นักวิชาการชี้จับตา 2 โจทย์ใหญ่การเมืองโลกปี 65

1 มกราคม 2565 ศ.ดร.สุรชาติ บำรุงสุข นักวิชาการด้านรัฐศาสตร์ ผู้เชี่ยวชาญการเมืองระหว่างประเทศ จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ประเมินให้ "ข่าวข้นคนข่าว" ฟังว่า การเมืองโลกปี 2022 มี 2 โจทย์ใหญ่ที่สำคัญ คือ

1.การแข่งขันของรัฐมหาอำนาจใหญ่ หรือ Great Power Competition

2.การแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่มีการกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส

โดยโจทย์ใหญ่ทั้ง 2 โจทย์ แต่ละโจทย์ยังมีหลายมิติ เริ่มจาก การแข่งขันของรัฐมหาอำนาจใหญ่ แบ่งออกได้เป็น

-การแข่งขันทางการเมือง (Political Competition) สำคัญที่สุดคือสงครามการเมืองของสหรัฐกับจีน และสหรัฐกับรัสเซีย โดยเฉพาะสหรัฐกับจีนนั้น นำไปสู่คำตอบที่ว่าใครจะเป็นรัฐมหาอำนาจหมายเลขหนึ่งของโลก ซึ่งอาจารย์สุรชาติเชื่อว่า สงครามการเมืองของสองชาตินี้จะเข้มข้นยิ่งขึ้นแน่นอน และยังมีวิกฤติซ้อนที่ต้องจับตา คือ จีนจะใช้กำลังกับไต้หวันหรือไม่ ถ้าตัดสินใจใช้กำลัง สหรัฐจะวางบทบาทอย่างไร

-การแข่งขันทางเศรษฐกิจ (Economic Competition) หมายถึงสงครามเศรษฐกิจระหว่างสหรัฐกับจีน มีทั้งสงครามโดยตรงอย่าง "กำแพงภาษี" การแข่งขันด้านการเงิน "ดอลลาร์" กับ "หยวน" การแข่งบขันเพื่อควบคุมตลาดการค้าและการลงทุน ผ่านการขยายโครงสร้างพื้นฐาน โดยเฉพาะโครงการ "หนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง" ของจีน หรือ Belt and Road Initiative : BRI

-การแข่งขันทางเทคโนโลยี (Technology Competition) มีอยู่ 2 ส่วนด้วยกัน คือ การแข่งขันของเทคโนโลยีในภาคพลเรือน กับภาคการทหาร ทั้งเรื่อง 5G ปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI และเรื่องของหุ่นยนต์ รวมไปถึง Metaverse และการแข่งขันทางเทคโนโลยีด้านการแพทย์ โดยเฉพาะวัคซีนโควิด ว่าวัคซีนของใคร ชนิดไหนมีประสิทธิภาพดีกว่ากัน

-ประเด็นอาวุธนิวเคลียร์ (Nuclear Weapon) ไม่ใช่การแข่งขันโดยตรง แต่เป็นบทบาทของมหาอำนาจที่เข้าไปเกี่ยวข้องกับเรื่องของอาวุธนิวเคลียร์ ประเด็นนี้ค่อนข้างไกลตัวในความรู้สึกของสังคมไทย แต่จริงๆ แล้วเป็นโจทย์สำคัญในเวทีโลก ทั้งกรณีสหรัฐกับรัสเซีย กรณีของอิหร่านและเกาหลีเหนือ

-บทบาทของรัสเซียและอียูในเวทีโลก

**รัสเซียกำลังฟื้นตัว มีการขยายอิทธิพลในพื้นที่เดิมของตัวเอง อย่างในจอร์เจีย หรือยูเครน รวมถึงการขยายบทบาทในตะวันออกกลาง สิ่งที่ต้องจับตาคือหลังปีใหม่ รัสเซียจะตัดสินใจใช้กำลังจัดการกับปัญหายูเครนหรือไม่ ถ้าใช้กำลัง ก็ต้องรอดูท่าทีสหรัฐว่าจะเข้าไปแทรกแซงหรือเปล่า และอาจสะเทือนไปถึงรัฐต่างๆ ที่เคยอยู่กับรัสเซียช่วงที่เป็นสหภาพโซเวียต

**บทบาทของสหภาพยุโรป หรือ EU ต้องจับตาท่าทีผู้นำเยอรมนีคนใหม่หลังหมดยุด อังเกลา แมร์เคิล เพราะวันนี้เยอรมันเป็นเสาหลักของอียู ร่วมกับฝรั่งเศส ซึ่งจะมีการเลือกตั้งประธานาธิบดีในปี 65  ต้องจับตาว่า เอ็มมานูเอล มาครง ผู้นำของฝรั่งเศส จะสามารถเอาชนะเลือกตั้งได้หรือไม่

ส่วนโจทย์โควิดในปี 65 ต้องรอดูความร้ายแรงของสายพันธุ์โอมิครอน รวมถึงการกลายพันธุ์ของเชื้อตัวใหม่จะยังมีอีกหรือไม่ และการพัฒนาวัคซีนจะรวดเร็วเท่าทันสถานการณ์หรือเปล่า

มิติของปัญหาที่เกิดจากโจทย์การแพร่ระบาดของโควิดก็คือ

-ปัญหาวิกฤตเศรษฐกิจโลก

-ปัญหาความมั่นคงของมนุษย์ อันเป็นผลพวงจากโรคระบาด เช่น ปัญหาความยากจน การตกงานและว่างงาน

ทั้งหมดส่งผลกระทบกับชีวิตทางสังคมและชีวิตทางเศรษฐกิจของมนุษย์

สำหรับวิกฤติอื่นๆ ที่น่าจับตา คือ วิกฤตด้านสภาพภูมิอากาศ หรือ climate change หรือ climate crisis และวิกฤติอาหาร หรือความอดยาก ซึ่งเชื่อมโยงกับปัญหาโรคระบาดด้วย