"วันสมเสร็จโลก" หรือ "World Tapir Day" เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี 2008 เดิมเป็นวันฉลองวันคล้ายวันเกิดของ "เอพริล" สมเสร็จเพศเมียที่มีอายุยืนที่สุดในโลก (30 ปี) ที่สวนสัตว์ประจำชาติเบลีซในอเมริกากลาง ต่อมา ได้ยกให้เป็นวันสำคัญของโลก เพื่อกระตุ้นให้ผู้คนอนุรักษ์สมเสร็จ ซึ่งเป็นสัตว์ป่าใกล้สูญพันธุ์
ทำความรู้จัก "สมเสร็จ" (Tapir)
สมเสร็จ เป็นสัตว์ที่มีระบบสายตาที่ไม่ดี แต่มีระบบประสาทรับฟังทางหู และดมกลิ่นดีเยี่ยม ปกติเป็นสัตว์ที่มีอุปนิสัยเรียบร้อย รักสงบ ไม่ก้าวร้าว เป็นสัตว์ที่หากินตามลำพัง หรือเป็นคู่ในป่าดิบชื้นที่มีความชุ่มชื้น หรือใกล้แหล่งน้ำ โดยจะใช้จมูกที่ยาวเหมือนงวงในการช่วยดมกลิ่น และดึงกิ่งไม้ในพุ่มไม้กินเป็นอาหาร เป็นสัตว์ที่ชอบแช่น้ำ หรือโคลน หากินในเวลากลางคืน ลูกอ่อนที่เกิดมาใหม่จะมีลวดลายตามตัวเหมือนแตงไทย คล้ายลูกหมูป่า
สมเสร็จทุกชนิดมีหูรูปไข่ ปลายหูสีขาว มนกลม ก้นห้อย หางอวบ สั้น ขาหน้ามีกีบเท้า 4 กีบ ขาหลังมี 3 กีบ ช่วยให้สามารถเดินบนโคลน หรือพื้นที่อ่อนนุ่มได้ ลูกสมเสร็จ มีขนลายทาง หรือลายจุดเพื่อพรางตัว เพศเมียมีเต้านมเต้าคู่เดียว ปัจจุบัน สมเสร็จ จัดเป็นสัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย และจัดโดยอนุสัญญา CITES ไว้ใน Appendix I และจัดเป็นสัตว์ที่ใกล้จะสูญพันธุ์ตาม U.S. Endanger Species Act.
สัตว์ป่าที่พบเห็นตัวได้ยาก
สมเสร็จ มีลักษณะคล้ายสัตว์หลายชนิดผสมกัน ทั้ง รูปร่างเหมือนแรด มีจมูกเป็นงวงยาวเหมือนช้างสามารถยืดหดม้วนและหมุนได้รอบทิศทาง ใช้ในการปลิดหักกิ่งไม้และใบไม้ใส่ปาก นอกจากนี้ ยังใช้งวงพ่นน้ำได้ หูและตาเหมือนหมูหางสั้นเหมือนหมี สีขนบนลําตัวที่ตัดกันระหว่างสีขาวที่ท้องและสีดําที่ส่วนหัวและท้ายลําตัว ทำให้มันกลมกลืนไปกับสภาพแวดล้อม และทำให้ศัตรูโดยธรรมชาติอย่างเสือโคร่งสังเกตเห็นได้ยาก แถมยังดำน้ำเก่งอีกด้วย
ด้วยพฤติกรรมและการอำพรางตัวของสมเสร็จนี่เอง ทำให้ในอดีต สมเสร็จถือเป็นสัตว์ป่าปริศนาที่พบเห็นตัวได้ยากยิ่ง ทั้งจากพรานหรือกระทั่งฝ่ายอนุรักษ์ก็ตาม โดย "นายแพทย์บุญส่ง เลขะกุล" ผู้บุกเบิกการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้และสัตว์ป่าของประเทศไทย เคยให้ความเห็นว่า
"สมเสร็จเป็นสัตว์ที่นักล่าสัตว์รู้จักน้อยมาก มีผู้พยายามศึกษาชีวิตของมันตามธรรมชาติในป่าอยู่บ้าง แต่ไม่สำเร็จ หรือไม่ได้รายละเอียดมากนัก เพราะประสาทสัมผัสระวังภัยเก่ง ไม่ยอมให้คนเข้าใกล้"
อย่างไรก็ดี แม้จะมีความสามารถในการหลบหนีที่เก่ง แต่ด้วยสถานภาพของถิ่นที่อยู่อาศัยที่ลดน้อยลงไปมาก รวมถึง กิจกรรมรบกวนจากมนุษย์ที่ส่งผลกระทบพวกเขา เช่น การล่าเพื่อไปเป็นสัตว์โชว์ในสวนสัตว์ การตายจากกับดักที่ไว้ใช้ดักสัตว์ชนิดอื่นในป่า (ส่วนการล่าเพื่อใช้สำหรับการบริโภคไม่เป็นที่นิยมมากนัก) และยังมีอัตราการสืบพันธุ์ต่ำ (ออกลูกครั้งละ 1 ตัว) ทำให้สมเสร็จถูกจัดอยู่ในกลุ่มของสัตว์ป่าที่มีความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ (Vulnerable) ใน IUCN Red List of Threatened Species (2014) และถูกจัดเป็นสัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย
นักปลูกป่าตัวยง
อาหารที่สมเสร็จกิน ประกอบไปด้วย พืชและผลไม้ทั้งเล็กและใหญ่ เมื่อเขาย้ายพื้นที่หาอาหารไปเรื่อยๆ มูลของเขาก็จะช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์พืชเหล่านั้นให้เติบโตในพื้นที่ที่เหมาะสมต่อไป ด้วยเหตุนี้เองสมเสร็จจึงได้ชื่อว่าเป็นนักปลูกป่าตัวยง
เกร็ดน่ารู้อื่นๆ เกี่ยวกับสมเสร็จ
ขอบคุณข้อมูลจาก :
มูลนิธิสืบนาคะเสถียร
Howl
สวนสัตว์เชียงใหม่
http://www.rspg.or.th
สวนสัตว์เปิดเขาเขียว
วิกิพีเดีย