หน้าที่และภารกิจ “รัฐบาลเฉพาะกาล” หรือ “รัฐบาลเฉพาะกิจ”

4 กรกฎาคม 2568 ความความเคลื่อนไหวทางการเมืองของพรรคส้ม กับพรรคค่ายน้ำเงิน ทำให้คำว่า “รัฐบาลเฉพาะกิจ” หรือ “รัฐบาลเฉพาะกาล” ถูกหยิบมาพูดถึงกันมากในขณะนี้ "เนชั่นทีวี" จะพามาทำความรู้จัก “รัฐบาลเฉพาะกาล” หรือ “รัฐบาลเฉพาะกิจ” ในทางรัฐศาสตร์เป็นอย่างไร

"รัฐบาลเฉพาะกาล" หรือเรียกง่ายๆ ว่า "รัฐบาลเฉพาะกิจ" หมายถึง 

• รัฐบาลที่ตั้งขึ้นมาชั่วคราว อาจจะโดยอำนาจพิเศษ หรือความยินยอมพร้อมใจของประชาชน
• มีเป้าหมายเพื่อให้เข้ามาบริหารประเทศในช่วงวิกฤติ หรือช่วงเปลี่ยนผ่าน 
• ดูแลประเทศช่วงเปลี่ยนผ่านสู่การเลือกตั้งใหม่ ให้ได้รัฐบาลใหม่ 

คีย์เวิร์ดสำคัญ ของ “รัฐบาลเฉพาะกาล” คือต้องเข้ามาบริหารประเทศในระยะเวลาไม่นานนัก ไม่ใช่อยู่ยาว

โดยมากรัฐบาลเฉพาะกาล เกิดจากบ้านเมืองมีปัญหาวุ่นวาย แล้วฝ่ายทหาร หรือฝ่ายความมั่นคงเข้าควบคุมสถานการณ์ แล้วตั้ง “รัฐบาลเฉพาะกาล” ขึ้นมา โดยฝ่ายทหารไม่ได้เข้ามาบริหารเอง 

แต่บ้านเราขณะนี้ ไม่ได้เกิดความวุ่นวายอย่างเด่นชัด แม้จะมีม็อบ แต่ก็ไม่ได้ถึงขั้นมิคสัญญี จนฝ่ายทหารต้องเข้าควบคุมสถานการณ์ เพียงแต่ประเทศเหมือนถึงทางตัน มีกระแสไม่ยอมรับรัฐบาลและตัวผู้นำ จึงมีคนเสนอโมเดล “ผ่าทางตัน” แต่จะให้ทหารออกมาแอคชั่นก็ไม่ได้ เพราะประชาชนไม่ยอมรับ จึงหวังจะใช้เวทีสภา “หานายกฯคนใหม่” หลังจากศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยไม่ให้ นายกฯแพทองธาร ได้ไปต่อ แล้วตั้ง “รัฐบาลเฉพาะกาล” ขึ้นมา จัดการปัญหาต่างๆ และเตรียมความพร้อมสู่การเลือกตั้ง 

หน้าที่ หรือภารกิจของ “รัฐบาลเฉพาะกาล” ในแง่หลักการ ก็คือ  

• ผลักดันกระบวนการจัดการเลือกตั้งไม่ให้สะดุด
• แก้รัฐธรรมนูญบางมาตรา เพื่อให้กติกาประเทศเป็นที่ยอมรับทุกฝ่าย แล้วจัดเลือกตั้ง เพื่อให้ทุกฝ่ายยอมรับผลเลือกตั้ง 

แต่หากปรับหลักการในเชิงทฤษฎี เข้ากับสถานการณ์การเมืองในปัจจุบัน ดูเหมือนพรรคประชาชนจะรู้ว่า เรื่องแก้รัฐธรรมนูญไม่ใช่เรื่องง่าย จึงเสนอให้ทำประชามติเพื่อจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ พร้อมกับการเลือกตั้ง หลังจากยุบสภาปลายปีนี้

ล่าสุด มีหลายเสียงออกมาขานรับ “รัฐบาลเฉพาะกิจ” หรือ “รัฐบาลเฉพาะกาล” โดยยก “รัฐบาลอานันท์ 2” เมื่อปี 2535 ขึ้นมาเป็นตัวอย่าง 

"รัฐบาลอานันท์ 2" ตั้งขึ้นหลังประเทศผ่านเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ซึ่งเป็นวิกฤตการเมืองของจริง โดยรัฐบาลชุดนั้นมีอายุราวๆ 3 เดือน หลายฝ่ายยกขึ้นมาเป็นตัวอย่างเทียบเคียงให้เห็นว่า…

• เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ 
• ประเทศไทยเคยทำมาแล้ว 
• ประสบความสำเร็จอย่างดีเสียด้วย (แก้รัฐธรรมนูญ ทำบ้านเมืองให้เรียบร้อย เตรียมพร้อมสู่การเลือกตั้ง และจัดการเลือกตั้งได้เสร็จสิ้น เรียบร้อยจริงๆ) 

ฉะนั้นงานนี้ไม่ยาก จึงควรเดินหน้าตั้ง “รัฐบาลเฉพาะกาล” โดยนัยก็คือ เปลี่ยนขั้วจากรัฐบาลเพื่อไทยในปัจจุบัน โดยอาจให้เป็น “รัฐบาลพรรคน้ำเงิน” โดยมี “พรรคส้ม” ยกมือโหวตให้ เพื่อปลดล็อกเรื่องเสียงสนับสนุน แต่ไม่ร่วมบริหาร