สิ้นนักคิด-นักเขียน-นักพัฒนา "พิทยา ว่องกุล"

สำหรับประวัติของ อ.พิทยา ว่องกุล ท่านเป็น นักคิด นักเขียน และนักพัฒนาในองค์กรพัฒนาเอกชน ที่เสนอความคิดเศรษฐกิจชุมชน หลังจากที่เขาได้เข้าไปทำงานพัฒนาในหมู่บ้านต่างๆ ในชนบท และเห็นลักษณะพิเศษของชุมชนชาวบ้าน เขาพบว่าชาวบ้านมีพลัง มีความรู้ มีศักยภาพในตนเอง แต่ชาวบ้านจน เพราะถูกระบบเศรษฐกิจทุนนิยม และโครงสร้างสังคมแบบเหลื่อมล้ำ เอารัดเอาเปรียบ เขายังพบด้วยว่า ชาวบ้านไม่ต้องความยากจน ดังนั้น ในขณะที่แนวคิดเรื่องชุมชนต่างๆ ทยอยกันออกมา โดยเน้นสันโดษ สมถะ ความคิดเรื่องต้องเป็นตัวของตัวเอง คือหวนคืนกลับสู่อดีต ต้องไม่คิดอยากร่ำรวย เขากลับเสนอว่าชาวบ้านควรสันโดษ สมถะ และพึ่งตนเอง แต่ขณะเดียวกัน ชุมชนควรร่ำรวย ความร่ำรวยของชุมชนไม่ใช่สิ่งผิด และชุมชนชาวบ้านก็สมควรจะร่ำรวยได้ เพราะชาวบ้านทำงานหนักบ้าง

เมื่อปัญหาความยากจนของชาวบ้าน มาจากส่วนเกินการผลิต ถูกระบบตลาดขูดรีดเอาไป จึงต้องแก้ปัญหาความยากจนของชาวบ้าน โดยเน้นการเก็บส่วนเกินทางการผลิตไว้กับชุมชน เก็บไว้ในชุมชนเอง จุดนี้เป็นจุดสำคัญที่ยังไม่เคยมีใครย้ำเน้นมาก่อน

เพราะแต่เดิมปัญญาชนที่สนใจชนบท มักอยากเห็นชนบทมีความเป็นแบบดั้งเดิม ชาวบ้านหยุดนิ่ง แต่พิทยากลับนำเอาสองส่วนนี้มาประสานกัน โดยประสานเรื่องคุณค่าของวิถีชีวิตตามแบบเดิมที่มีอยู่ ความเป็นชุมชนที่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การพึ่งตนเอง และการพึ่งพากันและกัน การอาศัยทรัพยากรจากพื้นบ้านพื้นถิ่นในการประกอบอาชีพเป็นหลัก เช่นเดียวกับนักคิดเศรษฐกิจชุมชนคนอื่นๆ ที่เสนอให้ผลิตกินเองใช้เองก่อน เหลือจึงขาย แต่พิทยาเน้นเรื่องการเก็บส่วนเกินการผลิตไว้กับชุมชนให้มากที่สุดอีกด้วย ซึ่งจะทำให้ชุมชนชาวบ้านค่อยๆ เปลี่ยนฐานะจากมีหนี้สิน เป็นไร้หนี้สิน จากไม่มีเงินออม เป็นมีเงินออม ชาวบ้านก็จะร่ำรวยขึ้น ชุมชนก็จะมั่งคั่งขึ้น

งานเขียนที่สำคัญของ อ.พิทยาได้แก่ "ทำอย่างไรจึงไม่จน" ซึ่งเสนอยุทธวิธีแก้ความยากจนของชุมชน ด้วยต้นทุนเกษตรที่เท่ากับศูนย์ "วิธีทำเงินล้านในหมู่บ้าน" ซึ่งเสนอการสะสมความมั่งคั่งภายในชุมชนด้วยการเกษตรทางเลือกและเศรษฐกิจชุมชน และ "เศรษฐธรรมและอธิปไตยชุมชนไทย"

นอกจากผลงานเขียนด้านสังคม-การเมือง และเศรษฐกิจไทย-เศรษฐกิจโลก บทความต่างๆ ซึ่งล้วนเป็นที่ยอมรับในแวดวงวิชาการแล้ว อ.พิทยา ยังมีผลงานด้านวรรณกรรมหลายเล่ม อาทิเรื่องสั้นที่แปลเป็ภาษาญี่ปุ่น และเข้ารอบสุดท้ายซีไรต์ เรื่อง "พรายทะเล"