'ลูกโป่งหัวเราะ' ไนตรัสออกไซด์สีสันชั่วคราวอันตรายเพียบ

เริ่มกลับมามีให้เห็นอีกครั้งในหมู่นักท่องเที่ยว สำหรับแก๊สหัวเราะ หรือชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์คือ ไนตรัสออกไซด์ (Nitrous Oxide) แก๊สที่ทำมาเพื่อใช้ในจุดประสงค์ทางการแพทย์มากกว่า 150 ปี โดยใช้เป็นยาดมสลบก่อนการผ่าตัด หรือถอนฟัน ลดอาการปวด ซึ่งผู้ที่ใช้คือ วิสัญญีแพทย์ ตามกฎหมายถือว่าเป็นยาที่ใช้ตามโรงพยาบาล กลุ่มอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มโดยทั่วไป ก็นำแก๊สตัวนี้มาใช้กับครีมเพื่อผลิตเป็นวิปครีมในเครื่องดื่มและขนม ส่วนอุตสาหกรรมรถยนต์โดยใช้บรรจุในถุงลมนิรภัยในรถยนต์

แก๊สหัวเราะกับการใช้เพื่อความบันเทิง

ปัจจุบันมีการนำแก๊สหัวเราะมาใช้แบบผิดวัตถุประสงค์ ด้วยการนำไปบรรจุใส่ลูกโป่งเพื่อนำมาขายให้กับนักท่องเที่ยว ซึ่งผลจากการรสูดดมแก๊สไนตรัสออกไซด์ หากสูดดมเข้าไปมาก แก๊สจะเข้าไปแทนที่ออกชิเจนในปอดและในระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน มึนงง ร่างกายไม่สามารถควบคุมระบบหายใจหรือประสานการทำงานของอวัยวะต่างๆ ได้ อาจทำให้หกล้ม ได้รับบาดเจ็บ และหมดสติ ยิ่งหากสูดดมบ่อยครั้งเป็นเวลานานจะทำให้เส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม มึน ชา กล้ามเนื้ออ่อนเปลี้ย เหน็บชาบริเวณนิ้วมือนิ้วเท้า รับความรู้สึกไม่ได้ เนื่องจากภาวะขาดวิตามินบี 12 ร้ายแรงสุดอาจเสียชีวิตได้  แก๊สไนตรัสออกไซด์ (แก๊สหัวเราะ) ในทางการแพทย์ใช้เป็นแก๊สดมสลบก่อนการผ่าตัด หรือถอนฟัน ลดอาการปวด ออกฤทธิ์รวดเร็วและหมดฤทธิ์เร็วเช่นกันตามกฎหมายถือว่าเป็นยาที่ใช้ตามโรงพยาบาล

แก๊สหัวเราะกับการใช้เพื่อความบันเทิง

นอกจากประโยชน์ในทางการแพทย์และเชิงพาณิชย์ดังกล่าวแล้ว ยังมีการนำไนตรัสออกไซด์มาใช้แบบ “ผิดประเภท” นั่นก็คือการนำเอามาเสพเพื่อความบันเทิง เนื่องมาจากแก๊สชนิดนี้ใช้ในการทำวิปครีม จึงทำให้สามารถหาซื้อได้ตามร้านจำหน่ายสินค้าเกี่ยวกับอาหารและซูเปอร์มาร์เก็ตบางแห่ง รวมถึงเดี๋ยวนี้ยังสามารถซื้อได้ทางออนไลน์ ทำให้คนทุกเพศทุกวัยสามารถเข้าถึงแก๊สชนิดนี้ได้อย่างง่ายดาย จึงมีการนำเอาไนตรัสออกไซด์มาสูดดมเพื่อความบันเทิง หรือเพื่อทดลองสัมผัสกับความรู้สึกมึนเมาหรือเคลิบเคลิ้ม จัดเป็น “ยาเฉพาะกลุ่ม” ซึ่งได้รับความนิยมมานาน แม้บางช่วงความนิยมจะลดลงไปบ้างแต่ก็ไม่เคยหายไป โดยเฉพาะในสองสามปีที่ผ่านมานี้เทรนด์การใช้แก๊สหัวเราะได้กลับมาอีกครั้งหนึ่งในหลายประเทศทั่วโลก อย่างเช่นในสหราชอาณาจักร ตอนนี้ ไนตรัสออกไซด์หรือแก๊สหัวเราะเป็นสิ่งเสพติดที่ได้รับความนิยมมากที่สุดเป็นอันดับสองในกลุ่มวัย 16-24 ปี รองลงมาจากกัญชา จนทำให้มีรายงานว่ารัฐบาลอังกฤษกำลังพิจารณาจะทำให้การมีไนตรัสออกไซด์ในครอบครองเป็นเรื่องผิดกฎหมาย

ส่วนในประเทศไทย ก็มีรายงานข่าวถึงความนิยมในแก๊สหัวเราะที่เพิ่มสูงขึ้นในบางกลุ่ม อย่างเช่นกลุ่มนักเรียนระดับไฮสคูลของโรงเรียนอินเตอร์ในกรุงเทพฯ ที่นิยมใช้เป็นสิ่งบันเทิงสำคัญในงานปาร์ตี้ นอกจากนี้ จากข้อมูลของแผนกแรกรับของศูนย์บำบัดยาเสพติดและฟื้นฟูสุขภาพจิตเอกชน เดอะดอว์น ยังมีกลุ่มที่เป็นกลุ่มคนไทยฐานะดี อายุตั้งแต่ 20 ถึง 40 ปี ที่เปลี่ยนจากการใช้แก๊สหัวเราะเป็นครั้งคราว มาเป็นผู้ใช้ประจำในระหว่างช่วงล็อกดาวน์ที่ผ่านมา

แก๊สหัวเราะ..ใช้อย่างไร

โดยทั่วไป การใช้แก๊สหัวเราะเพื่อความบันเทิงจะนำแคปซูลไนตรัสออกไซด์ขนาด 8 กรัม ที่มักใช้ในภาชนะทำวิปครีมที่มีขายทั่วไป มาอัดลงในลูกโป่งแล้วนำมาสูดดมเข้าทางปาก เนื่องจากไม่สามารถสูดดมได้โดยตรงจากแคปซูล เพราะแก๊สจะมีความเย็นอย่างมาก (-40 องศาเซลเซียส) ซึ่งสามารถทำให้จมูก ปาก คอ รวมทั้งเส้นเสียงถูกทำลาย เนื่องจากความเย็นได้

เมื่อสูดดมเข้าไป ควันจะผ่านเข้าไปทางกระแสโลหิตอย่างรวดเร็ว โดยผลจากการสูดดมจะรู้สึกได้ในทันทีเพียงแค่ไม่กี่วินาที และสามารถอยู่ได้นาน 2-3 นาที แต่ผลข้างเคียงบางอย่างอาจอยู่ได้นาน 30-40 นาที

ผลข้างเคียงที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

การสูดดมไนตรัสออกไซด์จะทำให้เกิดความรู้สึกเคลิบเคลิ้มเป็นสุขอย่างรวดเร็ว และรู้สึกเหมือนล่องลอยหรือสนุกสนาน โดยผลที่เกิดขึ้นในทันทีก็ได้แก่

• ความรู้สึก “ตื่นเต้น” หรือ “เคลิบเคลิ้ม”
• ความรู้สึกครึ้มอกครึ้มใจ
• หัวเราะคิกคัก สนุกสนาน
• อาการชาทั่วร่าง
• รู้สึกสงบ
• รู้สึกมึนเมา
• หัวเราะแบบควบคุมไม่ได้
• เสียงพูดแตกพร่า ผิดเพี้ยน
• สายตาพร่าเลือน
• สับสน
• มึนงงหรือ เวียนศีรษะ
• เหงื่อออก
• รู้สึกเหนื่อยหรือ อ่อนเพลียกว่าปกติ

แต่หากสูดดมไนตรัสออไซด์ในปริมาณมาก อาจทำให้ ความดันเลือดลดลง เป็นลม หัวใจวาย และเสียชีวิต

นอกจากนี้ การสูดดมไนตรัสออกไซด์ในปริมาณมากยังอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เนื่องจากบางครั้งอาจทำให้ได้รับออกซิเจนไม่พอเพียงในขณะสูดดม ซึ่งเรียกกันว่าภาวะพร่องออกซิเจน (Hypoxia) หรือภาวะที่ร่างกายมีระดับออกซิเจนในเนื้อเยื่อตำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน

ผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายในระยะยาว

ถึงแม้ผลจากก๊าสหัวเราะจะอยู่เพียงแค่ไม่กี่นาที แต่การใช้ก๊าสชนิดนี้อย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน (เช่น ใช้มากกว่าสัปดาห์ละครั้ง) สามารถทำให้เกิดผลข้างเคียงทั้งร่างกายและจิตใจได้แก่

ผลทางร่างกาย

• เกิดภาวะขาดวิตามินบี12 (การขาดวิตามินตามินบี12 เป็นเวลานานเป็นสาเหตุให้สมองและเส้นประสาทเสียหาย)
• โลหิตจาง
• กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
• มือเท้าชา
• เกิดอาการเกร็งกระตุกของแขนขา
• หากใช้ในระหว่างตั้งครรภ์ ทารกจะเสี่ยงต่อความผิดปกติโดยกำเนิด
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
• รบกวนการทำงานของระบบสืบพันธุ์
• มีเสียงแว่วในหู

ผลข้างเคียงทางจิตใจ

• ภาวะซึมเศร้า
• ปัญหาสุขภาพจิต
• การเสพติด

แก๊สหัวเราะ..เสพติดได้

เนื่องมาจากผลการให้ความสนุกสนานเพลิดเพลินของไนตรัสออกไซด์นั้นอยู่ไม่นาน คนส่วนใหญ่จึงมักจะอยากสูดดมแก๊สชนิดนี้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า นอกจากนี้ สำหร้บผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตอยู่แล้ว (อย่างเช่น อยู่ในภาวะอารมณ์หดหู่หรือวิตกกังวล) ก็อาจอยากที่จะลองใช้บ่อยๆ เพื่อเป็นการผ่อนคลายตัวเอง จนกระทั่งทำให้เกิดการพึ่งพาสารเคมีชนิดนี้ที่นำไปสู่การเสพติดในที่สุด

การใช้ไนตรัสออกไซด์ร่วมกับแอลกอฮอล์ หรือยาบางชนิด

หากมีการสูดดมแก๊สหัวเราะหรือไนตรัสออกไซด์ร่วมกับการดื่มแอลกออฮอล์ ยังเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ รวมทั้งเกิดผลข้างเคียงที่มาจากทั้งแอลกอฮอล์และไนตรัสออกไซด์ อย่างเช่น

• อาการสับสน
• ความรู้สึกเงื่องหงอย หรือเฉื่อยชา
• ไม่มีสมาธิ
• ไม่สามารถควบคุมร่างกายได้

ในกรณีที่มีการใช้ร่วมกับยากดประสาท อย่างเช่นยากลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepines) หรือกลุ่มยานอนหลับ หรือยากลุ่มโอปิเอต (Opiate) หรือกลุ่มยาแก้ปวด หรือยากดประสาทอื่นๆ สามารถส่งผลข้างเคียงต่ออัตราการหายใจและการเต้นของหัวใจและหลอดเลือด การใช้ยาเหล่านี้ผสมกันยังเพิ่มความเสี่ยงในการหมดสติ และหายใจไม่ออก หรือสำลักในขณะที่อาเจียน รวมถึงเพิ่มโอกาสในการโอเวอร์โดสอีกด้วย

อันตรายอื่นๆ

ความเสี่ยงอื่นในการใช้แก๊สหัวเราะก็คือ ผลเสียต่อการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อที่ส่งผลต่อการเคลื่อนไหว โดยคุณอาจหกล้มจนทำให้ตัวเองต้องบาดเจ็บ หรือเป็นอันตรายต่อคนอื่น นอกจากนี้ยังอันตรายอย่างยิ่ง ในขณะขับขี่ยานพาหนะหรือควบคุมเครื่องจักรกลในขณะที่อยู่ภายใต้ฤทธิ์ของแก๊สหัวเราะ

หากสิ่งที่คุณต้องการคือการผ่อนคลายตัวเอง จนทำให้เลือกหนทางในการหัวเราะสนุกสนานชั่วครู่ชั่วยามด้วยการใช้แก๊สหัวเราะ คุณก็อาจกำลังทุกข์ทรมานอยู่กับปัญหาทางจิตใจบางอย่าง ที่ไม่อาจแก้ได้ด้วยความสุขชั่วครู่ชั่วยามเช่นนี้

เตือนผู้จำหน่ายผิดกฎหมายติดคุก

อย.เคยจับกุมผู้ขายลูกโป่งแก๊สหัวเราะและออกข่าวเตือนผู้บริโภคไปแล้วหลายครั้ง จึงขอเตือนให้ผู้ที่นำแก๊สไนตรัสออกไซด์มาบรรจุแล้วขายให้กับประชาชนให้หยุดการกระทำดังกล่าวทันที ถือว่ามีความผิดตามพระราชบัญญัติยา ในข้อหาจำหน่ายยาโดยไม่ได้รับอนุญาต จะมีโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี และปรับไม่เกิน 10,000 บาท และหากแก๊สไนตรัสออกไซด์ที่นำมาใช้เป็นยาที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนตำรับยา จะมีโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 5,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับอีกด้วย หากพบเห็นการขายลูกโป่งหัวเราะ สามารถแจ้งเบาะแสได้ที่สายด่วน อย. 1556