พบ"ปลาโรนิน"หายากที่ทะเลระยอง

วันที่ 9 ส.ค.58 เฟสบุ๊ค กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ได้โพสต์ภาพปลาตัวหนึ่ง โดยระบุข้อความว่า "พบปลาโรนิน หายาก ที่ระยอง" วันที่ ๘ สิงหาคม ๒๕๕๘ กรม ทช. โดย ศูนย์วิจัย ทช. อ่าวไทยฝั่งตะวันออก(ระยอง) ได้รับปลาโรนิน ยาว ๑.๕๐ เมตร น้ำหนักประมาณ ๓๐ กิโลกรัม ที่ชาวบ้านพบบริเวณปากน้ำประแส จ.ระยอง เบื้องต้นพบยังว่ายน้ำได้ดี แต่มีอาการตื่นตกใจ และมีบาดแผลไม่รุนแรงบริเวณหางกับปาก จึงประสานศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงทะเลอ่าวไทยฝั่งตะวันออก กรมประมง บ้านเพ จ.ระยอง เพื่อจัดเตรียมบ่อพัก รอทีมสัตวแพทย์ตรวจโดยละเอียดและทำการรักษาต่อไป
ขณะที่ ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รองคณบดีคณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้โพสต์เฟสบุ๊คถึงการค้นพบปลาโรนินในครั้งนี้ว่า ขอเขียนเรื่องปลาโรนินให้ชัดเจน ปลาโรนินหรือกระเบนท้องน้ำเป็นปลาหายากมากครับ ตัวนี้เพิ่งได้ที่ระยอง อย่าเพิ่งว่าคนในภาพนะครับ เพราะเขาถ่ายภาพไว้เฉยๆ ไม่ได้เป็นคนตก ปลาตัวนี้หลงน้ำลอยอยู่นอกฝั่ง ชาวประมงชื่อคุณโรจ เป็นผู้เจอปลาตัวนี้ ก่อนนำเข้ามาที่ฝั่งที่ระยอง มอบให้เจ้าหน้าที่กรมทะเล (ทช.)ที่ศูนย์ประแสร์ เจ้าหน้าที่จึงรีบนำไปเลี้ยงไว้ที่ศูนย์ประมงบ้านเพ (กรมประมงมีอะควอเรี่ยมอยู่ที่นั่น) ตอนนี้อ.นันทริกา ชันซื่อ เซียนรักษาปลากระเบนเมืองไทย กำลังเดินทางไปที่นั่น ปลายังลอยอยู่ครับ ก็ได้แต่หวังว่าจะรอดนะครับ
เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับโรนิน (Bowmouth Guitarfish) มีดังนี้จ้ะ๑. โรนินเป็นปลาโบราณ กึ่งฉลามกึ่งกระเบน ถ้าโตเต็มวัย ยาวเกือบ ๓ เมตร น้ำหนักเกือบ ๑๕๐ กิโลกรัม เจ้าตัวนี้ยังเป็นเด็กน้อยอยู่๒. คนมักสับสนระหว่างโรนินกับโรนัน แต่ตัวจริงต่างกันเยอะ โรนันหัวแหลมกว่า โรนินหัวทุย ดูภาพโรนันในเมนต์นะฮะ๓. โรนินเป็นปลาหน้าดิน พบในเขตร้อนในมหาสมุทรอินเดียและมหาสมุทรแปซิฟิก โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบทั้งบริเวณชายฝั่งและในที่ลึกเกือบ ๑๐๐ เมตร (นับว่าเป็นปลาชายฝั่ง เพราะความลึกแค่นั้นถือว่าเป็นชายฝั่งมหาสมุทร)๔. ปลาโรนินพบได้ทั้งในแนวปะการังและพื้นที่ชายฝั่งทั่วไป ในเมืองไทยเคยมีรายงานพบที่เกาะสิมิลันเป็นระยะ แต่ปัจจุบันเจอน้อยมาก (๒-๓ ปีต่อตัว)๕. ผมเคยเจอโรนินหนเดียวที่เกาะโลซิน กลางอ่าวไทย สมัยเมื่อ ๑๕ ปีที่แล้ว จำได้ติดตาไม่มีวันลืม เจอที่ความลึกเกือบ ๔๐ เมตรครับ ว่ายเร็วเลียบพื้นลงไปในที่ลึกกว่านั้น ถ่ายภาพไม่ได้เพราะถือกล้องมาโครลงไป๖. เมื่อเราเริ่มลากอวนแบบไม่ยั้ง ทำให้ปลากลุ่มนี้โดนจับไปมาก ปลาพวกโรนิน โรนัน และฉนาก ล้วนเป็นปลาออกลูกน้อย เมื่อพ่อแม่โดนจับ ประชากรก็ลดลงอย่างพรวดพราด๗. ปัจจุบัน ปลาฉนากสูญพันธุ์จากทะเลไทยไปแล้ว (เมืองนอกยังเหลือบ้าง) ปลาโรนินใกล้หมดจากทะเลไทยอย่างยิ่งยวด ปลาโรนันเหลือน้อยแต่ยังดีกว่า ๒ ชนิดแรก๘. สปช.และกรมทะเล ตลอดจนเครือข่าย กำลังผลักดันให้โรนิน โรนัน และปลาฉนาก เป็นสัตว์คุ้มครอง พร้อมกับการนำเสนอวาฬบรูด้า ฯลฯ เพื่อเป็นสัตว์สงวน/สัตว์คุ้มครอง คาดว่าภายในปีนี้ น่าจะได้รับการประกาศรายชื่อครับ๙. ระหว่างนี้ หากใครได้ปลาโรนินมา รีบแจ้งเจ้าหน้าที่เลยครับ กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งหรือกรมประมง ได้ทั้งนั้นครับ เขาจะได้เป็นช่วยดูแลรักษาไว้๑๐. มีผู็นิยมนำหนามที่หัวโรนินไปทำแหวน ผมไม่สนับสนุนเด็ดขาดครับ และขายไปก็ไม่ได้ราคามากมาย นำไปให้เจ้าหน้าที่เถอะครับ จะได้ช่วยๆ กันเก็บปลาหายากกลุ่มนี้ไว้ให้ลูกหลานจ้ะ (ดูในภาพที่เขาขูดหนามออกไปแล้ว น่าสงสารมากครับ เศร้าเลย)
มาตรการอนุรักษ์และคุ้มครองโรนิน หากได้รับการประกาศเป็นสัตว์คุ้มครอง ตามที่ประชุมกันของสปช.และเครือข่าย มีดังนี้ครับ
การศึกษาวิจัยและการนำเสนอข้อมูล๑. สนับสนุนการศึกษาวิจัยทุกรูปแบบ โดยเฉพาะข้อมูลพื้นฐาน โดยใช้เครือข่ายนักดำน้ำและเครือข่ายผู้สนใจในด้านนี้๒. ศึกษาวิจัยเรื่องผลกระทบจากเครื่องมือประมงทุกรูปแบบ โดยเน้นการติดตามในบริเวณสะพานปลาและเขตการทำประมงหนาแน่น
การอนุรักษ์สัตว์/พื้นที่๑. ตรวจสอบสะพานปลาที่มีปลากลุ่มนี้ถูกจับขึ้นมาเป็นประจำ เช่น จังหวัดระนอง เพื่อติดป้ายประกาศแจ้งให้ทราบ และติดตามจับกุมหากมีการกระทำผิดกฎหมาย๒. ศึกษาผลกระทบจากเครื่องมือประมงประเภทต่างๆ ที่มีคุกคาม หาแนวทางที่จะกำหนดเขตปลอดเครื่องมือประมงบางประเภทในบางพื้นที่/บางเวลา จัดทำประกาศแจ้งให้นักตกปลาและชาวประมงทราบว่าเป็นสัตว์คุ้มครอง หากจับได้ควรรีบแจ้งเจ้าหน้าที่โดยด่วน๓. ประกาศพื้นที่คุ้มครองทางทะเลในบริเวณที่พบสัตว์น้ำกลุ่มนี้เป็นประจำ