ไขปริศนาอายุเนินทรายดาวขนาดใหญ่ได้ครั้งแรก

เนินทรายดาว (star dune) หรือ เนินทรายพิรามิด (pyramid dune) ถูกตั้งชื่อตามรูปร่าง และบางแห่งมีความสูงหลายร้อยเมตร เนินทรายดาวถูกพบทั้งในแอฟริกา เอเชีย อเมริกาเหนือ รวมไปถึงดาวอังคาร แต่ผู้เชี่ยวชาญ ยังไม่เคยสามารถระบุได้ว่า เนินทรายเหล่านี้เกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อใด

จนกระทั่งล่าสุดนักวิทยาศาสตร์สามารถคำนวณอายุของ เนินทราย ลาลา ลัลเลีย (Lala Lallia)  ในโมร็อกโก และแสดงความประหลาดใจที่พบว่า บริเวณส่วนฐานของเนินทรายนี้แห่งนี้ก่อตัวขึ้นเมื่อ 13,000 ปี ที่แล้ว แต่ส่วนยอดของเนินทรายเพิ่งมีอายุเพียงแค่ 1,000 ปี

เนินทรายดาวเกิดขึ้นจากกระแสลมที่พัดสวนทิศทางกัน และศาสตราจารย์จอฟฟ์ ดัลเลอร์ จากมหาวิทยาลัยอาเบอร์ริสต์วิธ ที่เผยแพร่รายงานการวิจัยร่วมกับศาสตราจารย์ชาร์ลส์ บริสโทว์ จากมหาวิทยาลัยเบิร์กเบค บอกว่า การทำความเข้าใจเรื่องอายุของเนินทรายเหล่านี้จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจเรื่องกระแสลม และสภาพภูมิอากาศในยุคนั้นได้

เนินทราย ลาลา ลัลเลีย ตั้งอยู่ในทะเลทราย เอิร์ก เชบบี (Erg Chebbi) ทางตะวันออกเฉียงใต้ของโมร็อกโก โดยหลังจากเนินทรายแห่งนี้ก่อตัวขึ้นแล้ว ก็หยุดขยายตัวไปนานเกือบ 8,000 ปี และกลับมาขยายตัวอย่างรวดเร็วในช่วงไม่กี่พันปีมานี้ และปัจจุบันมีความสูง 100 เมตร และกว้าง 700 เมตร การค้นพบล่าสุดทำให้เกิดคำถามว่า เนินทรายสูงขนาดนี้สามารถแผ่ขยายเกือบ 50 เซนติเมตรต่อปีได้อย่างไร

นักวิทยาศาสตร์ใช้เทคนิคที่เรียกว่า การเรืองแสง (luminescence) ในการคำนวณอายุของเนินทรายดาว โดยการระบุว่า เม็ดทรายสัมผัสกับแสงอาทิตย์ครั้งสุดท้ายเมื่อใด โดยเก็บตัวอย่างทรายจากจุดที่มืดมิด และนำมาวิเคราะห์ในห้องทดลองที่มีแสงสลัวสีแดง คล้ายกับห้องล้างรูปในสมัยก่อน

เม็ดทรายกักเก็บพลังงานที่ดูดซับจากกัมมันตภาพรังสีที่มีอยู่ในสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติ และจะปลดปล่อยพลังงานเหล่านี้เมื่ออยู่ในสภาพที่เหมาะสมในห้องแลบภายใต้แสงสลัวสีแดง และยิ่งทรายถูกฝังเป็นเวลานานเท่าใด ก็จะยิ่งดูดซับกัมมันตภาพรังสีและกักเก็บพลังงานไว้มากขึ้นเท่านั้น และเมื่ออยู่ในห้องทดลองที่มีแสงสลัว เม็ดทรายก็จะปลดปล่อยพลังงานในรูปของแสง ซึ่งจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์กำหนดช่วงเวลาของทรายแต่ละชั้นได้ โดยเม็ดทรายเหล่านี้สะท้อนแสงได้สว่างมากเท่าใดในห้องแลบ ก็หมายความว่า ทรายมีอายุนานมากเท่านั้น