'หมอมนูญ' เผยข้อมูล ชายไทยวัย42 ติดโควิด-19 คาดสายพันธุ์ XBB.1.16

อัปเดตโควิดวันนี้ กับ "หมอมนูญ" หรือ นพ.มนูญ ลีเชวงวงศ์ แพทย์คนดัง แพทย์เฉพาะทางด้านโรคระบบการหายใจ โรงพยาบาลวิชัยยุทธ โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กถึง "โควิด-19" ระบุว่า

ประเทศอินเดียรายงานว่า

พบอาการตาแดง คันตา ขี้ตาเหนียว ทำให้ลืมตาลำบาก โดยเฉพาะในเด็กที่ติดเชื้อไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์ XBB.1.16 เหมือนกับอาการจมูกไม่ได้กลิ่น ลิ้นไม่รับรส เป็นลักษณะค่อนข้างจำเพาะของคนที่ติดเชื้อไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์เดลตา

ผู้ป่วยชายไทยอายุ 42 ปี วันที่ 13 เมษายน 2566 ระหว่างอยู่ต่างประเทศ เริ่มมีไข้ ไอ เจ็บคอ น้ำมูกไหล กลับถึงประเทศไทยวันที่ 16 เมษายน ตาแดง มีขี้ตาเหนียวทั้ง 2 ข้าง (ดูรูป) ลืมตาได้ ไม่คันตา ไม่เจ็บตา ตามองเห็นปกติ ไม่มีประวัติโรคภูมิแพ้ เคยติดเชื้อ "โควิด-19" มกราคม 2565 ครั้งนั้นตาไม่แดง ฉีดวัคซีนแอสตราเซเนกา 2 เข็ม และโมเดอร์นา 1 เข็ม วันที่ 17 เมษายน 2566 ตรวจ ATK ให้ผลบวก เอกซเรย์ปอดปกติ ได้ยาโมลนูพิราเวียร์ อาการต่างๆไข้ ไอ ดีขึ้น ตาแดงดีขึ้นใช้เวลา 7 วัน

ผู้ป่วยรายนี้น่าจะติดเชื้อไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 จากต่างประเทศมากที่สุด ทำให้เกิดอาการตาแดง มีขี้ตาเหนียวร่วมด้วย

สืบเนื่องกับมีรายงานข่าว ในช่วงสงกรานต์ 2566 ที่ผ่านมา มีกระแสข่าวว่า สถานการณ์การระบาดของโควิด 19 มีโอกาสเพิ่มขึ้น และเป็นสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16. ที่กำลังเตรียมแพร่ระบาด

มีหนุ่มคนหนึ่งเป็นคนไทยที่อยู่ในออสเตรเลีย โพสต์ว่าติดโควิดสายพันธ์ุใหม่ Arcturus สายพันธุ์นี้ไปทำลายเนื้อเยื่อบริเวณใกล้เคียงที่ติดเชื้อ เช่น ตา และโพรงจมูก ทำให้ตา 2 ข้างอักเสบอย่างรุนแรง แทบมองไม่เห็น บางครั้งก็มีเลือดไหลออกมาจากน้ำมูก กระทั่งผ่านไป 13 วันอาการถึงดีขึ้น

 

ชวนคอข่าว ย้อนไปเมื่อวันที่ 17 เมษายน 2566 เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ของ นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีการโพสต์ถึงโควิดสายพันธุ์ใหม่ว่า สิ่งที่ควรระวังคือ ลักษณะอาการของ XBB.1.16 นั้นยังไม่แน่ชัดว่าแตกต่างไปจากสายพันธุ์เดิมมากน้อยเพียงใด

ข่าวจากอินเดียที่ระบุว่ามีอาการไข้สูง และเยื่อบุตาอักเสบนั้น เป็นรายงานจากการสังเกตอาการในผู้ป่วยเด็ก อย่างไรก็ตาม เท่าที่สืบค้นดู ยังไม่เห็นรายงานวิชาการที่รวบรวมสถิติอาการเปรียบเทียบออกมาอย่างเป็นระบบ

ที่แน่ ๆ และมีหลักฐานเป็นรายงานวิชาการออกมาเผยแพร่แล้วคือ ผลพิสูจน์จากห้องปฏิบัติการ ที่ชี้ชัดว่า XBB.1.16 มีสมรรถนะการแพร่ที่สูงกว่า XBB.1 และ XBB.1.5 โดยที่สมรรถนะดื้อต่อภูมิคุ้มกันพอ ๆ กัน ซึ่งถือว่าตระกูล XBB.x นั้นถือว่าดื้อสุดเท่าที่มีการระบาดของสายพันธุ์ต่าง ๆ มาหลายปี

นอกจากนี้สถิติระบาดในกรุงนิวเดลี ประเทศอินเดีย สะท้อนชัดว่าติดกันเร็วและมาก โดยทำให้อัตราการตรวจพบผลบวกในผู้ที่มาตรวจนั้น สูงมากกว่าระลอกที่ผ่านมาด้วย (Cr: Weiland J)

ข้อสรุปที่เราได้จากองค์ความรู้ตอนนี้คือ มีโอกาสติดง่ายขึ้น มากขึ้น และพึงระวังเสมอว่า การติดแต่ละครั้งนั้นทำให้ป่วยได้ รุนแรงได้ ลงปอดได้ ตายได้ และเสี่ยงต่อลองโควิดด้วย การป้องกันตัวสม่ำเสมอ จะช่วยลดเสี่ยงลงไปได้มาก ทำได้ด้วยตนเองและเกิดประโยชน์ต่อทั้งตนเอง ครอบครัว และคนรอบข้างในสังคม ไม่ควรไปปรามาสว่าหวัดธรรมดา กระจอก ไม่กลัว กลัวอดตายมากกว่ากลัวไวรัส เพราะเป็นตรรกะวิบัติ
 

การใช้ชีวิต ทำงาน เรียน เที่ยว อย่างมีสติ ป้องกันตัว ใส่ใจสุขภาพ เป็นวิถีปฏิบัติที่ไม่ได้ยากลำบากอะไรเลย แต่กลับเกิดผลดีต่อตัวเราและทุกคน ท่ามกลางสถานการณ์ปัจจุบัน จะได้ไม่ตกอยู่ในภาวะวิกฤตที่ต้องรำพึงรำพันว่า "ไม่น่าเลย...รู้งี้" โดยไม่สามารถนั่งไทม์แมชชีนกลับไปได้แม้จะอยากเพียงใด

ด้วยความปรารถนาดี

 

ขณะเดียวกัน เมื่อ 16 เมษายน 2566 ที่ผ่านมา ทางด้าน กรมควบคุมโรค พบผู้ป่วยโควิดรายใหม่เพิ่มขึ้น 2.5 เท่าของสัปดาห์ก่อนหน้า มีผู้ป่วยอาการหนักต้องใส่เครื่องช่วยหายใจเพิ่มขึ้น ร้อยละ 36 คาดว่าหลังสงกรานต์ มีผู้ป่วยเพิ่มขึ้นจากโควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 ได้แพร่กระจายเข้ามาไทย ติดเชื้อได้ดีกว่าเดิมถึง 2 เท่า ผู้ป่วยมีอาการเยื่อบุตาอักเสบ หากอยู่ในพื้นที่มีฝุ่น PM 2.5 หนาแน่นจะทำให้มีอาการหนักเพิ่มขึ้น

ศ.นพ.อมร ลีลารัศมี กรรมการแพทยสภาและอดีตนายกแพทยสมาคม แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ กล่าวกับ ทีมข่าวเจาะประเด็น ไทยรัฐออนไลน์ ว่า หลังสงกรานต์มีแนวโน้มว่า โควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 จะมีการแพร่ระบาดเพิ่มขึ้นในไทย สอดคล้องกับผู้ติดเชื้อทั่วโลก มีการแพร่ระบาดเพิ่มสูงขึ้นรวดเร็ว คาดว่าจะมีผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นภายใน 2–3 สัปดาห์ หลังจากนี้ เนื่องจากสายพันธุ์ใหม่แพร่กระจายได้เร็วกว่าสายพันธุ์โอมิครอน ถึง 2 เท่า

 

“ความรุนแรงของอาการขึ้นอยู่กับการได้รับเชื้อมากหรือน้อย เพราะช่วงสงกรานต์ ถ้าเล่นน้ำกลางแดดยังพอวางใจได้ แต่ถ้าไปเบียดเสียดในที่แคบ หรือในที่ต้องใช้เสียงตะโกน เช่นในคอนเสิร์ต มีโอกาสได้รับเชื้อมากกว่าปกติ ทำให้มีอาการรุนแรงตามมา โดยเฉพาะคนที่ไม่เคยติดโควิดมาก่อน จะมีความรุนแรงของโรค หนักกว่าคนที่เคยเป็นโควิดมาแล้ว”

 

อาการโควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 จะมีไข้สูง ไอ จมูกไม่ได้กลิ่น ลิ้นไม่รับรส มีรายงานว่า เยื่อบุตาอักเสบ ตาแดง ลักษณะคล้ายตาแดง มีผื่นคัน เพราะเชื้อมีการแพร่กระจายเข้าไปยังเยื่อบุตา ถ้ามีมากยิ่งมีผลต่อดวงตา ผู้ที่มีโรคประจำตัวเช่น เยื่อบุตาอักเสบ ภูมิแพ้ ควรระมัดระวัง

ขณะเดียวกัน การแพร่กระจายของฝุ่น PM 2.5 เป็นตัวกระตุ้นทำให้เกิดการติดเชื้อ มีอาการรุนแรงเพิ่มมากขึ้น ดังนั้น หากมีการระคายเคืองบริเวณดวงตา ไม่ควรขยี้ตารุนแรง ควรระมัดระวังการใช้ยาหยอดตา เพราะถ้าดวงตาระคายเคืองจากการติดเชื้อไวรัส การใช้ยาหยอดตาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์ ยิ่งเพิ่มการแพร่กระจายของเชื้อในดวงตาให้มากขึ้น

“สัญญาณเตือนอันตรายเมื่อติดโควิด หากมีอาการไอ แล้วรู้สึกเหนื่อยง่าย ควรรีบไปพบแพทย์ เพราะเป็นสัญญาณของปอดอักเสบ โดยเชื้อกำลังแพร่กระจายไปยังระบบทางเดินหายใจส่วนล่าง หากให้ยาต้านไวรัสไม่ทันภายใน 24 ชั่วโมง เชื้อจะแพร่กระจายรวดเร็ว จนทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิต”

สำหรับคนที่ฉีดวัคซีนแล้ว จะมีภูมิคุ้มกันช่วยให้อาการไม่รุนแรง ทางกระทรวงสาธารณสุขกำลังเร่งนำเข้าวัคซีนชุดใหม่ ที่ป้องกันโควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 ได้มากขึ้น ส่วนคนกลุ่ม 608 ควรไปฉีดเข็มกระตุ้น ขณะนี้มีโรงพยาบาลเอกชนหลายแห่งเริ่มนำเข้าวัคซีนรุ่นใหม่ แต่ด้วยความที่เป็นสายพันธุ์ใหม่ หากผู้ป่วยติดเชื้อแล้ว ต้องทานยาต้านไวรัสร่วมด้วย เพื่อลดความรุนแรงของอาการ

“จากการติดตามการแพร่ระบาดของโควิด มาตั้งแต่เริ่มต้น ประเมินว่าโควิดสายพันธุ์ XBB น่าจะเป็นการกลายพันธุ์ในช่วงสุดท้าย หลังจากนี้เชื้อไม่น่าจะกลายพันธุ์ได้ดีกว่านี้ เพราะจะเห็นว่าความรุนแรงของเชื้อกลายพันธุ์ค่อยๆ ลดความรุนแรงลง ประกอบกับประชาชนทั่วไปเริ่มมีภูมิคุ้มกัน แต่มีกลุ่มที่น่าห่วง ในคนที่ไม่ยอมฉีดวัคซีน และไม่เคยเป็นโควิดมาก่อน”

 

โควิดสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 หรือ อาร์คตูรุส เป็นสายพันธุ์ที่องค์การอนามัยโลกเฝ้าสังเกตการณ์การระบาดมาตั้งแต่เดือนมีนาคมที่ผ่านมา โดยพบครั้งแรกเมื่อเดือนมกราคม ส่วนในประเทศไทยเองก็พบผู้ติดเชื้อสายพันธุ์นี้แล้วถึง 8 ราย (ข้อมูล ณ วันที่ 16 เม.ย. 66)

 

รู้จัก อาร์คตูรุส XBB.1.16

แม้ โควิด XBB.1.16 จะเป็นเพียง 1 ใน 5 สายพันธุ์ย่อยหลัก ของโอมิครอนที่มีการระบาดมากที่สุด แต่จากฐานข้อมูลรหัสพันธุกรรมโควิดโลก หรือ GISAID นั้นระบุว่า สายพันธุ์ที่ระบาดมากที่สุดในประเทศไทยถึง 47% คือโควิด XBB.1.5 และหากนับโควิดทุกสายพันธุ์ที่กำลังระบาดอยู่ในประเทศไทยในขณะนี้ ก็มีเพียงแค่ 3% เท่านั้นที่เป็นโควิด XBB.1.16 แต่ที่น่าเป็นห่วงก็คือ สายพันธุ์นี้มีความสามารถในการแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็ว

อาการทั่วไป ของผู้ติดเชื้อโควิด XBB.1.16 มักเริ่มจากเจ็บคอ ครั่นเนื้อครั่นตัว จากนั้นจะมีไข้สูง บางรายไข้อาจสูงถึง 38-39 องศาเซลเซียล ร่วมกับมีไอแห้ง มีเสมหะ น้ำมูก ผื่นแดงขึ้นตามตัว แขน ขา ส่วนอาการคันตา ตาแดง ขี้ตาเหนียว ลืมตาไม่ขึ้นเพราะเยื่อบุตาอักเสบ ที่ไม่ค่อยพบในโควิดสายพันธุ์อื่น แต่กลับเป็นอาการเฉพาะที่พบได้ใน XBB.1.16 แม้จะยังไม่มีรายงานของอาการนี้ในผู้ป่วยที่พบประเทศไทยก็ตาม

ในการรักษา ที่ผ่านมาจะมีการใช้ ภูมิคุ้มกันสำเร็จรูป (Long Acting Antibody : LAAB) เพื่อการป้องกันก่อนการสัมผัสเชื้อ รวมถึงใช้ในการรักษา ที่นับว่าได้ผลดีกับกลุ่มผู้มีอาการเล็กน้อยถึงปานกลาง โดยเฉพาะในกลุ่มเปราะบาง (กลุ่มเสี่ยง 607) และผู้ที่ไม่มีภูมิคุ้มกัน เช่น ฉีดวัคซีนแล้วแต่ภูมิคุ้มกันไม่ขึ้น มีข้อบ่งชี้ในการใช้ และยังไม่มีการปรับเปลี่ยนสำหรับการรับมือกับสายพันธุ์ XBB.1.16 นี้

ส่วนยา โมลนูพิราเวียร์ (MoInupiravir) และ ฟาวิพิราเวียร์ (Favipiravir) นั้น แม้การตอบสนองต่อยากับ XBB.1.16 จะไม่ดีเท่ากับสายพันธุ์อื่นๆ แต่ในสถานพยาบาลทั่วไปก็ยังสามารถใช้ยาสองตัวนี้ รวมถึงแพทย์อาจพิจารณาให้ยาอื่นทดแทนเพื่อรักษาตามอาการได้เช่นกัน แต่ก็ต้องรอดูต่อไปว่า หลังจากการประชุมของกรมการแพทย์ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในสัปดาห์หน้า จะมีผลสรุปถึงการปรับเปลี่ยนแนวทางการใช้ยาหรือไกด์ไลน์ในการรักษาโควิด-19 หรือไม่ อย่างไร

ท้ายที่สุด แม้ผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกจะคาดการณ์ว่า โควิดสายพันธุ์ XBB.1.16 หรือ อาร์คตูรุส จะกลายเป็นสายพันธุ์หลักที่มาแทนที่สายพันธุ์อื่นๆ แต่ก็ยังมีข้อมูลไม่เพียงพอว่าจะทำให้ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงมากกว่าเดิมหรือไม่ ส่วนการหลบหลีกภูมิคุ้มกันจากวัคซีนก็ยังสรุปได้ไม่แน่ชัดว่าจะเก่งไปมากกว่าสายพันธุ์เดิมๆ ในปัจจุบัน ดังนั้นการป้องกันที่ดีที่สุดในขณะนี้ ยังคงเป็นคำแนะนำว่า ให้ฉีดวัคซีนโควิดเข็มกระตุ้น โดยเฉพาะผู้ที่ฉีดเข็มล่าสุดนานเกิน 4 เดือนแล้ว

อังกฤษจับตา โควิด XBB.1.16 ทำดับแล้ว 5 ศพ อินเดียเตือนตาแดง ไข้สูง

อัปเดตโควิดวันนี้ ย้อนไปเมื่อ 24 เมษายน 2566 ที่ผ่านมา โควิด XBB1.16 (อาร์คทูรัส) ระบาดในอังกฤษ ตายแล้ว 5 ศพ แต่ข้อมูลในขณะนี้ ยังไม่บ่งชี้ว่าจะทำให้เกิดอาการรุนแรงขึ้น เพียงแต่อินเดีย เตือนโควิด XBB1.16 นอกจากทำให้ตาแดง เคืองตาแล้ว ยังมีไข้สูง

เมื่อ 24 เมษายน 2566 สื่อดังอย่าง "เดลี่เมล" รายงานข่าว พบว่ามีชาวอังกฤษเสียชีวิตจากเชื้อโควิดสายพันธุ์ใหม่ XBB.1.16 ซึ่งมีชื่อเล่นว่า อาร์คทูรัส แล้ว 5 ศพ ในขณะที่เชื้อโควิด XBB.1.16 ซึ่งเข้าใจกันว่าเป็นเชื้อโควิด-19 ที่แพร่ติดเชื้อได้เร็วที่สุดกว่าสายพันธุ์อื่น จะเข้ามาทดแทนกลายเป็นสายพันธุ์หลักในอนาคตอันใกล้ กำลังแพร่ระบาดในอินเดีย ซึ่งเป็นประเทศแรกที่พบเชื้อโควิด-19 เมื่อเดือนมกราคม ที่ผ่านมา

สำนักงานความมั่นคงทางสุขภาพของสหราชอาณาจักร (UKHSA) ตรวจพบ ผู้ติดเชื้อโควิด XBB.1.16 ในสหราชอาณาจักรแล้ว 135 ราย นับตั้งแต่ตรวจพบผู้ติดเชื้อสายพันธุ์ใหม่นี้ครั้งแรก บริเวณภูมิภาคทางตะวันออกเฉียงเหนือของอังกฤษ เมื่อกลางเดือนกุมภาพันธ์ และทำให้มีผู้เสียชีวิตแล้ว 5 ศพ

คาดว่า ข้อมูลผู้ติดเชื้อโควิด XBB1.16 ในอังกฤษทั้งหมดนั้น จะมีอีกจำนวนมากที่ยังไม่ได้นับ เพราะขณะนี้มีเพียงเศษเสี้ยวของตัวอย่างเท่านั้นที่ได้รับการตรวจสอบอย่างละเอียด ส่วนความรุนแรงของเชื้อโควิด XBB.1.16 ทางบรรดาผู้เชี่ยวชาญยังไม่มีข้อพิสูจน์ว่าเป็นสายพันธุ์ที่ทำให้อาการป่วยรุนแรงกว่าสายพันธุ์อื่นๆ ที่ระบาดก่อนหน้านี้

ที่มาบทความโดย : รพ.พญาไท 1 โทร. 1772