วันนี้ในอดีต 4 ก.ย.2557 ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ "ตรวจสมุนไพร"
วันนี้ในอดีต 4 กันยายน 2557 คณะเภสัชจุฬาฯ เปิดตรวจสอบ "สมุนไพร" โดยใช้ลายพิมพ์ดีเอ็นเอแห่งแรกในไทย พิสูจน์เอกลักษณ์ได้แม่นยำ บ่งบอกสรรพคุณรักษาโรคได้ถูกจุด
การใช้สมุนไพรมีความจำเป็นที่ต้องใช้ให้ถูกต้น ถูกขนาด ถูกส่วน และถูกวิธี เพราะถ้าใช้ผิดต้น ผิดขนาด หรือผิดวิธี ขาดส่วนใดส่วนหนึ่งก็จะทำให้ประสิทธิ์ภาพ ผลในการรักษามีน้อยลง หรือ ไม่เกิดผล และอาจทำให้เป็นอันตรายต่อชีวิตได้
สมุนไพรที่คนไทยสับสน ในการใช้และเกิดพิษได้เมื่อใช้ผิดต้น ผิดส่วน หรือเป็นสมุนไพรที่พบการปนปลอมด้วยสมุนไพรชนิดอื่นๆมากนั้น ได้แก่ "รางจืด" มีสรรพคุณเด่นเรื่องแก้พิษ,ขับพิษ แต่ส่วนที่"ขับพิษได้"ต้องสกัดมาจาก"ใบรางจืด"แต่ผลิตภัณฑ์รางจืดที่จำหน่ายทั่วไปไม่รู้ว่าสกัดมาจากส่วนไหนและไม่รู้ว่าเป็นรางจืดชนิดใด
"สมุนไพร ไคร้เครือ" ที่ตอนนี้ได้ถูกตัดออกจากทะเบียนตำรับยาแล้ว เนื่องจากเมื่อพิสูจน์เอกลักษณ์โดยดีเอ็นเอ พบว่า เป็นสมุนไพรที่มีพิษทำให้เกิดไตวาย มะเร็งบริเวณท่อไตและเชิงกราน หากรับประทานยาที่มีส่วนผสมของสมุนไพรไคร้เครือ อาจจะทำให้ตายได้ เพราะ"ไคร้เครือ" เป็นยาอยู่ในจำพวกยาหอม ยาลม ซึ่งใน"บัญชียาหลักแห่งชาติและยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ"
เหนืออื่นใด "บัญชียาหลักแห่งชาติและยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ" มีจำนวน 14 ตำรับ ได้แก่ ยาหอมนวโกศ ยาหอมอินทจักร์ ยาธาตุบรรจบ ยาประสะกานพลู ยาประสะเจตพังคี ยามันฑธาตุ ยาวิสัมพยาใหญ่ ยาเขียวหอม ยาอำมฤควาทียาหอมแก้ลมวิงเวียน ยาแก้ไข้ ยาบรรเทาหัด อีสุกอีใส และยาตรีหอม
นอกจากนั้น มี"ใบกะท่อม"กับ"ใบกระทุ่มนา" หรือ"ใบบัวบก"กับ"ผักแว่น" ที่มีลักษณะคล้ายกันมาก แต่เมื่อนำมาใช้กลับให้ผลรักษาที่แตกต่างกัน และ"มะหาด" ที่นิยมนำมาใช้เป็นส่วนผสมในครีมทาผิว ทำให้หน้าขาว ผิวขาว แต่จริงๆ ก็ไม่มีใครรู้ว่าเอาส่วนไหนของ"ต้นมะหาด"มาทำเพราะถ้าจะช่วยเรื่องผิวจริงๆต้องเอามาจาก"แก่นของมะหาด"ซึ่งมีอายุ 40 ปี มาทำไม่ใช่ใช้ใบมะหาดหรือส่วนอื่นๆ
การสังเกตหรือใช้ประสาทสัมผัสไม่เพียงพอ การพิสูจน์เอกลักษณ์ว่าเป็นสมุนไพรชนิดนั้นๆโดยนวัตกรรมการใช้ข้อมูลทางพันธุกรรมดีเอ็นเอ ซึ่งเป็นการตรวจสอบลักษณะเฉพาะของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดในการช่วยจำแนกและพิสูจน์เอกลักษณ์สมุนไพรจะให้ความแม่นยำมากกว่า ใช้เวลาไม่นาน เพียง 2 ชั่วโมงก็ทราบผลได้
ข้อดีของการพิสูจน์เอกลักษณ์สมุนไพรโดยดีเอ็นเอ สภาพอาอากาศ อายุของสมุนไพร หรือลักษณะของสมุนไพรทั้งสดหรือแห้ง ก็ไม่ได้ทำให้ผลมีการเปลี่ยนแปลง อีกทั้งข้อมูลที่ได้จะถูกจัดเก็บในรูปของ "ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ" เพื่อใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงได้ เป็นการปกป้องสิทธิสำหรับพันธุ์พื้นเมือง โดยการทำ DNA library ของพันธุ์พืชสมุนไพร
ปัจจุบันตรวจสมุนไพรโดยใช้ลายพิมพ์ดีเอ็นเอ ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในกลุ่มอุตสาหกรรมไทยที่ได้ให้ความสำคัญในการจัดส่งสมุนไพรยาต้นตำรับพิสูจน์เอกลักษณ์ตรวจดีเอ็นเอ เพื่อยืนยันความถูกต้องของสายพันธุ์,สรรพคุณ
ทั้งนี้ หน่วยวิจัยสมุนไพรและผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ ภายใต้ โครงการศูนย์นวัตกรรมทางยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เปิดมาแล้ว 8 ปี โดยได้ทำงานร่วมข้อมูลทางพฤกษเคมีสนองพระราชดำริ ในโครงการอนุรักษ์พันธุ์กรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี(อพ.สธ.)ร่วมกันศึกษาลายพิมพ์ดีเอ็นเอของพืชหลายชนิด เพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรไทย ภูมิปัญญาไทย ให้คงอยู่เป็นสมบัติของชาติต่อไป...