ชวนทำความรู้จัก "ก๊าซฟอสฟีน" อาจทำให้เสียชีวิตได้ภายใน 3 นาที

5 ธันวาคม 2567 จากกรณีรถกระบะทำถังสารเคมี “อลูมิเนียมฟอสไฟด์” หรือ “ฟอสฟีน” ซึ่งเป็นสารใช้ในการกำจัดแมลงทางการเกษตร ถือว่ามีความเป็นพิษ รั่วไหล จนเกิดไฟลุก ทำให้เกิดควันคละคลุ้งไปทั่ว บริเวณซอยพรสว่าง 7 ต.สำโรงเหนือ อ.เมือง จ.สมุทรปราการ เมื่อเวลา 19.30 น. เมื่อวันที่ 4 ม.ค. ที่ผ่านมา ล่าสุดเจ้าหน้าที่จากกรมควบคุมมลพิษ ลงพื้นที่ตรวจสอบแล้วไม่พบว่ามี “ก๊าซฟอสฟีน” ตกค้างอยู่ในพื้นที่

เนชั่นออนไลน์ ชวนมาทำความรู้จักกับ “ก๊าซฟอสฟีน”

“ฟอสฟีน” เป็นสารประกอบที่มีสูตรเคมีว่า PH₃ จัดอยู่ในกลุ่มนิกโตเจนไฮไดรด์ เป็นก๊าซที่มีคุณสมบัติไร้สี ติดไฟได้ และเป็นพิษอย่างยิ่ง ฟอสฟีนบริสุทธิ์ไม่มีกลิ่น แต่ตัวอย่างเกรดเทคนิคจะมีกลิ่นไม่พึงประสงค์อย่างแรงเหมือนกระเทียมหรือปลาเน่า เนื่องจากมีอนุพันธ์ของฟอสฟีนและไดฟอสฟีน PH₃ จะติดไฟได้เองในอากาศเมื่อมี P₂H₄

ใช้กำจัดศัตรูพืช

ฟอสฟีน ใช้เป็นยาฆ่าแมลงในการรมควันของธัญพืช อาหารสัตว์และยาสูบ

เมื่อสูดดมหรือสัมผัส ถึงขั้นเสียชีวิตได้ใน 3 นาที

การสูดดมฟอสฟีน แบบเฉียบพลัน (ระยะสั้น) อาจทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ, เวียนศีรษะ, อ่อนเพลีย, ง่วงนอน, ปวดแสบปวดร้อน, คลื่นไส้อาเจียน, ไอ, หายใจลำบาก, แน่นท้อง, แน่นหน้าอก, ปอดระคายเคือง ปอดบวม และอาการสั่น การได้รับสารเป็นระยะเวลานาน อาจทำให้เกิดการอักเสบของโพรงจมูกและลำคอ เป็นต้น แต่ไม่จัดว่า เป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์

ทั้งนี้หากสัมผัสสารฟอสฟีนโดยตรงและได้รับสารมากเกินไป จะเกิดอาการ คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดท้อง, ท้องเสีย, กระหายน้ำ, แน่นหน้าอกหายใจลำบาก, ปวดกล้ามเนื้อหนาวสั่น, มึนงงหรือเป็นลมหมดสติ และอาจมีอาการรุนแรงขึ้นถึงขั้นเสียชีวิตได้ หลังจากการสัมผัส 3 นาที ถึง 1 ชั่วโมง ที่ความเข้มขั้น 400 ppm : ถึง 600 ppm ผลกระทบที่รุนแรงอาจเกิดขึ้นได้จากการสัมผัส 5 ppm ถึง 10 ppm เป็นเวลาหลายชั่วโมง

การสัมผัสของมนุษย์

• ระยะปลอดภัยสำหรับมนุษย์ ในปริมาณระดับ 3 ppm
• การสัมผัสสารในปริมาณระยะยาวระดับ 500 ppm อาจถึงตายใน 30 นาที
• การสัมผัสสารในปริมาณระดับ 1,000 ppm อาจถึงตายหลังจากการสูดดมหายใจในไม่กี่นาที (สำหรับผู้ชาย)

สัญญาณบ่งบอกเมื่อได้รับสาร ฟอสฟีน

การระคายเคืองระบบทางดินหายใจ รวมถึงภาวะเลือดคั่งของหู, น้ำลายไหล, น้ำตาไหล, หน้าซีดและหายใจลำบาก

ผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นพิเศษ

เด็ก อาจไวต่อพิษของก๊าซฟอสฟีน ในระดับต่ำเป็นพิเศษ 

ข้อแนะนำหากสารเคมีเกิดการรั่วไหล

อพยพประชาชนไปอยู่ที่เหนือลม หรือในอาคารที่ปกปิดมิดชิด และให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ในการอพยพไปอยู่ในที่ปลอดภัย เมื่อเจ้าหน้าที่ประเมินว่ามีความเสี่ยง ควรสวมใส่หน้ากากกรองชนิดคาร์บอน (Carbon Mask) เมื่อสัมผัสกับสารให้รีบล้างออกด้วยน้ำสะอาดทันที ถอดเสื้อผ้าที่ปนเปื้อนทิ้ง และชำระร่างกาย และหากมีความผิดปกติควรรีบพบแพทย์

ก๊าซฟอสฟีนบนดาวพระศุกร์

นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบ ก๊าซฟอสฟีน ในชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ ซึ่งคาดว่าอาจจะเกิดมาจากสิ่งมีชีวิต โดยบนโลกของเรา ฟอสฟีน มีส่วนเกี่ยวข้องกับสิ่งมีชีวิตอย่างจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ในลำไส้ของสัตว์ต่าง ๆ เช่น เพนกวิน หรือสภาพแวดล้อมที่มีออกซิเจนอยู่ต่ำมากอย่างหนองน้ำต่าง ๆ

อย่างไรก็ตาม ทฤษฎีที่บ่งชี้ว่า ฟอสฟีน ในชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ เกิดขึ้นจากสิ่งมีชีวิต จะเป็นทฤษฎีที่อธิบายถึงปริมาณฟอสฟีนที่พบได้ดีที่สุด แต่การจะยืนยันว่า ดาวศุกร์นั้นมีสิ่งมีชีวิต ยังเป็นเรื่องที่ห่างไกลอีกมาก