มารู้จัก "อาคารบอมเบย์เบอร์มา" อายุนานกว่าศตวรรษ!!

"อาคารบอมเบย์เบอร์มา" ถือเป็นแลนด์มาร์กสำคัญของ จังหวัดแพร่ เป็นที่ทราบกันดีว่า จังหวัดแพร่ คือ "ดินแดนแห่งไม้สักทองคุณภาพดีที่สุดของโลก" การทุบอาคารครั้งนี้ จึงเหมือนทุบประวัติศาสตร์ "เมืองแพร่" ซึ่งคนแแพร่ ได้รวมตัวเรียกร้องให้เปิดเผยเหตุผล และจี้หาคนรับผิดชอบสิ่งที่เกิดขึ้น

ล่าสุด เพจ "แพร่โพสต์ แพร่ ทุกโพสต์ ที่โดนใจ" ได้ลงเรื่องราวของ "อาคารบอมเบย์เบอร์มา"เรื่อง รำลึก...บ้านเก่าท่าน้ำเชตวัน อาคาร #บริษัทบอมเบย์เบอร์ม่า ปีพศ. 2432 #ยิ่งรู้จักยิ่งฮักแป้ ซึ่งมีการนำภาพในปัจจุบันและอดีตมานำเสนอ บอกเล่าเรื่องราวและประวัติของอาคารหลังนี้ไว้อย่างน่าสนใจ โดยมีเนื้อหาดังนี้ ...

รำลึก...บ้านเก่าท่าน้ำเชตวัน อาคาร #บริษัทบอมเบย์เบอร์ม่า ปีพ.ศ. 2432 #ยิ่งรู้จักยิ่งฮักแป้
**หมายเหตุภาพสี ถ่ายเมื่อวันที่ 24 เมษายน 2563 วันที่อาคารยังสมบูรณ์และงดงาม
ในช่วงปีพ.ศ. ๒๔๔๕ ถึง พ.ศ.๒๔๗๙หลังเหตุการณ์เงี้ยวปล้นเมืองแพร่ ใน พ.ศ. 2445 อำนาจของกลุ่มเจ้านายท้องถิ่นใน เมืองแพร่ถูกลิดรอน ป่าต่าง ๆ ถูกรัฐบาลสยามควบคุม รัฐบาลสยามอนุญาตให้บริษัทต่างชาติเข้ามาสัมปทานปไม้ในเมืองแพร่แทน
บริษัทต่างชาติที่สำคัญในการขอพื้นที่สัมปทานทำป่าไม้ในเมืองแพร่ ได้แก่ บริษัทบอมเบย์ เบอร์มา (Bombay Burma Trading Corporation) ของอังกฤษ บริษัทนี้มีความชำนาญในการทำป่าไม้จากพม่าและมีทุนทรัพย์มาก มีอิทธิพลต่อรัฐบาลอังกฤษ
ในช่วงแรกของการดำเนินงาน ทางบริษัทบอมเบย์ เบอร์มา ได้ช้ามารับซื้อไม้จาก เจ้านายเมืองแพร่ ที่ยังเป็นเจ้าของป่าและทำไม้อยู่ โดยจ่ายเงินค่าไม้ล่วงหน้าดังกล่าวมาแล้ว เพื่อเจ้านายท้องถิ่นจะได้มีทุนรอนในการจ้างแรงงานต่อไป

ต่อมาเมื่อมีการประกาศให้บริษัทต่างชาติ สามารถเข้ามาสัมปทานพื้นที่ป่าไม่ในท้องที่เมืองแพร่ได้ โดยให้รอบละ ๑๙ ปี รวม ๓ รอบ บริษัทจึงได้สัมปทานทำไม้บริเวณเป้าแม่น้ำยมตะวันตก คือป่าไม้ทางทิศตะวันตกของแม่น้ำยม ตั้งแต่พื้นที่ตำบลสะเอียบ อำเภอสอง จนถึงป่าแม่ต้า อำเภอลอง
สำนักงานของบริษัทคือ ที่ทำการป่าไม้ภาคแพร่ของกรมป่าไม้เดิม ตั้งอยู่ท่าน้ำบ้านเชตวัน ตำบลในเวียง อำเภอเมือง จังหวัตแพร่ เมื่อบริษัทเลิกกิจการเนื่องจากไม้หมดป่าแม่ต้าใน พ.ศ. 2469 จึงมอบ สำนักงานให้กับป้ไม้ภาคแพร่ ต่อมาเมื่อตสิ่งถูกกัดเชาะทางกรมป้ไม้จึงย้ายที่ทำการป้าไม้ ภาคแพร่ไปยังบ้านป้าแมตใน พ.ศ. ๒๕๑๕ กระทั่งปัจจุบัน

ประวัติอาคารบริษัท บอมเบย์ เบอร์มา เทรดดิ้ง ที่เข้ามาทำไม้ในเมืองแพร่ตั้งแต่ ปีพศ 2432 ซึ่งมีอายุราว 127 ปี ตั้งอยู่ที่บริเวณท่าน้ำบ้านเชตวัน อำเภอเมือง จังหวัดแพร่ ซึ่งเป็นแหล่งพักไม้ โดยหลังจากที่หมดสัญญาสัมปทานป่าไม้ในเมืองแพร่ ทางบริษัทได้ยกให้ไว้กับรัฐ
ในอดีตนั้น บริษัทบอมเบย์ เบอร์มา เป็นบริษัทสัญชาติอังกฤษ เริ่มทำไม้ในประเทศพม่าก่อน เพื่อส่งออกไม้ไปยังจีนอินเดีย ซึ่งจะใช้ 'ไม้สัก'ในการต่อเรือ ซึ่งถือว่าเป็นไม้ที่มีคุณภาพ โดยในภายหลังเริ่มเข้ามาทางภาคเหนือของไทย เนื่องจากป่าไม้ยังอุดมสมบูรณ์ และค่าสัมปทานถูกกว่าในพม่า จึงได้นำคนงานพม่า เข้ามาด้วยเพื่อช่วยทำไม้

สำหรับอาคารหลังนี้ ที่ตั้งอยู่บริเวณท่าน้ำบ้านเชตวัน สันนิษฐานว่า เริ่มจากบริเวณท่าน้ำ บ้านเชตวันในอดีตเป็นที่พักไม้ที่ล่องมาทางเหนือแม่น้ำ ก่อนที่จะล่องตามแม่น้ำยมลงไปจนถึงกรุงเทพแล้ว แปรรูปต่อที่โรงงานในพระนครก่อนที่จะขึ้นเรือส่งออกไปยังประเทศต่างๆ ซึ่งขณะนั้น ไม้สักถือเป็นสินค้าส่งออกของประเทศไทย อันดับ 2 ของประเทศรองจากข้าว
การทำไม้ในจังหวัดแพร่ต้องใช้แรงงานเป็นจำนวนมากทั้งช้างทั้งคน ทำให้คนแพร่ ได้รับการถ่ายทอดวิธีการทำไม้จากต่างชาติ ที่เข้ามาสัมปทานไม้ เป็นระยะเวลายาวนานกว่า 50 ปี หลังจากที่หมดสัมปทาน ชาวบ้านบางส่วนจึงต้องหาทาง ดำเนินชีวิตจากทักษะที่ได้ทำมา ทำให้เกิดปัญหาการตัดไม้ ผิดกฎหมายมากขึ้นเนื่องจากในสมัยก่อนเจ้าหน้าที่ มีจำนวนน้อยดูแลไม่ทั่วถึง
ปัจจุบันชาวจังหวัดแพร่จำนวนไม่น้อย ที่ยังมีอาชีพทางด้านทำไม้ แต่จะเป็นไม้จากป่าปลูกซึ่งปัจจุบันจังหวัดแพร่เป็นจังหวัดหนึ่งที่ มีความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ เป็นอันดับ 7 ของประเทศไทย มีป่าปลูกแห่งแรกของประเทศไทยที่ยังคงรักษาไว้จวบจนชนปัจจุบัน
**ภาพเรื่อง อดิศร ไชยบุญเรือง**