เปิดตำนาน วันไหว้พระจันทร์ 2566 พร้อมเผยความลับ ไหว้ยังไง ให้ชีวิตสุดปัง

ต้อนรับเทศกาลไหว้พระจันทร์ วันศุกร์ที่ 29 กันยายน 2566

ตามธรรมเนียมทุกๆ ครัวเรือนเชื้อสายจีน มักจะนิยมซื้อขนมไหว้พระจันทร์มาไหว้พระจันทร์ พร้อมกับการชมพระจันทร์จนกลายเป็นประเพณีของจีนตลอดมา "วันไหว้พระจันทร์" เป็นเทศกาลตามวัฒนธรรมจีนที่มีขึ้นในกลางฤดูใบไม้ร่วง คืนวันเพ็ญเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ เป็นวันที่พระจันทร์ส่องแสงงดงามที่สุด และเต็มดวงที่สุด เป็นสื่อกลางของการคิดถึงซึ่งกันและกัน เมื่อคนในครอบครัวจากบ้านเกิดไปไกลคิดถึงครอบครัว ก็ให้แหงนมองดวงจันทร์ส่งความรู้สึกที่ดี 

วันไหว้พระจันทร์ 2566 ในปีนี้ตรงกับวันศุกร์ที่ 29 กันยายน 2566 ซึ่งเป็นเทศกาลตามวัฒนธรรมจีนที่มีขึ้นในกลางฤดูใบไม้ร่วง คืนวันเพ็ญเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ เป็นวันที่พระจันทร์ส่องแสงงดงามที่สุด และเต็มดวงที่สุด เป็นสื่อกลางของการคิดถึงซึ่งกันและกัน เมื่อคนในครอบครัวจากบ้านเกิดไปไกล คิดถึงครอบครัว ก็ให้แหงนมองดวงจันทร์ส่งความรู้สึกที่ดี

"เทศกาลไหว้พระจันทร์" มีมาอย่างยาวนานและเริ่มต้นจากประเทศจีน ในสมัยอดีตที่ยังไม่มีเทคโนโลยี ชาวบ้านยังใช้ชีวิตสัมพันธ์อยู่กับธรรมชาติ ไม่ว่าจะทำไร่ทำนา ทำการเกษตร หรือปศุสัตว์ การขอบคุณธรรมชาติจึงเป็นพิธีที่คนในยุคนั้นตอบแทนธรรมชาติ เกิดเป็นเทศกาลเล็กๆ ในพื้นที่ และค่อยๆ เริ่มขยายวงกว้างไปจนสู่เทศกาลระดับประเทศ 

ย้อนที่มา "วันไหว้พระจันทร์" 
เริ่มต้นในสมัยราชวงศ์ถัง เทศกาลไหว้พระจันทร์ เป็นเพียงแค่เทศกาลพื้นบ้าน กระทั่งสมัยราชวงศ์ซ่ง (พ.ศ.1503-1822) จึงเริ่มขยับขยายเป็นเทศกาลของรัฐ มีการเฉลิมฉลองกันทั้งคืน ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2492 รัฐบาลพรรคคอมนิวนิสต์ กำหนดวันหยุดราชการใหม่ ให้มีเพียง "ตรุษจีน" เท่านั้นที่เป็นวันหยุดราชการ ในปีถัดมารัฐบาลออกประกาศเรื่อง "วันหยุดเทศกาลและวันหยุดราชการ"

มาร่วมอ่านกันตรงนี้ ย้อนตำนานวันไหว้พระจันทร์ โดยขออนุญาตอ้างอิงที่มาจาก เว็บไซต์ดังอย่าง ไชนาทาวน์ เยาวราช ที่ได้ทำการรวบรวม ตำนานวันไหว้พระจันทร์ ที่น่าสนใจ ว่าด้วยความเกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์จีน 

ตำนานหนึ่งที่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์จีน เล่าว่า 

ในอดีตเมื่อครั้งที่ชาวฮั่นถูกปกครองอย่างกดขี่จากชาวมองโกล (ราชวงศ์หยวน) จนได้มีจนได้มีการก่อกบฏขึ้นของชาวฮั่น ด้วยการแอบส่งสาสน์บอกต่อๆ กันในไส้ขนม ความว่า คืนนี้เมื่อเวลายาม 3 ให้ทุกบ้านจัดการสังหารทหารมองโกลให้หมด อันเป็นที่มาของขนมไหว้พระจันทร์นั่นเอง นำมาซึ่งเอกราชของชาวฮั่นจนกลายเป็นประเพณีการรับประทานและไหว้พระจันทร์ในปัจจุบัน 

ในยุคของฮั่นเหวินตี้ (漢文帝) แห่งราชวงศ์ฮั่น ได้ทรงพระสุบินว่า พระองค์ลอยขึ้นไป เที่ยวชมพระราชวังบนดวงจันทร์ และได้พบกับฉางเอ๋อกำลังร่ายรำอยู่อย่างงดงาม ในสุบินนั้น พระองค์ทรงเพลิดเพลินและเกษมสำราญเป็นอย่างยิ่ง กระทั่งเมื่อตื่นพระบรรทมและโปรดให้สุบินนั้นเป็นความจริง จึงมีรับสั่งให้นางสนมแต่งตัวและร่ายรำเลียนแบบเทพธิดาฉางเอ๋อที่พระองค์ได้พบเจอมา จนแพร่หลายไปสู่ราษฎรและเป็นประเพณีมา ซึ่งในอดีตชาวจีนโดยเฉพาะหญิงสาว จะสวดขอพรจาก ฉางเอ๋อ เพื่อขอให้มีความเยาว์วัยและงดงามตลอดไป

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 'หมอช้าง' เผยเคล็ดลับเด็ด มูยังไงใน วันไหว้พระจันทร์ 2566 ให้คนรักคนเมตตา

หากมาส่องตำนาน ฉางเอ่อ ที่ระบุไว้ใน วิกิพีเดีย ระบุว่า

ฉางเอ๋อ (จีน: 嫦娥;พินอิน: Cháng'é) เป็น เทพธิดาแห่งดวงจันทร์ ตามความเชื่อปรัมปราของจีน และลัทธิเต๋ารวมถึงลัทธิขงจื๊อ โดยที่นางประทับเฉพาะแต่บนดวงจันทร์เท่านั้น

ฉางเอ๋อ เป็นคนรักของโฮวอี้ ซึ่งเป็นนักยิงธนูแห่งสวรรค์ ในยุคพระเจ้าเหยา ดวงอาทิตย์พร้อมกันส่องแสงอย่างสนุกสนานพร้อมกันถึง 10 ดวง ยังความเดือดร้อนแก่ผู้คนบนโลกมนุษย์อย่างมาก เง็กเซียนฮ่องเต้จึงมีบัญชาให้โฮวอี้ไปจัดการ ด้วยความคะนองโฮวอี้จึงใช้ธนูยิงดวงอาทิตย์ตกลงไปถึง 9 ดวงด้วยกัน เป็นการกระทำเกินกว่าเหตุ จึงมีบัญชาให้เนรเทศโฮวอี้และฉางเอ๋อลงไปอยู่บนโลกมนุษย์ เฉกเช่นมนุษย์ธรรมดาทั่วไป

ทั้งคู่จึงตกลงกันที่จะไปใช้ชีวิตอยู่บนโลกเช่นมนุษย์ธรรมดาทั่วไป แต่โฮวอี้ได้ใช้ฝีมือยิงธนูปราบปรามสัตว์ร้ายต่าง ๆ ราบคาบจนผู้คนยกย่องให้เป็นผู้นำ โฮวอี้ลำพองใจจนลืมตัว ฉางเอ๋อสังเกตเห็นการเปลี่ยนไปอันนี้ แต่มิอาจทัดทานได้ วันหนึ่ง โฮวอี้ได้น้ำอมฤตมาจากเจ้าแม่หว่างมู่ หากใครได้ดื่มกินแล้วจะมีชีวิตเป็นอมตะ เป็นหนุ่มสาวตลอดไป แต่โฮวอี้ได้ถูกเฟิงเมิ่ง ชายผู้แอบอิจฉาเขามาตลอดดักยิงตายที่หน้ากระโจมที่พัก

ส่วน ฉางเอ๋อ นางเศร้าโศกเสียใจต่อการตายของโฮวอี้ และนางก็ได้ดื่มน้ำอมฤตนี้แต่เพียงผู้เดียว และเหาะกลับไปยังดวงจันทร์เหมือนเดิม แต่เพียงผู้เดียวด้วยความเศร้าสร้อย ซึ่งเรื่องราวของนางเป็นส่วนหนึ่งที่เป็นที่มาของเทศกาลไหว้พระจันทร์ในคืนวันเพ็ญเดือน 8 (กันยายนตามปฏิทินสากล) แต่อย่างไรก็ดี เรื่องราวเกี่ยวกับนางก็มีแตกต่างกันออกไป เช่น ดั้งเดิมฉางเอ๋อมิใช่เทพธิดา แต่เป็นมนุษย์ธรรมดาบนโลก เป็นต้น ปัจจุบัน ได้มีการตั้งชื่อดาวเทียมของจีนตามชื่อของนาง คือ ฉางเอ๋อ 1 และฉางเอ๋อ 2

ส่วนการกินขนมไหว้พระจันทร์ เริ่มขึ้นครั้งแรกในสมัยที่มองโกลเข้ามาปกครองจีน ในครั้งนั้นมองโกลได้รุกรานจีน พร้อมทั้งส่งทหารไปคุมในแต่ละหมู่บ้าน สร้างความไม่พอใจให้แก่ชาวจีนเป็นอย่างมาก

"หลิวปั๋วเวิน" จึงวางแผนเรียกร้องให้ชาวจีนร่วมมือกันขับไล่มองโกล โดยการเขียนข้อความระบุแผนการไว้บนกระดาษใบเล็กๆ และนำกระดาษไปสอดไว้ในขนม ส่งต่อๆ กันเพื่อกระจายข่าว ไม่ให้ศัตรูสงสัย เมื่อถึงวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามที่นัดหมายไว้ ชาวจีนก็จับอาวุธออกมาต่อสู้ขับไล่มองโกลให้พ้นแผ่นดิน

ทุกวันเพ็ญเดือน 8 จึงกลายเป็นวันที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ และชาวจีนจะนิยมส่งมอบขนมไหว้พระจันทร์เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์ดังกล่าว โดยได้กลายเป็นหนึ่งในวัฒนธรรมที่ชาวจีนนิยมทำขนมไส้มงคลเพื่อมอบให้แก่ญาติผู้ใหญ่นั่นเอง

ขนมไหว้พระจันทร์และของไหว้พระจันทร์
ขนมไหว้พระจันทร์ (อังกฤษ: Moon Cake; จีนตัวย่อ: 月饼; จีนตัวเต็ม: 月餅; พินอิน: yuè bĭng) เป็นขนมที่ทำขึ้นเพื่อใช้ในเทศกาลกลางฤดูใบไม้ร่วง หรือ เทศกาลไหว้พระจันทร์ (中秋節) ในคืนวันเพ็ญในเดือน 8 ตามปฏิทินจีน ขนมไหว้พระจันทร์ เป็นของที่ใช้สำหรับเซ่นไหว้ดวงจันทร์ นับเป็นสิ่งสำคัญที่ใช้ในเทศกาลนี้

ลักษณะของขนมมีทรงกลม ลักษณะคล้ายขนมเค้ก ทำจากแป้งนวด แล้วกดใส่แป้นพิมพ์ที่มีลวดลายต่าง ๆ จากนั้นนำไปอบ และเคลือบผิวหน้าด้วยน้ำเชื่อม ภายในบรรจุไส้ต่าง ๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นธัญพืชต่าง ๆ อาทิ ทุเรียน, เมล็ดบัว, แมคคาเดเมีย, พุทราจีน เป็นต้น แต่ปัจจุบันก็ได้มีดัดแปลงใส่เนื้อสัตว์ต่าง ๆ เข้าไป เช่น กุนเชียง, ไข่เค็ม, หมูแฮม, หมูแดง,หมูหยอง ป็นต้น

วิธีไหว้พระจันทร์
ในอดีตชาวจีนที่เป็นผู้ชาย จะไม่นิยมไหว้พระจันทร์ เพราะเชื่อกันว่า พระจันทร์ถือเป็นหยิน ซึ่งเป็นธาตุของผู้หญิง (ผู้ชายเป็นหยาง) ดังนั้นจึงให้แต่ผู้หญิงเป็นคนไหว้ แต่ปัจจุบันชาวจีนทั้งหญิงชายก็สามารถไหว้ได้ทั้งคู่

ช่วงเวลา : การไหว้พระจันทร์จะเริ่มต้นตอนหัวค่ำ ซึ่งดวงจันทร์เริ่มปรากฏบนท้องฟ้า ถึงแม้ปีไหนหรือสถานที่แห่งใดมองไม่เห็นพระจันทร์ แต่ชาวจีนก็จะยังจัดพิธีไหว้พระจันทร์ในค่ำคืนนั้นเหมือนเดิม พิธีไหว้จะเสร็จประมาณ 4-5 ทุ่ม
สถานที่ : ลานหน้าบ้านหรือดาดฟ้า โดยมีการตั้งโต๊ะ ทำซุ้มต้นอ้อย มีธูปเทียน กระดาษเงิน กระดาษทอง ที่พับเป็นเงินตราจีน โคมไฟและสิ่งของเซ่นไหว้

เผยขั้นตอนการไหว้พระจันทร์

• ไหว้เจ้าในช่วงเช้า จัดของไหว้ตามปกติ แต่เพิ่มขนมไหว้พระจันทร์, ขนมโก๋, ขนมเปี๊ยะ
• ไหว้บรรพบุรุษช่วงสาย จัดของไหว้เหมือนตอนเช้า แต่เพิ่มผลไม้ เช่น ส้มโอผลใหญ่ๆ สวยๆ
• ไหว้เจ้าแม่ในตอนค่ำ (บางบ้านไหว้ตอนดึก รอให้พระจันทร์เต็มดวง) เตรียมอาหารเจแห้ง 5 อย่าง คือ วุ้นเส้น, ดอกไม้จีน, เห็ดหูหนู, เห็ดหอม, ฟองเต้าหู้, ขนมไหว้พระจันทร์ ไส้อะไรก็ได้ที่ไม่มีไข่แดงเค็ม และต้องไม่ใช่ไส้โหงวยิ้ง, ขนมโก๋, ผลไม้, เครื่องดื่ม (น้ำชา), กระดาษเงิน กระดาษทอง, ธูป 3 ดอก หรือธูปมังกรดอกใหญ่ดอกเดียว และเทียนแดงคู่

เปิดบทสวดไถ่อิมแชกุงเสี่ยเก็ง “พระคัมภีร์แม่พระจันทร์”
ไถ่ อิม ผ่อ สัก เฮี่ยง ตัง ไล๊
โชย เต๊ง ตี่ เง็ก กิ๋ว เต่ง ไค
จับ บ่วง โป้ย โซย จู ผ่อ สัก
จู ฮุก ผ่อ สัก เหลียง เปียง ไป๊
จู จุง ฮุก เก่ง บ่อ ฮุ๊ง ตี่
ฉุก จุ้ย โน๊ย ฮวย หมั๋ว ตี่ ไค
ท้าว ตั่ว ฉีก จั๊ง จู ป้อ ถะ
พั๊ว ซอ สี่ ไก่ งั้ง กวง เม็ง
เจก ฮุก ป่อ ตับ ที ตี่ อึง
หยี่ ฮุกป่อ ตับ แป๋ บ้อ อึง
ต่อ แซ แป่ บ้อ เจ็ง ฮก ซิ่ว
ก่วย สี่ แป่ บ้อ จ๋า เถี่ยว แซ
นำ มอ ฮุก นำ มอ หวบ
นำ มอ ออ นี ถ่อ ฮุก
ที ล๊อ ซี๊ง ตี่ หล่อ ซี๊ง
นั๊ง หลี่ หลั่ง หลั่ง หลี่ ซิง
เจก เฉียก ใจ เอียง ฮ่วย อุ่ย ติ๊ง
อู่ หนั่ง เนี่ยม ติ๊ก ฉีก เพียง ไถ่ อิม เก็ง
แซ ซี่ ปุก ตะ ตี่ เง็ก มึ๊ง

ทบทวนอีกสักครั้ง กับ ความหมายของไส้ขนมไหว้พระจันทร์
1.    ไข่แดง หมายถึง พระจันทร์
2.    เม็ดบัว หมายถึง สัญลักษณ์ของจิตใจบริสุทธิ์ อายุที่ยืนยาว ความอ่อนน้อมถ่อมตน และความสงบสุข
3.    ลูกพลัม หมายถึง สัญลักษณ์ของความกล้าหาญและความหวัง   เหมือนดอกพลัมที่ชูช่อในฤดูหนาว
4.    ธัญพืช สัญลักษณ์ของโชคลาภ และความอุดมสมบูรณ์
5.    เกาลัด หมายถึง ลูกชาย และสิ่งอันเป็นที่รัก

วันไหว้พระจันทร์ หรือ เทศกาลไหว้พระจันทร์ ในปีนี้ ตรงกับวันศุกร์ที่ 29 กันยายน 25665 
พี่น้องคนไทยเชื้อสายจีน หรือ ใครที่อยากจะไหว้พระจันทร์ ก็เตรียมตัวกันได้เลย แต่ก่อนจะไปไหว้ ทีมข่าวเนชั่นออนไลน์ ทำการรวบรวมรายละเอียดที่น่าสนใจ ประวัติและความเป็นมา ความสำคัญของของไหว้ บทสวดและพิธีการต่างๆ มานำเสนอคอข่าวสายมูเตลู กันตรงนี้

สำหรับที่มาที่ไปของ เทศกาลไหว้พระจันทร์  อ.คฑา ชินบัญชร ได้เคยนิยามไว้ว่า

เทศกาลไหว้พระจันทร์ (Moon Festival)" ภาษาจีนคือ จงชิวเจี๋ย หมายถึง เทศกาลช่วงกลางฤดูใบไม้ร่วง เป็นช่วงที่พระจันทร์เปล่งแสงสวยงามที่สุด ในวัฒนธรรมของชาวจีน เพื่อเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยว และลูกสาวที่แต่งออกจากบ้าน กลับมาอยู่พร้อมหน้าครอบครัว จัดขึ้นในคืนวันเพ็ญเดือน 8 (จันทรคติ) หรือ วันศุกร์ที่ 29 กันยายน 2566 

อาจารย์คฑา ชินบัญชร กล่าวว่า
"ชาวจีนจะนิยม ไหว้พระจันทร์ อธิษฐานจิตขอพร และนำสมาชิกในบ้านมาจิบน้ำชาชมจันทร์ด้วยกัน แน่นอนว่าสิ่งที่จะต้องมีก็คือ ขนมไหว้พระจันทร์ น้ำชาหรือว่าแต๊ รวมไปถึงนำกระจกเงา หวี เครื่องสำอาง รวมไปถึงเครื่องประทินผิวต่างๆ นำมาไหว้พระจันทร์ เพื่อรับพลังจากพระจันทร์ด้วย บางท่านก็จะมีน้ำ 1 ชาม เพื่อให้แสงจันทร์นั้นสะท้อนลงไปที่น้ำ ก่อให้เกิดพลังของพระจันทร์ขึ้น จะจุดธูป 3 ดอก 5 ดอก ก็แล้วแต่บางบ้าน แล้วแต่ความเชื่อถือ โดย ไหว้พระจันทร์ หลัง 19.00 น. เป็นต้นไป หันหน้าไปทางทิศที่พระจันทร์ขึ้น หลังจากไหว้เสร็จให้นำของไหว้นั้นมารับประทานเพื่อความเป็นสิริมงคล"

เคล็ดดีๆ ที่น่านำไปใช้จัดว่าปัง
ถ้าหากใครที่ไม่สะดวกจะเตรียมของมากมายดังที่กล่าวไว้ สามารถใช้เพียง “ขนมไหว้พระจันทร์”หรือ ขนมอื่นๆ ร่วมด้วย แต่ต้องเป็น “ขนมรูปทรงกลม” รวมไปถึงของใช้ที่จำเป็นสำหรับผู้หญิง และโหลหรือชามใส่น้ำตั้งเอาไว้ เพื่อให้เป็นแสงสะท้อนจากเงาจันทร์เสมือนว่าเราได้ “อาบแสงจันทร์” เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ผู้ไหว้ นั่นเอง

สุดท้าย สิ่งที่หลายๆ คนหรือหลายๆ ครอบครัวจะได้จากการไหว้ใน วันไหว้พระจันทร์ ก็คือสมาชิกในครอบครัวได้มาอยู่พร้อมหน้ากันเพราะวันดีๆ แบบนี้จะมีเพียงปีละครั้ง นอกจากนี้ยังจะได้รับประทานอาหารพร้อมหน้ากันภายใต้พระจันทร์เต็มดวง อันเป็นการนำความสุขสมบูรณ์มาสู่สมาชิกครอบครัวได้เป็นอย่างดี นับว่ามีคุณค่าแก่การสืบทอดและเผยแพร่ตลอดไป

"เคล็ดดีๆ ในการไหว้พระจันทร์ หลัง 19.00 น. เป็นต้นไป หันหน้าไปทางทิศที่พระจันทร์ขึ้น หลังจากไหว้เสร็จให้นำของไหว้นั้นมารับประทานเพื่อความเป็นสิริมงคล แต่สิ่งสำคัญอย่าลืมเลย นั่นก็คือ ขนมไหว้พระจันทร์ ที่เป็นรูปทรงกลม"

"บางท่านก็จะมี เจฉ่ายไหว้ด้วย หรืออาจจะทำเต็มพิธีโดยมีต้นอ้อยสานกันเป็นซุ้ม รวมถึงมีโคมแดงตามรูปแบบของสิงคโปร์ ที่ฮ่องกงก็จะมีการเฉลิมฉลองแล้วก็ร่ายรำ ในรูปแบบที่จักรพรรดิหรือว่าองค์ฮ่องเต้ได้ทรงสุบิน ฝันถึงฉางเอ๋อ เห็นฉางเอ๋อร่ายรำอยู่บนดวงจันทร์นั่นเอง แต่สิ่งสำคัญอย่าลืมเลย นั่นก็คือ ขนมไหว้พระจันทร์ ที่เป็นรูปทรงกลม"

หลังเสร็จพิธีทุกคนในครอบครัวจะตั้งวงแบ่งกันกินขนมไหว้พระจันทร์ โดยต้องนำมาหั่นแบ่งให้เท่ากับจำนวนคนในครอบครัว ห้ามเกินหรือขาด และแต่ละชิ้นต้องมีขนาดที่เท่ากัน

ขอขอบคุณที่มา : เว็บไซต์ ไชนาทาวน์ เยาวราช