2 มิถุนายน 2566 นายจตุพร พรหมพันธุ์ วิทยากรคณะหลอมรวมประชาชน วิเคราะห์สถานการณ์การเมืองกรณีการจัดตั้งรัฐบาลของพรรก้าวไกล ว่า ขณะนี้การจัดตั้งรัฐบาล 312 เสียง ส่อลุกลามบานปลายขึ้น มีปัจจัยการถือหุ้นไอทีวีของนายพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ แคนดิเดตนายกฯ พรรคก้าวไกล และการชิงตำแหน่งประธานสภา แล้วผสมด้วยเงื่อนไขสำคัญ ส.ว.ไม่หนุนฝ่าย 312 เสียง
โดยมีการขยายผลกดดันให้พรรคเพื่อไทยแยกขั้ว ข้ามฟากไปจับมือตั้งรัฐบาลกับฝ่าย 188 เสียง ขณะที่การลุกฮือต่อต้านของประชาชนยากหลีกเลี่ยงได้ ดังนั้น ถ้ารัฐบาลใหม่ควบคุมความสงบไม่ได้ โอกาสจะจบลงท้ายด้วยทหารยึดอำนาจ อาจมีความเป็นไปได้สูง
โดยปัจจัยคุณสมบัติของนายพิธานั้น นายวิษณุ เครืองาม รองนายกฯ ฝ่ายกฎหมาย ได้ส่งสัญญาณนำร่องดัวยคำถามถึงคำร้องการถือหุ้นไอทีวี มี 3 ประเด็นหรือไม่ คือ คุณสมบัติ ส.ส. คุณสมบัติเป็นรัฐมนตรี และการรับรองผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. การพูดชี้ประเด็นเช่นนี้เท่ากับสื่อแนะคำร้องให้จัดการนายพิธา ซึ่งนายเรืองไกร ลีกิจวัฒนะ ผู้สมัคร ส.ส.บัญชีรายชื่อของพรรคพลังประรัฐ ได้ยื่นคำร้องครบถ้วนตามที่นายวิษณุ ถามไว้
ซึ่งประเด็นทั้ง 3 กรณีนี้ นายวิษณุ เห็นว่าอาจทำให้เลือกตั้งเป็นโมฆะ หรือต้องเลือกตั้งใหม่ทั้งประเทศ แต่ปัญหาคือ จะเลือกตั้งใหม่เฉพาะหรือเลือกตั้งใหม่ทั้งหมด ดังนั้น ขณะนี้ได้แสดงถึงเกมหลายเกมจะออกมาจัดการรัฐบาล 312 เสียง แม้ถ้าศาล รธน.วินิจฉัยคุณสมบัติของนายพิธา ไม่ขัด รธน. แต่ก็ต้องเจอกับดัก 750 เสียง (ส.ส. 500 บวก ส.ว. 250) ในการโหวตเลือกนายกฯ
โดยในแบบที่สองเป็นการเร่งรีบของพรรคเพื่อไทยจะเอาตำแหน่งประธานสภามาไว้ในมือให้ได้ เนื่องจากเหตุคุณสมบัติของนายพิธา จะลามถึงศาล รธน. สั่งหยุดปฏิบัติหน้าที่ ส.ส. ดังนั้น แคนดิเดตนายกฯ ของพรรคเพื่อไทยจะมีโอกาสได้โหวตในที่ประชุมรัฐสภา ไม่เพียงเท่านั้น พรรคเพื่อไทยอาจใช้สถานการณ์ถูกปิดล้อมแหวกออกไปตั้งรัฐบาลใหม่กับฝ่าย 188 เสียง และดึง ส.ว. มาร่วมหนุน ความน่าจะเป็นกับการตั้งรัฐบาลจะมีความสำเร็จ จึงมีแนวโน้มสูงยิ่ง
นายจตุพร กล่าวอีกว่า ในสถานการณ์พรรคเพื่อไทยข้ามฝั่งไปจับมือกับ 188 เสียงตั้งรัฐบาลนั้น แม้อาจหลีกหนีข้อครหาหักหลังเพื่อน แต่ต้องปัดตำแหน่งนายกฯ ทิ้งไป เพราะไม่ต้องการให้แคนดิเดตนายกฯ ทั้ง อุ๊งอิ๊งค์-แพทองธาร ชินวัตร หรือนายเศรษฐา ทวีสิน ต้องเผชิญแรงต่อต้านของมวลชนที่วุ่นวายเหมือนกองไฟร้อนแรงลุกโหมลามเมือง
ดังนั้น พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ (แคนดิเดตนายกฯ พรรคพลังประชารัฐ) มีโอกาสได้รับเสียงสนับสนุนให้เป็นนายกฯ มารับมือกับความวุ่นวายที่ส่อจะเกิดขึ้นรุนแรง หากรับมือไม่ได้ก็ยังมี พล.อ.ประยุทธ์ ซึ่งเป็นตัวแทน ถึงที่สุดหากยังรับมือไม่ได้อีก ก็คงถึงขั้นสถานการณ์ลากไปสู่ทหารยึดอำนาจ
"ต้องยอมรับความจริงอย่างหนึ่งว่า พรรคก้าวไกลอยู่ในสถานการณ์ที่ยากจะได้เป็นรัฐบาล และโอกาสรอดของนายพิธา ยิ่งยากที่สุดด้วย แต่จะลามไปถึง ส.ส.ที่ได้รับเลือกทั้ง 151 คนและคนที่ไม่ได้รับเลือกตั้งของพรรคก้าวไกลด้วยหรือไม่ ดังนั้นนายพิธา จำต้องกังวลอย่างยิ่ง ไม่ใช่พูดไม่กังวล" นายจตุพร กล่าว