่ควรบ้วนปากหรือดื่มน้ำก่อนตรวจ

- สารคัดหลั่งที่เหนียวไป เช่น ขี้มูก เสลด ไม่ควรเอามาตรวจหาเชื้อ เพราะจะไปขัดขวางการเคลื่อนที่ของน้ำยาในตลับตรวจ