ทำความรู้จัก Type 72A ระเบิดสังหาร ระเบิดเก่าหรือไม่ อะไรคือสาระ?

4 มิถุนายน 2568 ปมร้อนชายแดนไทยกัมพูชา ซึ่งโซเชียลมีการนำเสนอว่า ทางกัมพูชามีการนำระเบิด Type 72A ระเบิดสังหารบุคคลมาติดตั้ง

ซึ่งต่อมา ภาพระเบิดที่ปรากฏในภาพ และมีการแชร์กันนั้น นายภูมิธรรม รองนายกฯ และ รมว.กลาโหม ได้บอกเป็น “ภาพเก่า - ระเบิดเก่า”

“เนชั่นทีวี” ได้ตรวจสอบจากหน่วยทำลายวัตถุระบิดของทหาร ได้ข้อมูลว่า ระเบิดตามภาพ คือ Type 72A เป็น “ทุ่นระเบิดสังหารบุคคล” ระบบทำงาน “ระเบิดโดยแรงกด” ผลิตโดยประเทศจีน

อายุของระเบิดชนิดนี้ ผลิตปี 1987แต่การนำมาใช้ เป็นคนละเรื่องกับอายุของระเบิด หรือรุ่น หรือปีที่ผลิต

เพราะกัมพูชาและประเทศไทยได้ลงนามและให้สัตยาบันในอนุสัญญาออตตาวา ซึ่งมีชื่อเต็มว่า “อนุสัญญาว่าด้วยการห้ามใช้ การสะสม การผลิต และการถ่ายโอนกับระเบิดสังหารบุคคล และการทำลายกับระเบิด”

โดยกัมพูชาได้ลงนามเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 1997 และให้สัตยาบันเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 1999 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2000

ประเทศไทยได้ลงนามเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 1997 และให้สัตยาบันเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 1998 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 1999

สรุป .. Type 72A คือทุ่นระเบิดสังหารบุคคลที่ผิดกฎหมายตามอนุสัญญาออตตาวา หากมีการใช้ Type 72A ไม่ว่าฝ่ายใด ถือเป็นการละเมิดพันธกรณี ตามอนุสัญญาอย่างชัดเจน ไม่เกี่ยวว่าเป็นระเบิดใหม่หรือเก่า
 

“อนุสัญญาออตตาวา คืออะไร?
 

“อนุสัญญาออตตาวา” หรือชื่อเต็มว่า “อนุสัญญาว่าด้วยการห้ามใช้ สะสม ผลิต และถ่ายโอนทุ่นระเบิดสังหารบุคคล และการทำลายทุ่นระเบิดดังกล่าว” เป็นสนธิสัญญาระหว่างประเทศที่มีจุดมุ่งหมายหลักเพื่อยุติการใช้ “ทุ่นระเบิดสังหารบุคคล” (Anti-Personnel Landmines: APLs) ซึ่งเป็นอาวุธที่สร้างผลกระทบต่อพลเรือนอย่างร้ายแรงทั้งในยามสงครามและหลังสงคราม

อนุสัญญานี้ถูกเปิดให้ลงนามเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม ค.ศ. 1997 ณ กรุงออตตาวา ประเทศแคนาดา และมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 มีนาคม ค.ศ. 1999 ปัจจุบันมี 164 ประเทศเข้าร่วม และช่วยทำลายทุ่นระเบิดไปแล้วกว่า 50 ล้านลูกทั่วโลก
 

เหตุผลของการจัดทำ “อนุสัญญาออตตาวา” 
 

ทุ่นระเบิดสังหารบุคคลเป็นอาวุธที่มีต้นทุนต่ำ แต่สร้างความสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินมหาศาล แม้สงครามจะสิ้นสุดลงแล้ว ทุ่นระเบิดที่ยังคงฝังอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ทำให้พลเรือนได้รับบาดเจ็บทุกปี โดยเฉพาะเด็กและชาวบ้าน ที่ไม่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง จึงเกิดความเคลื่อนไหวในระดับนานาชาติ เพื่อยุติการใช้และกำจัดอาวุธชนิดนี้
 

ข้อกำหนดสำคัญของอนุสัญญา อนุสัญญาฉบับนี้กำหนดให้รัฐภาคีที่ลงนามจะต้อง
 

- ห้ามใช้ พัฒนา ผลิต ซื้อขาย ถ่ายโอน หรือเก็บรักษาทุ่นระเบิดสังหารบุคคล

- ทำลายทุ่นระเบิดที่มีอยู่ในคลังภายใน 4 ปี

- เคลียร์พื้นที่ที่มีการฝังทุ่นระเบิดภายใน 10 ปี (ขอขยายเวลาได้)

- รายงานต่อสหประชาชาติเกี่ยวกับปริมาณและสถานะของทุ่นระเบิดในความครอบครอง

- ให้ความร่วมมือและช่วยเหลือรัฐอื่นๆ เช่น การเก็บกู้ การฟื้นฟูผู้ประสบภัย และการสนับสนุนทางเทคนิค  

“อนุสัญญาออตตาวา” มีบทลงโทษผู้ละเมิดหรือไม่?  
 

อนุสัญญาออตตาวา มีบทบาทสำคัญที่ทำให้จำนวนการใช้ทุ่นระเบิดลดลงอย่างมาก ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา รัฐภาคีได้ร่วมมือกันทำลายทุ่นระเบิดไปแล้วกว่า 50 ล้านลูก และมีหลายประเทศที่เคลียร์พื้นที่เสร็จสมบูรณ์แล้ว

ทั้งนี้ แม้อนุสัญญานี้จะไม่มีหน่วยงานตรวจสอบ หรือบทลงโทษโดยตรง แต่การร่วมมือของประชาคมโลก  การรายงานความโปร่งใส และแรงกดดันจากสังคมระหว่างประเทศ ก็เป็นกลไกสำคัญในการผลักดันให้ประเทศต่างๆ ปฏิบัติตามหลักมนุษยธรรมนี้

อ้างอิง :  Arms Control Association