“ถนนทรุด-ดินสไลด์”วิกฤติแล้ง 8 จังหวัดภาคกลางสุดอันตราย

อ.ลาดบัวหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นพื้นที่หนึ่งที่เกิดปัญหาถนนทรุดตัวและดินสไลด์เป็นวงกว้าง ถนนหลายสายได้รับความเสียหาย เช่นเดียวกับบ้านเรือนของประชาชนรวมถึงสิ่งปลูกสร้างที่อยู่ริมคลองเกิดพังทลายหลังการสไลด์และทรุดตัวของดินริมคลองและแหล่งน้ำ 
ป้ากำลังขายของอยู่ดีๆ รู้สึกเหมือนกับพื้นดินเลื่อนตัว หลังจากนั้นก็ทรุดลงไปบ้านที่เปิดเป็นร้านค้าค่อยๆพังลงมาเหลือเพียงเสาบ้าน ข้าวของในร้านเสียหายหมดบางส่วนฝังไปกับดิน เหตุเกิดเร็วมากตั้งตัวไม่ทัน ไม่เคยคิดว่าจะเป็นเช่นนี้ นางเที่ยง กำปั่น วัย 59 ปี ชาว ต.ลาดบัวหลวง อ.ลาดบัวหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา เล่าถึงเหตุการณ์บ้านที่ปลูกอยู่ริมถนนเลียบคลองสาน พังเสียหายเพราะดินริมคลองเกิดการสไลด์ตัวทำให้ถนนบริเวณน้นทรุดตัวตามเป็นแนวยาวกว่า 50 เมตร ลึกกว่า 1 เมตร โดยเหตุเกิดเมื่อเร็วๆ นี้

นางเที่ยง และครอบครัวอาศัยอยู่ในบ้านซึ่งเปิดเป็นร้านขายของชำมานานกว่า 20 ปี ต้องย้ายออกจากพื้นที่ทันทีเพราะบ้านเสียหายทั้งหลัง ขณะที่พื้นดินบริเวณนั้นเสี่ยงต่อการสไลด์ตัวตลอดเวลา ทำให้ไม่มั่นใจในความปลอดภัย เช่นเดียวกับนักเรียนและบุคลากรทางการศึกษาโรงเรียนคู้สลอด 2 ต.คู้สลอด อ.ลาดบัวหลวง ซึ่งห่างออกไปราว 10 กิโมตร เกิดปัญหาดินบริเวณโรงเรียนเกิดรอยแยกเป็นแนวยาวประมาณ 50 เมตร ลึก 2-3 เมตร ทำให้สิ่งปลูกสร้างในโรงเรียนได้รับความเสียหายเป็นวงกว้าง โดยโรงเรียนแห่งนี้ตั้งอยู่ริมคลองขนมจีนซึ่งขณะนี้น้ำในคลองแห้งขอดจนแทบไม่มีน้ำหลงเหลือ
ชาวคลอง 6 อ.หนองเสือ จ.ปทุมธานี ซึ่งมีบ้านเรือนปลูกอยู่ใกล้แนวคลองส่งน้ำซึ่งมีปัญหาดินสไลด์ตัวทำให้ถนนเลียบคลองเกิดการทรุดตัวมาตั้งแต่ปี 2558 ยังคงต้องวิตกกังวลกันต่อไป เพราะปัญหาดินริมคลองสไลด์ตัวยังไม่ได้รับการแก้ไขเท่าที่ควร และบางจุดมีแนวโน้มขยายวงกว้างขึ้น เจ้าของบ้านหลายหลังต้องนำท่อนไม้ทำเป็นเสาเข็มมาตอกไว้ริมคลองส่งน้ำในหลายจุดเพื่อยับยั้งการสไลด์ตัวของดิน เพราะน้ำในคลองส่งน้ำแทบไม่มีเหลือ
เช่นเดียวกับที่คลอง 13 อ.ธัญบุรี จ.ปทุมธานี เกิดปัญหาถนนทรุดตัวเพราะดินริมคลอง 13 สไลด์ตัวเพราะปัญหาน้ำในคลองแห้งขอดเช่นกัน ประชาชนที่นี้ยังคงต้องอยู่ในพื้นที่ด้วยความหวาดผวา เพราะรอยแยกของดินและการทรุดตัวของถนนริมคลองในพื้นที่ยังไม่ได้รับการแก้ไขและมีแนวโน้มขยายวงกว้างขึ้น 

ศ.ดร.ธนวัฒน์ จารุพงษ์สกุล ที่ปรึกษาภาควิชาธรณีวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ข้อมูลว่า การเกิดถนนทรุดและดินสไลด์ มีสาเหตุมาจากชั้นของดินท ซึ่งภาคกลางเป็นดินทะเลเก่า มีแร่ธาตุสูงถึงร้อยละ 80 ซึ่งแร่ธาตุเหล่านี้มีคุณสมบัติเมื่อเจอน้ำแล้วจะเกิดการพองตัวและขยายตัว แต่เมื่อไม่มีน้ำหรือน้ำในคลองแห้ง ดินจะคายน้ำ หดตัวและแห้ง จนเกิดการแตกตัวของดิน ทำให้เกิดดินสไลด์ซึ่งเป็นลักษณะธรรมชาติของชั้นดิน
ดินริมคลองเกิดการสไลด์ตัว เพราะผลต่อเนื่องจากภาวะภัยแล้ง ซึ่งต่อเนื่องมาจากปีก่อน เพราะฝนตกน้อยเกิดภาวะน้ำขาด หน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องจัดสรรน้ำอย่างเข้มงวด มีการปล่อยน้ำเข้าคลองส่งน้ำตามพื้นที่ต่างๆ น้อยลง บางคลองถึงกับแห้งขอด ไม่มีน้ำไปอุ้มดินริมคลองจึงทำให้ดินหดตัวเกิดปัญหาการสไลด์ตัว และคลองส่งน้ำเหล่านี้มักมีถนนเลียบคลองเมื่อเกิดปัญหาดินสไลด์ตัวถนนก็ทรุดตัวตาม" ศ.ดร.ธนวัฒน์ ให้ข้อมูล

สอดคล้องกับ รศ.ดร.สุทธิศักดิ์ ศรลัมพ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านวิศวกรรมปฐพีและฐานราก ภาควิชาวิศวกรรมโยธา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่ยืนยันว่า ตั้งแต่ปลายเดือนกุมภาพันธ์เป็นต้นไป ในพื้นที่ 6 จังหวัดภาคกลาง คือ สิงห์บุรี อ่างทอง ชัยนาท พระนครศรีอยุธยา สระบุรี และปทุมธานี จะประสบปัญหาดินสไลด์และถนนทรุดหนักขึ้น เพราะน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยาจะยิ่งน้อยลง ทำให้ไม่มีน้ำเข้าไปในแหล่งน้ำต่างๆ ที่จะช่วยพยุงดิน ซึ่งประชาชนที่อาศัยอยู่ตามริมคลองหรือแหล่งน้ำต่างๆ ควรระมัดระวัง ซึ่งพื้นที่เสี่ยงจะมีชั้นดินเป็นดินเหนียวอ่อน กินเนื้อที่ประมาณ 100 ตารางกิโลเมตร ตลอดแนวแม่น้ำเจ้าพระยาจากทางเหนือ ตั้งแต่ จ.อ่างทอง ไล่ลงมาทางทิศใต้จนถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา และฝั่งทิศตะวันออกตั้งแต่ จ.นครนายก ไล่มายังทิศตะวันตกจนถึง อ.บางเลน จ.นครปฐม ซึ่งเคยเป็นทะเลมาก่อนต่อมามีตะกอนจากแม่น้ำมาทับถม
"พื้นที่ควรเฝ่าระวังคือ จ.นนทบุรี ปทุมธานี นครนายก พระนครศรีอยุธยา อ่างทอง เพราะเป็นขอบบริเวณที่เป็นดินเหนียวอ่อน ถนนที่ปทุมธานี และพระนครศรีอยุธยาที่เกิดทรุดตัวเยอะๆ ก็อยู่แนวคลองทั้งนั้น สาเหตุเพราะการก่อสร้างโดยการขุดก็เอาดินขึ้นถมข้าง ๆ เป็นคันดินแล้วทำเป็นถนนเลย ก็เลยเรียกว่าถนนริมคลอง คลองธรรมชาติว่าเยอะมากแล้วยังมีคลองขุดอีก เพราะฉะนั้นในจังหวัดนี้ก็มีคลองเยอะ มีถนนริมคลองสร้างขึ้นมาเพื่อสัญจร มันไม่ได้พึ่งพัง มันพังมา 20 ปีแล้ว" รศ.ดร.สุทธิศักดิ์ กล่าว

นักวิชาการด้านวิศวกรรมปฐพีและฐานราก รายนี้ ยังให้ข้อมูลด้วยว่า ดินริมคลองสไลด์ตัว และถนนริมคลองทรุดตัวพังเสียหาย จะเกิดในช่วงปลายฝนต้นหนาว เพราะในฤดูฝนจะมีน้ำอยู่เต็มพอเข้าฤดูหนาวน้ำจะเริ่มลดลงเร็ว ซึ่งกรณีนี้เรียกว่าเป็นการพังเนื่องจากน้ำลดลงอย่างรวดเร็ว น้ำที่เคยช่วงพยุงตลิ่งอยู่ดีๆ พอน้ำคลองหายไป น้ำตลิ่งก็พยายามออกมาทำให้มันดันทั้งดินทั้งน้ำออกมา แต่เมื่อปี 2558 เป็นต้นมาจนถึงขณะนี้มีฝนน้อยแล้งกว่าทุกปี น้ำในคลองแห้งขอดไม่สามารถพยุงดินได้
"การสไลด์ของดินที่เจอบ่อยจะมี 2 ประเภท คือการสไลด์แบบตื้น สไลด์เฉพาะส่วนที่เป็นไหล่ถนนไม่ได้ล้ำเข้าไปลึกถึงตัวถนน การสไลด์แบบนี้เกิดจากตัวตลิ่งมีความชันเกินไป ซึ่งแต่ก่อนเวลาชันก็อาจจะมีน้ำมาช่วยพยุงเอาไว้ก็ไม่เป็นไรแต่น้ำลดก็เกิดการสไลด์ ตลิ่งตอนสร้างอาจจะเอาดินที่อยู่ตรงคลองมาถม ไม่ได้มีการบดอัดพอถึงเวลาแดดก็หดตัวความแข็งแรงก็พากันดึงลงไป คือการพังแบบตื้น ชาโล้สไลด์ กับอีกแบบหนึ่ง เป็นรูปแบบการสไลด์ล้ำเข้ามาข้างใน เกิดขึ้นโดยตรงกับเรื่องของความแข็งแรงของดินฐานราก พื้นที่ที่เป็นดินเหนียวอ่อนก็อาจจะพังแต่พังน้อย แต่แบบนี้พังจากดินฐานราก ถ้าพังแบบนี้ได้มันต้องดันตัวลงไปในดินฐานรากก่อนถึงจะสไลด์และพัง" รศ.ดร.สุทธิศักดิ์ กล่าว  

ด้านนายพิศักดิ์ จิตวิริยะวศิน อธิบดีกรมทางหลวงชนบท ซึ่งรับผิดชอบถนนริมคลอง ยอมรับว่า ปัญหาการถล่มของถนนริมคลองในหลายจังหวัดของภาคกลาง เกิดจากดินริมคลองสไลด์ตัวเพราะน้ำในคลองแหงขอดจะยังคงเกิดขึ้นต่อไปในปี 2559 แต่จะมีแนวโน้มดีขึ้นในปี 2560 เพราะคาดว่าจะมีฝนตกมากกว่า 2 ปีที่ผ่านมา 
นายพิศักดิ์ บอกว่า การทรุดตัวของถนนเกิดจากระดับน้ำในคลองลดลงอย่างรวดเร็ว ขณะที่ชลประทานไม่สามารถเติมน้ำได้เพียงพอ ส่งผลให้คันทางเดิมที่ต้องอาศัยน้ำอุ้มเกิดทรุดตัว ทั้งนี้ต้องยอมรับถนนริมคลองวัตถุประสงค์ในการสร้างเดิมมีไว้เพื่อการบำรุงรักษาคลองชลประทานเท่านั้นไม่ได้มีไว้เพื่อสัญจร แต่ปัจจุบันกลับใช้เป็นเส้นทางสัญจรมากก็ยิ่งทำให้พังเสียหายเร็ว

มีการคาดการณ์ว่าปี 2559 ปัญหาถนนริมคลองจะเกิดการทรุดตัวจากวิกฤติแล้งอีกมาก แต่ในปีที่ผ่านมามีถนนริมคลองทรุดตัวมากถึง 83 จุด ซึ่งในส่วนนี้มีการตั้งงบประมาณไว้ซ่อมแซมแล้วกว่า 1,675 ล้านบาท อธิบดีกรมทางหลวงชนบท กล่าว
ตั้งแต่ปลายเดือนธันวาคมที่ผ่านมากรมทางหลวงชนบทส่งเจ้าหน้าที่ออกตรวจสอบถนนที่เสี่ยงต่อการทรุดตัว หากพบจุดใดมีปัญหาจะติดตั้งแบริเออร์ ห้ามไม่ให้รถบรรทุกน้ำหนักเกิน 18 ตันใช้เส้นทาง และในระยะยาวจำเป็นต้องปรับเส้นทางใหม่โดยจะใช้ประโยชน์จากถนนเลียบคลองเป็นเพียงเส้นทางจักรยาน และสร้างถนนเพื่อใช้สัญจรใหม่ชิดแนวเขตชลประทานแทน แต่แผนการนี้อาจต้องใช้งบประมาณที่สูงซึ้งต้องใช้เวลาอีกนาน