จับตาอันดับ "ไทย" ในรายงานการค้ามนุษย์

นายแอนโทนี เจ. บลิงเคน รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ กำลังเตรียมจะเปิดเผยรายงานประจำปีของกระทรวงต่างประเทศ เกี่ยวกับสถานการณ์การค้ามนุษย์ (Trafficking in Persons Report ) หรือในวันที่ 19 กรกฎาคม เวลา 12.00 น.ตามเวลาท้องถิ่น ที่ห้องแฟรงคลินของกระทรวงต่างประเทศ 

TIP Report จัดทำขึ้นตามกฎหมายคุ้มครองเหยื่อการค้ามนุษย์ (Trafficking Victims Protection Act) หรือ TVPA ที่ผ่านการอนุมัติโดยสภาครองเกรสส์ เมื่อปี ค.ศ.2000 โดยประเมินสถานการณ์และการดำเนินการต่อต้านการค้ามนุษย์ของรัฐบาลประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกรวม 188 ประเทศและดินแดน รวมทั้งสหรัฐฯ เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์ และมีการจัดตั้งสำนักงาน "TIP Office" เพื่อการตรวจสอบและต่อสู้กับการค้ามนุษย์ (Office to Monitor and Combat Trafficking in Persons) หรือ J/TIP ที่อยู่ภายใต้กระทรวงการต่างประเทศ โดยมีหน้าที่หลักในการตรวจสอบและป้องกันปัญหาการค้ามนุษย์ทั้งภายในสหรัฐฯ และประเทศต่าง ๆ ซึ่งหนึ่งในหน้าที่หลักก็คือการจัดทำรายงานเพื่อเสนอต่อรัฐสภาสหรัฐฯ ในเดือนมิถุนายนของทุกปี

ในการจัดอันดับกฎหมาย TVPA ได้แบ่งเกณฑ์ออกเป็น 4 ระดับ ได้แก่ 

ระดับที่ 1 (Tier 1) คือ ประเทศที่ดำเนินการสอดคล้องกับมาตรฐานขั้นต่ำตามกฎหมายของสหรัฐฯ ทั้งด้านการป้องกันและบังคับใช้กฎหมายต่อต้านการค้ามนุษย์และการคุ้มครองเหยื่อการค้ามนุษย์

ระดับที่ 2 (Tier 2) คือ ประเทศที่ดำเนินการไม่สอดคล้องกับมาตรฐานขั้นต่ำตามกฎหมายสหรัฐฯ แต่ มีความพยายามปรับปรุงแก้ไข

ระดับที่ 2 ซึ่งต้องจับตามองเป็นพิเศษ (Tier 2 Watch List) คล้ายกับ Tier 2 โดยมีจำนวนเหยื่อการค้ามนุษย์เพิ่มขึ้น หรือไม่มีหลักฐานชัดเจนว่ารัฐบาลเพิ่มความพยายามดำเนินการต่อต้านการค้ามนุษย์

ระดับที่ 3 (Tier 3) คือ ระดับต่ำสุด หมายถึงประเทศที่ดำเนินการไม่สอดคล้องกับมาตรฐานขั้นต่ำตามกฎหมายสหรัฐฯ และ ไม่มีความพยายามแก้ไข ซึ่งสหรัฐฯ อาจพิจารณาระงับการให้ความช่วยเหลือที่มิใช่ความช่วยเหลือเพื่อมนุษยธรรมและการค้าได้ ทั้งยังอาจไม่ให้งบประมาณสนับสนุนแก่ลูกจ้างของรัฐบาลประเทศ Tier 3 ในการเข้าร่วมโครงการแลกเปลี่ยนด้านการศึกษาและวัฒนธรรม รวมทั้งอาจคัดค้านความช่วยเหลือที่รัฐบาลประเทศนั้น ๆ อาจได้รับจากสถาบันการเงินระหว่างประเทศ เช่น กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International Monetary Fund) หรือ IMF และธนาคารโลก (World Bank) ได้ด้วย 

แต่มาตรการระงับความช่วยเหลือจะไม่ได้เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เมื่อประเทศใดประเทศหนึ่งถูกประเมินให้อยู่ใน Tier 3 เนื่องจากประธานาธิบดีสหรัฐฯ สามารถใช้สิทธิ์ในการยกเว้น (Presidential Waiver) มาตรการระงับความช่วยเหลือแก่ประเทศที่ได้รับการประเมินให้อยู่ใน Tier 3 ได้ ถ้าพิจารณาว่าเป็นผลนผลประโยชน์แก่สหรัฐฯ หรือเพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบทางอ้อมต่อประชากรกลุ่มที่มีความเปราะบาง รวมถึงสตรีและเด็ก

นอกจากนี้กฎหมาย TVPA ที่ปรับปรุงเมื่อ ค.ศ.2008 ได้กำหนดเพิ่มด้วยว่า ประเทศที่ถูกจัดระดับใน Tier2 Watch List ติดต่อกัน 2 ปี ในปีถัดไป อาจถูกปรับลดระดับลงสู่ Tier 3 โดยอัตโนมัติ เว้นแต่จะสามารถแสดงหลักฐานได้ว่าในรอบปีที่ผ่านมา มีพัฒนาการที่สำคัญที่สมควรได้รับการปรับระดับขึ้นจาก Tier 2 Watch List ให้เป็น Tier 2 หรือ Tier 1 หรือมีคุณสมบัติที่เหมาะสมสำหรับการได้รับยกเว้นจากการถูกปรับลดระดับโดยอัตโนมัติ จากรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ แต่ต้องสามารถแสดงแผนที่ว่าจะใช้ความพยายามเพิ่มขึ้นในการต่อต้านการค้ามนุษย์ และทุ่มเททรัพยากรเพียงพอที่จะดำเนินการตามแผนงาน

สำหรับประเทศไทยต้องจับตาว่าอยู่ในอันดับใดในรายงานล่าสุดฉบับนี้ โดยเมื่อ ปีที่แล้วไทยถูกปรับลดลงไปอยู่ในกลุ่ม Tier 2 Watch List ซึ่งเป็นกลุ่มที่เข้าข่ายต้องจับตามองเป็นพิเศษ ซึ่งไทยต้องแสดงความชัดเจนที่จะยกระดับสถานการณ์ด้านการค้ามนุษย์ให้เป็นไปตามมาตรฐานของสหรัฐฯ และนอกจาก TIP Report แล้ว นายบลิงเคนยังจะประกาศรายชื่อ "TIP Hero" หรือ นักสู้ต่อต้านการค้ามนุษย์ ประจำปี 2022 ซึ่งเป็นบุคคลจากทั่วโลกที่มีผลงานในด้านนี้ ที่จะได้รับประกาศเกียรติคุณยกย่องต่อการอุทิศตนเพื่อต่อสู้กับปัญหาการค้ามนุษย์ด้วย ซึ่งเคยมีนักเคลื่อนไหวชาวไทยที่ได้รับเกียรตินี้มาแล้ว คือ คุณวีรวรรณ "บุ๋ม" มอสบี้ นักกิจกรรมหญิง ผู้ก่อตั้งโครงการฮัก (HUG Project) เพื่อช่วยเหลือเหยื่อการค้ามนุษย์จากจังหวัดเชียงใหม่ และในปีนี้ก็ต้องจับตาเช่นกันว่า จะมีคนไทยได้รับเกียรตินี้อีกหรือไม่