ซ้อมรบรัสเซีย-เวียดนาม สะเทือนอาเซียน

สื่อของทางการรัสเซีย "เรีย-โนวอสติ" (RIA Novosti) รายงานว่า การประชุมเบื้องต้นในการเตรียมการจัดการซ้อมรบทางทหาร จัดขึ้นผ่านการประชุมทางไกลระหว่างผู้บัญชาการเขตตะวันออกของรัสเซียกับผู้บัญชาการกองทัพเวียดนาม และทั้งสองฝ่ายได้เห็นชอบในเรื่องการซ้อมรบที่กำหนดวันและสถานที่แล้ว และหนึ่งในชื่อที่ได้รับการเสนอคือ "Continental Alliance - 2022" 

พันเอกอีวาน ทาแรฟ ผู้อำนวยการสำนักงานความร่วมมือทางทหารระหว่างประเทศ ประจำเขตทหารตะวันออกของรัสเซีย ชี้แจงเหตุผลของการซ้อมรบร่วมว่าเพื่อเป็นการพัฒนาทักษะภาคปฏิบัติของผู้บังคับบัญชา บุคลากรในหน่วยรบ ตลอดจนปฏิบัติการและจัดการหน่วยต่าง ๆ ในสถานการณ์ทางยุทธวิธีที่ยากลำบาก การพัฒนาโซลูชั่นที่แปลกใหม่เมื่อปฏิบัติงาน รวมถึงหารือในประเด็นการสนับสนุนทางการแพทย์, โลจิสติก, วัฒนธรรมและการกีฬา 

แต่ข่าวนี้เกิดขึ้นในช่วงที่สหรัฐฯ กำลังเตรียมตัวเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสุดยอด กับสมาชิกสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียน ระหว่างวันที่ 12-13 พฤษภาคมนี้ ที่กรุงวอชิงตัน ดีซี ที่เวียดนามก็รวมอยู่ด้วย ซึ่งนักรัฐศาสตร์ด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศหลายคน ลงความเห็นว่าการซ้อมรบในตอนนี้เป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสมอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งรัสเซียกำลังตกเป็นเป้าของการถูกประณามจากประชาคมโลกกรณีรุกรานยูเครน และทำให้พลเรือนเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก

ทำไมต้องเป็นเวียดนาม?

แม้จะเป็นที่ทราบกันดีว่าประเทศไทยกับรัสเซีย มีความสัมพันธ์ทางการทูตที่ดีมายาวนานตั้งแต่ยุคจักรวรรดิรัสเซีย พลเมืองของสองชาติเดินทางเข้าประเทศของกันและกันแบบฟรีวีซ่าได้นาน 30 วัน และไทยเป็นหนึ่งในหมุดหมายหลักในการท่องเที่ยวของชาวรัสเซีย ส่วนเวียดนามแม้จะไม่ได้มีความสัมพันธ์ทางการทูตยาวนานเท่ากับไทย และเพิ่งจะสานสัมพันธ์กันในยุคโซเวียต ในฐานะเพื่อนร่วมอุดมการณ์สังคมนิยม แต่ความสัมพันธ์ในยุคนั้นกลับแน่นแฟ้นต่อเนื่องยาวนานถึงปัจจุบัน ถ้าเทียบกับ 10 ประเทศในกลุ่มอาเซียน รัสเซียน่าจะไว้ใจเวียดนามที่สุด

มีความเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์

รัสเซียเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์รายแรกของเวียดนามและเป็นหนึ่งในสามที่เรียกว่า "หุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ที่ครอบคลุม" ควบคู่กับจีนและอินเดีย ทั้งยังเป็นผู้บริจาครายใหญ่ที่สุดของเวียดนามจนกระทั่งการล่มสลายของสหภาพโซเวียต

ความชัดเจนของการเป็นพันธมิตร 

- บนหน้าสื่อ 
สื่อรัสเซียมักเอ่ยถึงเวียดนามในเชิงบวก เป็นพันธมิตรที่ไว้ใจได้ เป็นศูนย์กลางที่รัสเซียปักหมุดว่าจะใช้เป็นประตูสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และนักธุรกิจรัสเซียก็เข้าไปลงทุนในเวียดนามเป็นจำนวนมาก 

- ความช่วยเหลือทางการแพทย์
ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 และรัสเซียประกาศความสำเร็จด้านการวิจัยวัคซีนป้องกันเป็นประเทศแรกของโลก (Sputnik V) กระทรวงสาธารณสุขของเวียดนามก็ขานรับทันทีด้วยการประกาศจองซื้อล็อตใหญ่ราว 50-150 ล้านโดส ไม่สนคำเตือนของผู้เชี่ยวชาญหรือองค์กรระหว่างประเทศ ด้านประสิทธิภาพและคุณภาพของวัคซีนที่วิจัยโดยรัสเซีย ที่เร่งรีบและรวบรัดเกินไป 

- ความสัมพันธ์ทางการค้า 
แม้แต่สินค้าอุปโภคในชีวิตประจำวันอย่างบะหมี่สำเร็จรูป เวียดนามก็ยังชนะขาดโดยเฉพาะกับไทย จากข้อมูลเมื่อปี 2563 บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปแบรนด์ไทยที่วางจำหน่ายในห้างสรรพสินค้ารัสเซีย ราคา 80 รูเบิล แต่แบรนด์เวียดนามแค่ 14 รูเบิล เหตุผลง่าย ๆ ก็คือ เวียดนามเป็นประเทศเดียวในอาเซียน ที่ประสบความสำเร็จในการเจรจาเขตการค้าเสรี (FTA) กับสหภาพยูเรเชีย (EAEU) ที่มีสมาชิก 5 ประเทศ ได้แก่ รัสเซีย เบลารุส คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน และอาร์มีเนีย ทำให้สามารถส่งออกสินค้าไปยังรัสเซียได้ในราคาที่ถูกกว่าประเทศอื่นในภูมิภาค

เวียดนามเปิดหน้าหนุนรัสเซียสุดตัว 

เมื่อต้นเดือนเวียดนามได้ยกมือไม่เห็นด้วยกับมติให้ขับรัสเซียออกจากคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ( UNHRC) ที่มีสหรัฐฯ เป็นแกนนำ ก่อนจะงดออกเสียงในการลงมติประณามรัสเซียที่รุกรานยูเครนในที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติ ซึ่งเอียน สโตรีย์ นักวิชาการอาวุโสของ "สถาบันไอเซียส-ยูซอฟ อิสชัค" (ISEAS-Yusof Ishak Institute) ของสิงคโปร์ ให้ความเห็นว่าในฐานะที่รัสเซียเป็นหุ้นส่วนที่ใกล้ชิดที่สุดในภูมิภาค เวียดนามก็ต้องการพิสูจน์ให้เห็นว่ารัสเซียยังมีเพื่อนที่แน่นแฟ้นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 

ความเหมาะสมของการจัดซ้อมรบ 

เวียดนามเองก็น่าจะรู้อยู่แก่ใจว่าควรหรือไม่ที่จะจัดการซ้อมรบกับรัสเซียในช่วงนี้ สื่อของเวียดนามไม่มีการรายงานข่าว เจ้าหน้าที่ทางการไม่ปริปากเอ่ยถึงใด ๆ ไม่ว่าจะเป็นการประชุมร่วมกับรัสเซีย หรือเรื่องการซ้อมรบ ศาสตราจารย์กิตติคุณ คาร์ไลล์ เธเยอร์ ของมหาวิทยาลัยนิวเซาธ์เวลส์ ของออสเตรเลีย และผู้สังเกตการณ์เวียดนามที่คร่ำหวอด ให้ความเห็นว่ามันเป็นการตัดสินใจที่ไม่เหมาะสมอย่างยิ่งของเวียดนาม สหรัฐฯ กำลังจะเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสุดยอดกับสมาคมอาเซียน แล้วแบบนี้ผู้นำของเวียดนามจะกล้าสบตาไบเดนได้อย่างไร ในเมื่อสหรัฐฯ มีจุดยืนที่ชัดเจนเรื่องสงครามในยูเครนและการรุกรานของรัสเซีย และทิ้งท้ายว่านี่ไม่ควรเป็นวิธีการที่ใช้รับมือกับมหาอำนาจของโลก