“ชวน” กะเทาะปมปัญหา รธน. จากคนที่ใช้ รธน. ตั้งแต่ปี 2511

15 ตุลาคม 2568 ที่อาคารรัฐสภา ในการประชุมร่วมรัฐสภาว่าด้วยการพิจารณาร่างแก้ไขเพิ่มเติม รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ที่มีนายวันมูหะมัดนอร์ มะทา ประธานรัฐสภา เป็นประธานในที่ประชุม ซึ่งมี 3 พรรคการเมือง เสนอเข้ามา 3 ร่าง ประกอบด้วยพรรคภูมิใจไทย พรรคประชาชน และพรรคเพื่อไทย โดยเป็นการพิจารณาต่อเนื่องในวันที่สอง

 

ทั้งนี้ นายชวน หลีกภัย สส.บัญชีรายชื่อ พรรคประชาธิปัตย์ อภิปรายการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ว่า ในฐานะที่ตนเป็นผู้ใช้รัฐธรรมนูญ น่าจะเป็นคนหนึ่งที่ใช้ รธน. มากกว่าหลายท่านในที่นี้ ตนใช้รัฐธรรมนูญตั้งแต่ปี 2511 ซึ่งสมาชิกในสภาฯส่วนใหญ่น่าจะยังไม่เกิด แต่เพื่อนร่วมรุ่นที่ใช้รัฐธรรมนูญฉบับนั้นก็คงไม่มีแล้วในห้องนี้

รัฐธรรมนูญฉบับนั้นเป็นฉบับที่ ใช้เวลาร่างอยู่ 10 ปี แต่ใช้ได้เพียง 2 ปี 9 เดือน ก็มีอันเป็นไปและความมีอันเป็นไปครั้งนั้น ต่อมาก็ก่อให้เกิดเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 16 ซึ่งทั้งหมดก็เกิดขึ้นจากเหตุการณ์ 2 ปี 9 เดือนของรัฐธรรมนูญฉบับนั้น ทำให้ประชาชนได้เปิดหูเปิดตา สื่อมวลชน นักศึกษา ก็รู้ว่าความเป็นประชาธิปไตยทำให้เขาได้รับรู้ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมืองไม่มากก็น้อย

 

หลังจากนั้นก็มีรัฐธรรมนูญ ปี 2517 ในห้องนี้ก็น่าจะมี นายบัญญัติ บรรทัดฐาน สส.บัญชีรายชื่อ พรรคประชาธิปัตย์ กับตน ที่ได้ใช้รัฐธรรมนูญฉบับนั้น ถือว่าเป็นฉบับที่เป็นประชาธิปไตยมากที่สุดฉบับหนึ่ง แต่ใช้ได้ 2 ปี ก็เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 19 ในที่สุดรัฐธรรมนูญฉบับนั้นก็ล้มไป และเป็นที่มาของรัฐธรรมนูญฉบับ 2521 ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญที่ตนได้เป็น สส. ครั้งที่3 น่าแปลกว่ารัฐธรรมนูญฉบับนี้อยู่ได้นานกว่าฉบับอื่น ซึ่งมีคำตอบอยู่ในตัว

 

นายชวน กล่าวว่า ประสบการณ์ที่ใช้รัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวเหล่านี้มา ทำให้ตนได้เห็นเหตุการณ์ด้วยตัวเองว่า รัฐธรรมนูญฉบับที่เราจะเขียนให้ดี อย่างไรก็ตามแต่เวลาปฏิบัตินั้นอาจจะเป็นเรื่องหนึ่ง ตนจึงขอนำประสบการณ์มาเป็นประโยชน์ เป็นข้อคิด ซึ่งสมาชิกในห้องนี้คงทราบดี แต่ตนหวังผลว่าประชาชนที่ไม่ได้ติดตามใกล้ชิดอาจจะมีความกังวลว่าทำไมมาสนใจเรื่องนี้ทำไมไม่พูดเรื่องปากท้อง ซึ่งตนขอบอกว่ากฎหมายรัฐธรรมนูญเป็นหลักของบ้านเมืองเป็นหลักที่จะบอกให้เรารู้ว่าอำนาจแต่ละฝ่ายมีมากน้อยเพียงใด เมื่อไหร่ก็ตามถ้ามีการละเมิดอำนาจที่กำหนดไว้บ้านเมืองจะมีปัญหา เราจึงย้ำเรื่องนี้ว่ากฎหมายรัฐธรรมนูญคือโครงสร้างที่แท้จริงที่จะให้รู้ว่าขอบเขตอำนาจแต่ละฝ่ายเป็นอย่างไร

 

“ผมได้ใช้รัฐธรรมนูญ จนถึงฉบับปี 2540 ที่เราพูดว่าเป็นฉบับที่ดีที่สุดฉบับหนึ่ง ซึ่งอยู่ได้ 10 ปี และล้มไปในปี 2549 ผมเป็นคนใช้รัฐธรรมนูญฉบับ 40 เป็นคนแรก ซึ่งเป็นไปด้วยความเรียบร้อย เราเคารพกฎเกณฑ์บ้านเมือง แต่หลังจากนั้นก็มีปัญหาติดตามมาจนในที่สุดเกิดเหตุเมื่อปี 2549 มีการยึดอำนาจด้วยเหตุผล 4 ข้อ1.มีพฤติกรรมทุจริตโกงกิน อย่างรุนแรง 2. มีพฤติกรรมแตกแยกสามัคคี 3.มีพฤติกรรมแทรกแซงองค์กรอิสระจนปฏิบัติหน้าที่ไม่ได้ 4.มีพฤติกรรมหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ จึงเป็นที่มาของรัฐธรรมนูญปี 50 ซึ่งปี 50 เป็นปีแรกที่เริ่มมีมาตรา 2 วรรค 2 ในมาตรา 3 กฎหมายรัฐธรรมนูญทุกฉบับ มาตรา 3 คล้ายกันคือ “อำนาจอธิปไตยของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ทรงใช้อำนาจนิติบัญญัติผ่านทางรัฐสภา อำนาจบริหารผ่านทางคณะรัฐมนตรี อำนาจตุลาการผ่านทางศาล เท่านี้เอง” นายชวนกล่าวว่า

 

นายชวน กล่าวต่อว่า รัฐธรรมนูญปี 50 ได้เขียนวรรคสองให้อำนาจเหล่านั้นปฏิบัติภารกิจ โดยยึดหลักนิติธรรม  ประธานฯก็ทราบดีว่าไม่ต้องเขียน ทุกฝ่ายก็ต้องยึดหลักนิติธรรมอยู่แล้ว แต่ทำไมถึงมาเขียนวรรคสองในรัฐธรรมนูญปี 50 รวมมาถึงปี 60 ด้วย ไหนถ้อยคำที่เป็นการบังคับให้ยึดหลักนิติธรรม คำตอบก็คือในระหว่างที่ใช้รัฐธรรมนูญปี 40 ที่เราคิดว่าเป็นฉบับที่ดีที่สุด ได้เกิดเหตุการณ์ในการละเมิดหลักนิติธรรม ทั้งเรื่องยาเสพติด มีการฆ่าตัดตอนในภาคใต้ จนเป็นเหตุให้รุนแรงมาจนถึงทุกวันนี้  ดังนั้นรัฐธรรมนูญฉบับหลังจากนั้นจึง เขียนข้อความเปลืองกระดาษไปอีก 3-4 บรรทัดว่า ทุกฝ่ายต้องเคารพหลักนิติธรรม ทั้งที่ความจริงไม่ต้องเขียนก็ต้องยึดอยู่แล้ว แต่สะท้อนให้เห็นการใช้รัฐธรรมนูญที่ผ่านมา

 

นายชวน กล่าวว่า ขอฝากข้อคิดสำหรับประชาชนว่า หลักที่ว่าถ้าเราปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย หลักนิติธรรม หลักกฎหมายเป็นหลักที่สำคัญที่สุดหลักหนึ่ง เมื่อไหร่เราละเมิดปัญหาจะติดตามมา ถือเป็นข้อคิดที่ผมฝากข้อสังเกตไว้กับรัฐบาลปัจจุบัน ในวันแถลงนโยบายรัฐบาล โดยริเริ่มวางรากฐานของประเทศเพื่อให้ประเทศมีความเจริญก้าวหน้า ซึ่งตนเห็นด้วยอย่างยิ่งและเชิญชวนว่าเมื่อเรายุบสภาหลังจากครบ 4 เดือนแล้วเลือกตั้งใหม่ เราเริ่มตั้งแต่วันนี้คือ รณรงค์ให้ประชาชนตื่นตัวในเรื่องการเลือกตั้งที่สุจริตเพราะทั้งหมดมีที่มาว่า ทำไมจึงได้มีการกระทำที่ผิดหลักนิธรรมเกิดขึ้น คำตอบคือ มีพฤติกรรมที่ผู้บริหารขาดความเข้าใจหลักนี้ และไม่เชื่อกฎหมาย ประโยชน์เป็นที่ตั้ง

 

ส่วนรัฐธรรมนูญฉบับนี้ที่ถูกยกย่องว่าฉบับปราบโกง ซึ่งผมเห็นด้วย ไม่ว่าจะไปทางไหนก็มีปัญหาทุจริตโกงกินทุกหย่อมหญ้า พูดได้เลยว่าบ่อนการพนันกระจายไปทั่วประเทศเพื่อหาประโยชน์ ส่งส่วยให้กับนักการเมือง เป็นเรื่องหนึ่งที่ผมคิดว่าเกิดจากคุณภาพคน ผมจึงคิดว่าถ้าเรากลั่นกรองคนที่จะเข้ามาสู่กระบวนการประชาธิปไตยในฝ่ายไหนก็ตาม รวมทั้งฝ่ายนิติบัญญัติได้คนที่มีความสุจริตเที่ยงตรง ปัญหาเรื่องทุจริตคอร์รัปชั่นก็อาจจะเกิดขึ้นน้อย

 

“แก้ไขรัฐธรรมนูญในอนาคต ถ้าเรามองข้ามความสำคัญของผู้ใช้รัฐธรรมนูญ เราจะพลาดและเราจะมีปัญหา ถ้ากฎหมายที่ดีที่จะมีต่อไปในอนาคตกับคนที่ดีต้องไปด้วยกัน ที่ผ่านมาทั้งหมดผมพูดในฐานะเป็นประจักษ์พยานที่เห็นรัฐธรรมนูญมาทุกฉบับ แม้ทั้งหมดเราจะเขียนมาไม่แตกต่างกันมากนัก แต่ทำไมถึงมีปัญหา คำตอบคือผู้ใช้รัฐธรรมนูญ ต้องคำนึงว่ากฎหมายที่ดีกับคนที่ดีและจะต้องไปด้วยกันตลอดเวลา บ้านเมืองเราจึงจะสามารถพัฒนาไปได้ มีความเจริญรุ่งเรือง ระบบการปกครองของเราไม่ใช่ระบบล้มเหลว ที่

 

เรามีปัญหาสะดุดหลายครั้งหกล้มหลายครั้ง เพราะผู้ใช้กฎหมายของเรา ไม่เคารพกฎเกณฑ์กติกาเลือกปฏิบัติทำให้เกิดความขัดแย้งแตกแยกอย่างที่ไม่ควรเกิดก็ต้องเกิด ดังนั้นขอให้เราให้ความสำคัญกับคนที่จะมาทำหน้าที่ในฐานะฝ่ายนิติบัญญัติ และฝ่ายนิติบัญญัติก็เป็นผู้จัดตั้งฝ่ายบริหาร องค์กรเหล่านี้มาจากเส้นทางที่ดีตั้งแต่ต้น เราจะได้องค์กรที่ดีและพัฒนาบ้านเมืองได้ไกลตามที่ประชาชนทั้งประเทศที่เป็นเจ้าของอำนาจที่แท้จริงคาดหวังไว้”นายชวนกล่าว