ชำแหละคำสั่ง "บิ๊กป้อม" รักษาการนายกรัฐมนตรี มีอำนาจแค่ไหนทำอะไรได้บ้าง

 

ภายหลัง"ศาลรัฐธรรมนูญ"มีมติรับคำร้องสมาชิกรัฐสภาขอให้วินิจฉัย ปม "นายก 8 ปี" ของพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี พร้อมกับมีมติเสียงข้างมากให้ "พล.อ.ประยุทธ์" หยุดปฏิบัติหน้าที่นายกรัฐมนตรีชั่วคราวจนกว่าศาลรัฐธรรมนูญจะมีคำวินิจฉัย  

 

นั่นเป็นสัญญาณที่ชัดเจนแบบไม่ต้องรอให้ศาลตีความถึงการส่งมอบตำแหน่งรองนายกฯเบอร์หนึ่งต้องมาทำหน้าที่รักษาการนายกฯไปพลางก่อน เพราะงานบริหารบ้านเมืองจะหยุดไปพร้อมกับ นายกรัฐมนตรีหยุดปฏิบัติหน้าที่ไม่ได้ 

 

การทำหน้าที่"รักษาการนายกฯ" มีกรอบกติกาทางข้อกฎหมายรองรับไว้แล้ว ดังปรากฎคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ 237 /2563  เรื่องมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีรักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรีและมอบหมายและมอบอำนาจให้รองนายกรัฐมนตรีปฏิบัติตราชการแทนนายกรัฐมนตรีและปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรี ในกรณีรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีไม่อยู่หรือไม่อาจปฏิบัติราชการได้หรือไม่มีผู้ดำรงตำแหน่ง

 

 

คำสั่งสำนักนายกฯมีอยู่ด้วยกันสามส่วน ส่วนที่ 1 คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรีรักษาราชการแทนนายกฯ สองข้อ 

 

ข้อที่ 1.ในกรณีที่นายกฯไม่อาจปฏิบัติราชการได้ คณะรัฐมนตรีมอบหมายให้รองนายกฯ เป็นผู้รักษาการแทนนายกฯ ตามลำดับ ดังนี้ พล.อ .ประวิตร วงษ์สุวรรณ  นายวิษณุ เครืองาม  นายอนุทิน  ชาญวีรกูล นายจุรินทร์ ลักษณวิษฎ์  นายดอน ปรมัตถ์วินัย  นายสุพัฒนพงษ์  พันธ์มีเชาว์  

 

ข้อ2.  ต้องขีดเส้นใต้ตัวหนาเน้นย้ำถึงอำนาจรักษาการนายกฯ ทำได้แค่ไหน  โดยระบุไว้ว่า "ในระหว่างการรักษาราชการแทนนายกรัฐมนตรี ผู้รักษาราชการแทนข้างต้น จะสั่งการใด เกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลและการอนุมัติเงินงบประมาณอันอยู่ในอำนาจของนายกรัฐมนตรีได้ ต้องได้รับความเห็นชอบจากนายกรัฐมนตรีเสียก่อน  

 

 

ขณะที่ส่วนที่ 2  เป็นเรื่องนายกรัฐมนตรีมอบหมายและมอบอำนาจให้รองนายกรัฐมนตรีปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรี 

 

ส่วนที่ 3  เป็นเรื่องนายกรัฐมนตรีมอบหมายและมอบให้รองนายกรัฐมนตรีปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรี กรณีรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีไม่อยู่หรือไม่อาจปฏิบัติราชการได้หรือไม่มีผู้ดำรงตำแหน่ง

 

ในกรณีที่รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรีไม่อยู่หรือไม่อาจปฏิบัติราชการได้หรือไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ให้รองนายกรัฐมนตรีปฏิบัติราชการแทนนายกรัฐมนตรีตามลำดับ ดังนี้ 

 

 

คำสั่งข้างต้นได้รับคำอธิบายเพิ่มเติมผ่านมือกฎหมายรัฐบาล "วิษณุ เครืองาม" รองนายกรัฐมนตรี  

 

"กรณีประกาศคำสั่งสำนักนายกรัฐมนตรีเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลและงบประมาณ นั้น  คำสั่งการรักษาการนายกรัฐมนตรีจะไม่ใช้ในส่วนนี้ โดยเรื่องงบประมาณและการบริหารงานบุคคลต้องให้นายกรัฐมนตรีเห็นชอบ แต่ขณะนี้เมื่อนายกรัฐมนตรีหยุดปฏิบัติหน้าที่จึงไม่มีสิทธิเห็นชอบ โดยพลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีจะมีอำนาจเต็ม"

 

ไม่เพียงเท่านั้น  มือกฎหมายรัฐบาล ยอมรับว่า"พล.อ.ประวิตร"จะมีอำนาจแต่งตั้งผบ.เหล่าทัพได้  ส่วนจะรื้อโผเดิมที่มีอยู่ได้หรือไม่นั้น อย่าใช้คำว่ารื้อโผแต่ให้ใช้คำว่าสามารถทำได้ แต่"พลเอกประยุทธ์"ในฐานะรัฐมนตรีกลาโหมสามารถลงนามได้ แต่ทหารจะมีข้อยกเว้นที่ต้องผ่านการเห็นชอบคณะกรรมการแต่งตั้งโยกย้ายนายทหารชั้นนายพล ซึ่งมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมเป็นประธาน และหากเห็นชอบมาอย่างไร นายกรัฐมนตรีก็ไม่สามารถรื้อ

 

แต่ตำรวจมีข้อยกเว้น เนื่องจากต้องผ่านที่ประชุมกตช.ซึ่ง"นายวิษณุ" ก็เป็นหนึ่งในคณะกรรมการ โดยการประชุม กตช.จะเกิดขึ้นปลายเดือนนี้ และยังไม่ทราบรายละเอียดแน่ชัด รวมไปถึงการทูลเกล้าฯกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญด้วย แต่ขณะนี้ยังไม่ถึงเวลา

 

ข้อชวนสงสัย รักษาการนายกฯ สามารถใช้อำนาจสั่ง"ยุบสภา"หรือ"ปรับคณะรัฐมนตรี"ได้หรือไม่ ประเด็นนี้  "วิษณุ" ระบุว่า ในทางทฤษฎีสามารถทำได้ แต่ทางปฏิบัติเป็นไปได้ยาก

 

พร้อมกับยกตัวอย่างว่าเมื่อศาลมีคำสั่งให้"พล.อ.ประยุทธ์"พ้นจากตำแหน่งแล้วจะสามารถรักษาการนายกรัฐมนตรีได้หรือไม่ ตามหลักการสามารถทำได้ แต่หลักปฏิบัติ"พล.อ.ประยุทธ์" อาจไม่รักษาการ

 

ทั้งนี้การที่นายกรัฐมนตรีถูกสั่งหยุดปฏิบัติหน้าที่ยังสามารถใช้รถประจำตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้หรือไม่นั้น"นายวิษณุ" ระบุว่า ยังสามารถใช้ได้ เพราะไม่ใช่การพ้นจากตำแหน่ง ไม่ได้มีการยึดอะไรกลับไปเพราะยังเป็นนายกรัฐมนตรีอยู่

 

 

ส่วนจะมาปฎิบัติงานที่ตึกไทยคู่ฟ้าอีกหรือไม่นั้น "วิษณุ" กล่าวว่า ไม่รู้ว่าจะมาทำไม ทั้งนี้"วิษณุ"เปิดเผยด้วยว่าได้พูดคุยกับพล.อ.ประยุทธ์ ซึ่งบอกว่าไม่มาตึกไทยคู่ฟ้าแต่จะไปปฏิบัติงานที่ศาลาว่าการกระทรวงกลาโหมในฐานะเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม และยังสามารถเข้าร่วมการประชุมคณะรัฐมนตรีได้ตามปกติ โดยมี"พล.อ.ประวิตร"เป็นประธานการประชุม 

 

ส่วนการพิจาณากฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งส.ส. "นายวิษณุ" อธิบายว่า เมื่อก.ก.ต.ไม่ติดใจอะไรก็จะเป็นกรณีที่ต้องนำขึ้นทูลเกล้าฯ แต่ข้อบังคับการประชุมสภาให้สภาเก็บไว้ 3 วันแล้วจึงส่งให้รัฐบาล และรัฐบาลต้องเก็บไว้อีก 5 วัน โดยระหว่างนั้นหากมีผู้ใดสงสัยสามารถยื่นศาลรัฐธรรมนูญได้ ซึ่งหากขณะนั้น "พล.อ.ประวิตร" รักษาการอยู่ก็สามารถนำขึ้นทูลเกล้าฯได้ ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลก

 

ส่วนจะส่งผลกระทบต่อการประชุมเอเปคหรือไม่ "วิษณุ" บอกว่า  การพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญคงไม่ยาวไปถึงเอเปค คงรู้ดีรู้ชั่วไปแล้ว แต่ไม่ทราบว่าต้องใช้เวลากี่วันในการพิจารณา และทราบเบื้องต้นว่าฝ่ายกฎหมายจะตอบศาลรัฐธรรมนูญเร็วกว่า 15 วัน เนื่องจากมีการ เตรียมข้อมูลไปหมดแล้ว