อ.ธงทอง ชี้ "ระบบราชการไทย" ไม่ได้ออกแบบเพื่อสู้ภัยพิบัติ

2 ธันวาคม 2568 ศ.พิเศษ ธงทอง จันทรางศุ นักวิชาการด้านกฎหมาย โพสต์ข้อความระบุว่าหลังจากดูรายการเรื่องเล่าเช้านี้ เช้าวันนี้แล้ว ได้ข้อคิดเกี่ยวกับการทำงาน เรื่องการจ่ายเงินเยียวยาฟื้นฟูผู้ประสบอุทกภัยของหน่วยงานในพื้นที่ เพราะสองสามวันที่ผ่านมาเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติเรียกสำเนาเอกสารหลายอย่างจากผู้ประสบภัย จนกระทั่งเป็นข่าวใหญ่ให้ต้องมีการสั่งการเพื่อแก้ไขปัญหานี้ สองสามอย่างครับ

เฟซบุ๊กอาจารย์ธงทอง

https://www.facebook.com/share/p/1BXxzauBVW/?mibextid=wwXIfr

ข้อแรก ระเบียบปฏิบัติและข้อสั่งการทั้งหลายของภาคราชการโดยรวมแล้วมิได้ออกแบบไว้สำหรับการรับมือกับสถานการณ์เช่นนี้รวมทั้งการปฏิบัติงานที่ต้องทำด้วยความรวดเร็ว แข่งกับเวลา แข่งกับความทุกข์ที่เดินเร็วกว่าระบบราชการ ถึงเวลาแล้วกระมังที่ภาครัฐต้องคิดเรื่องนี้อย่างจริงจัง ระบบที่ทำงานในภาวะฉุกเฉินต้องวางไว้และรู้กันล่วงหน้า ต้องซักซ้อม ต้องมีความเข้าใจทั่วถึง และเมื่อกดปุ่มประกาศให้ใช้ระบบนี้แล้วทุกอย่างก็เดินหน้าเต็มตัว

ข้อสอง การสั่งการจากส่วนกลาง กว่าจะ “สื่อสาร” ข้อสั่งการนั้นไปถึงปลายทาง คือ ไปถึงมือเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติ ยังมีปัญหาอยู่ ข้าราชการที่อยู่ในพื้นที่ไม่สามารถเชื่อมั่นในข่าวโทรทัศน์หรือคำบอกเล่าด้วยวาจาของใครได้ เพราะเวลามีปัญหาเกิดขึ้นภายหลัง เขาไม่สามารถอ้างอิงหลักฐานเหล่านั้นมาอธิบายวิธีทำงานในภาวะฉุกเฉินอย่างนี้ได้เลย น่าคิดว่าระบบสื่อสารสั่งการในช่วงเวลาฉุกละหุกอย่างนี้จะต้องทำอย่างไรบ้าง 

ข้อสาม ได้มีการนึกคิดถึงเรื่องโสหุ้ย หรือค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นทั้งภาครัฐและข้อสำคัญคือทั้งผู้ประสบภัยหรือไม่ เพราะไม่ลืมว่า เริ่มตั้งแต่การหาเอกสารให้พบ การทำสำเนาเอกสาร การเดินทาง การติดต่อราชการที่ม้วนเดียวยังไม่จบ ในขณะที่การล้างโคลนออกจากบ้านก็เป็นเรื่องเร่งด่วนยิ่งกว่า การไปหาหมอที่โรงพยาบาล การมีอาหารมื้อหน้ารับประทาน เมื่อเปรียบกับการเตรียมเอกสารให้ครบจะเป็นความยากลำบากและเจ็บปวดเพียงใด

ข้อสี่  ต้องขออภัยที่ต้องออกชื่อหน่วยงาน สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน ซึ่งเป็นหน่วยตรวจสอบย้อนหลัง เพราะเป็นปกติวิสัยของคนที่เป็นข้าราชการหรือพนักงานของรัฐที่จะต้องห่วงใยกังวลว่า ทุกครั้งที่ สตง. มาตรวจสอบ สตง. มักมีแนวปฏิบัติที่จะเรียกเอกสารเต็มร้อย และเจ้าหน้าที่ผู้มาตรวจสอบบางคนก็สวมแว่นสายตาที่มองเห็น “ความบกพร่องของท่าน เป็นผลงานของเรา ” อีกทั้งผู้มาตรวจสอบก็เป็นผู้ที่เชี่ยวชาญเรื่องตรวจสอบแต่ไม่คุ้นเคยกับการทำงานภาคสนามของหน่วยงานในภาวะวิกฤติ ทำให้หน่วยรับตรวจต้องเข้มข้นในเรื่องกระบวนการทุกกระบวนการ

"หวังว่าถึงวันนี้ปัญหาความยุ่งยากเหล่านี้จะคลี่คลายลงแล้วนะครับ"