"บ้านวิชาเยนทร์" ตามรอยประวัติศาสตร์จากบุพเพสันนิวาส

มุ่งหน้าทางทิศเหนือของพระนารายณ์ราชนิเวศน์ ไปตามถนนฝรั่งเศสจนถึงสามแยกตัดกับถนนวิชาเยนทร์ ท่านจะพบกับโบราณสถานตั้งตระง่าใจกลางเมืองลพบุรี คือที่ตั้งของ บ้านหลวงรับราชทูต (Residence for Ambassadors) หรือที่เรียกกันติดปากว่า "บ้านวิชาเยนทร์" (Chao Phraya Wichayen House) ซึ่งถูกสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เพื่อรับรองคณะทูตจากประเทศฝรั่งเศสคณะแรกที่เข้าเฝ้าฯ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช เมื่อปี พ.ศ. 2228 เนื่องจากในสมัยนั้นจังหวัดลพบุรีถือเป็นเมืองหลวงแห่งที่ 2 ต่อจากกรุงศรีอยุธยา และในตอนนั้นเอง ฟอนคอน หรือ เจ้าพระยาวิชาเยนทร์ได้รับพระราชทานให้พักอาศัยที่บ้านพักฝั่งตะวันตกกับท้าวทองกีบม้า ภรรยาชาวไทย

ภายในรั้วกำแพงสูง 4 ด้าน เป็นบ้านพักใหญ่โต ถูกแบ่งออกเป็น 3 ส่วน เมื่อเข้าจากประตูทางเข้ามองไปด้านขวาจะเป็นบ้านพักของคณะทูตชาวฝรั่งเศส ที่ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออก เป็นตึกก่ออิฐถือปูนสูง 2 ชั้น หน้าต่างและซุ้มประตูเป็นสถาปัตยกรรมยุโรปยุคเรเนสซองส์ (Renaissance) บันไดทางขึ้นด้านหน้าเป็นรูปโค้งครึ่งวงกลม ด้านหลังอาคารเป็นถังเก็บน้ำ ทางซ้ายหรือทิศตะวันตกเป็นบ้านพักของเจ้าพระยาวิชเยนทร์ เป็นกลุ่มอาคารตึกใหญ่ 2 ชั้น หลังใหญ่ก่ออิฐถือปูน อีกอาคารแคบยาว ซุ้มประตูทางเข้าโค้งครึ่งวงกลม ส่วนตรงกลางซึ่งเป็นกลุ่มอาคารใหญ่ สันนิษฐานว่าเป็นหอระฆัง ตรงกลางเป็นสวนมีที่ตั้งไม้กางเขน ส่วนโบสถ์ศาสนาคริสต์อยู่ด้านหลัง ซุ้มประตูทางเข้าเป็นรูปจั่ว หน้าต่างเป็นซุ้มเรือนแก้วมีเสาปลายเป็นรูปกลีบบัวยาวแบบไทย ถือเป็นโบสถ์คริสต์แห่งแรกและแห่งเดียวของโลกที่ก่อสร้างแบบสถาปัตยกรรมเรเนสซองส์ผสมสถาปัตยกรรมไทย โดยเป็นโบสถ์คริสต์หลังแรกของโลกที่ตกแต่งแบบโบสถ์พุทธ

การก่อสร้างบ้านวิชาเยนทร์ถือเป็นผลจากการที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชได้ส่งคณะทูตไปเยือนประเทศฝรั่งเศสอย่างเป็นทางการเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2227 ตรงกับสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เพื่อเจริญสัมพันธไมตรีและช่วยถ่วงดุลอำนาจของฮอลันดาที่กำลังขยายอิทธิพลเข้ามาในดินแดนขวานทอง และอีกครั้งใน พ.ศ. 2229 หลังจากนั้นทางประเทศฝรั่งเศสได้ส่งคณะตัวแทนเข้าเฝ้าสมเด็จพระนารายณ์เป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2228 สมเด็จพระนารายณ์ทรงโปรดให้สร้างบ้านรับหลวงราชทูตขึ้นเพื่อใช้รับรองคณะทูตไม่ไกลจากพระนารายณ์ราชนิเวศน์เพื่อความสะดวกในการเดินทาง

ณ ตอนนั้น คอนสแตน ติน ฟอลคอน หรือ ออกญาวิไชยเยนทร์ ชาวกรีกที่รับราชการมีตำแหน่งและอำนาจมากในรุงศรีอยุธยา มักใหญ่ใฝ่สูงหวังตั้งตนเป็นกษัตริย์และให้กรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองขึ้นของประเทศฝรั่งเศส แต่สุดท้ายแผนการของฟอลคอนก็ไม่อาจลุล่วงเพราะเกิดความขัดแย้งภายในกันเอง และสุดท้ายได้จบชีวิตลงโดยพระเพทราชา ขุนนางไทยที่มีฐานอำนาจเข้มแข็งจนก่อการยึดอำนาจสำเร็จ

ใครที่สนใจสามารถเข้าเยี่ยมชมได้ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 8.30 - 17.00 น. โดยมีค่าเข้าเพียง 10 บาท เพราะแม้เหตุการณ์จะล่วงเลยไปกว่า 300 ปี แต่เศษซากแห่งประวัติศาสตร์ยังคงอยู่ให้พวกเราได้เข้าไปค้นหาและเรียนรู้มัน

เรื่องและภาพ : ชาลินี ถิระศุภะ