เช็กด่วน! เปิดพฤติกรรมทำร้ายสเปิร์ม (อสุจิ) ของสุภาพบุรุษ

กลายเป็นกระแสข่าวสุขภาพเรื่องข้อแนะนำพิเศษก่อนมีเพศสัมพันธ์ ที่ห้ามผู้ชายอาบน้ำอุ่นนานเกินไป เพราะมีผลวิจัยว่าความร้อนมีผลต่ออสุจิ โดยเรื่องนี้ นพ.โอฬาริก มุสิกวงศ์ โฆษกประจำตัวรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า ในเรื่องของการมีบุตรยากนั้น มีงานวิจัยระบุว่าไม่ควรอาบน้ำอุ่นนานเกินไป ก่อนมีเซ็กส์ในผู้ที่ต้องการมีบุตรนั้น ซึ่งมีงานวิจัยออกมาหลายปีและล่าสุดปี 2565 เป็นการรวบรวมข้อมูลจากงานวิจัยหลายชิ้น โดยระบุว่า อุณหภูมินั้นมีผลต่อคุณภาพอสุจิ ทำให้คุณภาพลดลงทั้งปริมาณและคุณภาพการแล่นเร็ว ไม่เฉพาะอาบน้ำอุ่น แต่การใส่กางเกงยีนส์รัดแน่นๆ การนั่งขับรถนานๆ การขี่มอเตอร์ไซค์นานๆ รวมถึงนักกีฬาปั่นจักรยานกลุ่มนี้จะมีอสุจิที่น้อยกว่าคนทั่วไป ทั้งปริมาณและคุณภาพ จึงแนะนำให้ลดการอาบน้ำอุ่นนานๆ หลีกเลี่ยงการสวมกางเกงรัดๆ หรือใส่ที่หลวมหน่อย ทั้งนี้ เรื่องการอาบน้ำอุ่นนานๆ หรือนั่งขี่รถนานๆ ไม่ได้มีตัวเลขชัดเจน เพราะคิดกับหลายอย่าง คืออุณหภูมิ อย่างต่างประเทศขี่นานๆ อากาศไม่ร้อนเหมือนไทย แต่เมืองไทยอากาศร้อน เบาะก็ร้อน ขี่นานๆ ก็มีผล

ทั้งนี้ ขึ้นกับอุณหภูมิและระยะเวลา ปัจจุบันยังไม่มีตัวเลขชัดๆ แต่มีงานวิจัยว่าจะคุมกำเนิดผู้ชายโดยหลักการนี้ ปีที่แล้วมีการประกวดนวัตกรรม โดยมีสิ่งประดิษฐ์ 'หมอต้มไข่' ก่อนมีเพศสัมพันธ์ให้เอาอัณฑะแช่จนอุณหภูมิสูงขึ้น อสุจิจะเสื่อมสภาพไป แต่ยังอยู่ในการวิจัย ไม่ใช่วิธีการคุมกำเนิด ส่วนผู้หญิงอุณหภูมิไม่ได้มีผลต่อคุณภาพไข่ เพราะไข่อยู่ในร่างกายอยู่ในอุณหภูมิที่เหมาะสม ส่วนผู้ชายอยู่ภายนอกร่างกาย อสุจิจะสร้างได้ดี อุณหภูมิต้องต่ำกว่าอุณหภูมิร่างกายประมาณ 1-2 องศาเซลเซียส นพ.โอฬาริก กล่าว

เมื่อถามถึงคนที่ออกกำลังกายอาจกังวลต้องมีคำแนะนำหรือไม่ นพ.โอฬาริก กล่าวว่า ต้องชั่งน้ำหนัก คนออกกำลังกายอย่างหนัก การแต่งกาย การฝึกสอนจำเป็นอยู่แล้ว แต่คนที่อยากมีลูกก็ต้องวางแผนกัน อาจลดการฝึกซ้อม รวมถึงผู้หญิงที่เป็นนักกีฬาวิ่งมาราธอน ไตรกีฬา ประจำเดือนจะไม่ค่อยมีเหมือนกัน จะมีร่างกายผอมเกินไป จะมีลูกยากไม่เหมือนกัน

สำหรับกลุ่มที่เข้าข่ายสำหรับผู้มีบุตรยาก แบ่งเป็น 4 กลุ่มตามช่วงอายุ คือ

1.อายุน้อยกว่า 35 ปี ปล่อยมาแล้ว 1 ปี มีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอ 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์ ยังไม่ท้องให้รีบมาหาแพทย์

2.อายุ 35-40 ปี ปล่อย 6 เดือน มีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอ 2-3 คัร้งต่อสัปดาห์ ยังไม่ท้องให้รีบมาพบแพทย์

3.อายุเกิน 40 ปี ถือว่ามีบุตรยากทันทีให้รีบมาพบแพทย์

4. กลุ่มที่เคยมีโรคบริเวณรังไข่ ทั้งช็อกโกแลตซีส ผ่าตัดมา รับยาเคมีบำบัด ได้ยาที่ส่งผลให้คุณภาพไข่เสียไป ก็ให้รีบมาพบแพทย์

ทั้งนี้ กรมอนามัยจัดบริการ โดยศูนย์อนยามัยต่างๆ เริ่มมีคลินิกเกี่ยวกับภาวะมีบุตรยาก และมีความร่วมมือกับภาคเอกชน เนื่องจากภาคัรฐหลายที่ยังไม่มีคลินิกภาวะมีบุตรยากก็เปิดให้ภาคเอกชนมาร่วมมือในการส่งตรวจ ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์ก็มีการเทรนนิ่งโปรแกรมพิเศษสำหรับหมอเพื่อให้มีความรู้เรื่องการมีบุตรยากเพิ่มขึ้น

10 เรื่องของอสุจิ…ที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน

1. อสุจิมีชีวิตอยู่ในร่างกายของผู้หญิงได้นานเฉลี่ย 48–72 ชั่วโมง เมื่ออสุจิเข้าสู่ร่างกายของผู้หญิง อสุจิต้องว่ายผ่านปากมดลูกเข้าสู่มดลูกเพื่อไปถึงเซลล์ไข่ นับว่าเป็นการเดินทางที่ยาวนานของอสุจิตัวเล็กๆ ซึ่งมีอสุจิมีชีวิตเพียงไม่กี่ตัวเท่านั้นที่ไปถึง

2. ภาวะน้ำหนักเกินมีผลทำให้จำนวนของอสุจิลดลง เนื่องจากไขมันที่เพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการเปลี่ยนจากฮอร์โมนเพศชายเทสโทสเทอโรนไปเป็นฮอร์โมนเพศหญิงเอสโตรเจน ทำให้การสร้างอสุจิลดลง และไขมันยังไปสะสมที่บริเวณอัณฑะทำให้อุณหภูมิสูงขึ้นไม่เหมาะกับการสร้างอสุจิ

3. อสุจิถูกสร้างภายในลูกอัณฑะ โดยภายในอัณฑะจะมีท่อเล็กๆ ขดไปมา ยาวทั้งหมดประมาณ 800 เมตร ทำหน้าที่สร้างอสุจิ อัณฑะจะมีถุงหุ้มอัณฑะอยู่ภายนอกช่องท้อง โดยควบคุมอุณหภูมิให้เหมาะสมในการสร้างอสุจิ ซึ่งต่ำกว่าอุณหภูมิร่างกาย 3-5 องศาเซลเซียส

4. การเคลื่อนที่ของอสุจิมี 3 ประเภท โดยแบ่งตามลักษณะการว่ายของอสุจิแต่ละแบบ
– Progressive motility หมายถึง ตัวอสุจิที่เคลื่อนที่เป็นเส้นตรงไปข้างหน้า
– Non progressive motility หมายถึง ตัวอสุจิที่เคลื่อนที่ไม่เป็นเส้นตรง หรือพื้นที่เป็นวงแคบๆ
– Immotile sperm หมายถึง อสุจิที่ไม่มีการเคลื่อนไหว
อสุจิจะเคลื่อนที่ผ่านเยื่อเมือกมดลูกด้วยความเร็วอย่างน้อย 25 ไมโครเมตรต่อวินาทีเพื่อปฏิสนธิกับไข่ของผู้หญิง

5. อุณหภูมิที่เหมาะสมในการสร้างอสุจิ คือ ประมาณ 32-34 °C การแช่น้ำร้อนมากกว่า 2 ครั้งต่อสัปดาห์จะส่งผลให้มีการสร้างอสุจิน้อยลง โดยมีงานวิจัยในกลุ่มผู้ชายที่มีบุตรยากสนับสนุนว่า การได้รับอุณหภูมิสูงและความชื้นเป็นเวลานาน ส่งผลต่อความสามารถในการสร้างอสุจิ แต่สามารถฟื้นตัวกลับมาได้เมื่อหยุดแช่น้ำร้อน 4-6 เดือนในคุณผู้ชายบางราย

6. การทำงานของอสุจินั้นโดยปกติจะมีการสร้าง ROS (reactive oxidative species) แต่การสูบบุหรี่นั้นเป็นการเพิ่มจำนวน ROS ซึ่งสามารถทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ โปรตีน และสารพันธุกรรมของอสุจิ ส่งผลให้บริเวณลำตัวของอสุจิ (midpiece) ผิดปกติไป และ ROS ยังทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ของอสุจิบริเวณที่เป็นกรดไขมันไม่อิ่มตัวอีกด้วย ดังนั้น ในผู้ที่สูบบุหรี่จะมีผลทำให้คุณภาพอสุจิแย่ลง

7. เมื่อมีความเครียดต่อเนื่อง ร่างกายจะมีการสะสมฮอร์โมน Cortisol ซึ่งไปรบกวนการสร้างฮอร์โมนเพศและส่งผลต่อการเผาผลาญทำให้มีน้ำหนักเกินมีผลให้จำนวนอสุจิลดต่ำลง และทำให้มีการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศร่วมด้วย

8. การรักษาด้วยเคมีบำบัด จำเป็นต้องใช้ยากดภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้เซลล์สืบพันธุ์ที่มีหน้าที่สร้างอสุจิถูกทำลายด้วย ส่วนการรักษาด้วยการฉายรังสีนอกจากจะทำให้เซลล์มะเร็งตายแล้ว อสุจิที่ถูกสร้างมาจะถูกทำลายด้วยเช่นกัน ดังนั้นก่อนทำการรักษาโรคมะเร็งคุณผู้ชายสามารถปรึกษาแพทย์เพื่อแช่แข็งอสุจิสำรองไว้ใช้ในอนาคตได้

9. การเพิ่มคุณภาพของอสุจิ สามารถทำได้ดังนี้

• ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม นอกจากจะเป็นการควบคุมน้ำหนักไม่ให้เกิน แล้วยังเป็นการลดฮอร์โมนที่สะสมจากความเครียดอีกด้วย
• งดสูบบุหรี่และแอลกอฮอล์
• รับประทานอาหารที่ช่วยเพิ่มคุณภาพอสุจิ ได้แก่ อาหารที่มีแร่ธาตุสังกะสีมาก เช่น หอยนางรม เนื้อแดง ผักโขม
• อาหารที่มีวิตามินซี จะช่วยสร้างกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อการผลิตน้ำอสุจิและช่วยป้องกันอสุจิจาก ROS ได้
• ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ยาที่มีผลต่อคุณภาพของอสุจิ เช่น ยากลุ่มปิดกั้นแคลเซียม ยารักษาอาการซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิค ยาต้านฮอร์โมนเพศชาย ยาอนุพันธ์ฮอร์โมนเพศชายกลุ่ม anabolic steroid

10. อสุจิเก็บรักษาได้ การแช่แข็งอสุจิจะใช้ไนโตรเจนเหลวที่มีอุณหภูมิต่ำถึง -196 องศาเซลเซียส โดยจะมีการใส่สารป้องกันการเกิดผลึกน้ำแข็ง (Cryoprotectans) เพื่อป้องกันอสุจิเสียหาย หลังจากที่อสุจิแข็งตัวปฏิกิริยาภายในเซลล์อสุจิทั้งหมดจะหยุดนิ่ง สามารถเก็บไว้ได้นานเท่าที่สามารถรักษาอุณหภูมิไว้ได้

 

source : สธ. / ศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากเจตนิน