ส่องวิถีชีวิต "คนริมเขื่อนอุบลรัตน์"

ซึ่งหมู่บ้านนี้ถือว่าเป็นพื้นที่ให้ชาวบ้านในหมู่บ้าน หมู่บ้านใกล้เคียงหรือแม้แต่ต่างอำเภอ ต่างจังหวัดได้มาลงน้ำที่นี่เพื่อหาปลา ที่มีความชุกชุมอุดมสมบูรณ์กว่าหมู่บ้านอื่นๆ ที่อยู่ริมเขื่อนอุบลรัตน์แห่งนี้ ในแต่ละวันจะมีรถยนต์จากทั้งในพื้นที่นอกพื้นที่มุ่งหน้ามายังริมอ่างที่เป็นบริเวณกว้างแห่งนี้กันไม่ขาดสาย


ในวันเสาร์อาทิตย์ ผู้คนจะมากกว่าปกติ เพราะมีทั้งคนที่เป็นข้าราชการก็จะมาร่วมออกหาปลาในพื้นที่แห่งนี้ด้วย โดยเฉพาะในช่วงปลาน้ำแดง ชาวบ้านจะพากันเหมารถ ขนสิ่งของเครื่องมืออุปกรณ์การจับปลามุ่งหน้า มายังแหล่งปลาแห่งนี้กันเป็นจำนวนมากจนทำให้ พื้นที่รอบอ่างเป็นพื้นที่มีชีวิตผู้คนหาปลากันทั้งกลางวันและกลางคืน

โดยเฉพาะเซียนปลานักล่าปลาน้ำแดง ที่รอคอยปลาขึ้นมาปีละครั้งนั้นต่างรอคอยจับจ้องรอคอย ว่า เมื่อไหร่น้ำแดงต้นฤดูกาลที่กัดเซาะเอาตะกอนหินดินสีแดงขุ่นข้นเป็นเสมือนสีของโอวัลตินที่ไหลลงสู่เวิ้งน้ำอันกว้างใหญ่จะมาถึง ซึ่งปลาก็เหมือนกันว่าเมื่อไหร่น้ำใหม่จะมาเพื่อรอคอยการผสมพันธุ์และแหวกว่ายขึ้นไปยังท้ายน้ำเพื่อวางไข่


จึงทำให้นักล่าเซียนปลาต่างรอคอยวันที่ น้ำแดงไหลลงสู่เขื่อน ปลาที่ได้น้ำใหม่ก็จะแหวกว่ายทวนกระแสน้ำขึ้นมาตามสายน้ำ ลำห้วยต่างๆ เพื่อหาอยู่หากิน ผสมพันธุ์วางไข่ ซึ่งเป็นไปตามธรรมชาติ

สำหรับปีนี้(2561) ฝนที่พื้นที่เหนือเขื่อนที่อยู่ในพื้นที่ตั้งแต่เขตอำเภอนาด้วง จ.เลย ลงมาถึง อ.นาวัง อ.นากลาง และ อ.เมืองหนองบัวลำภู มายัง อ.โนนสัง จ.หนองบัวลำภู ที่จะไหลลงมาตามสายน้ำลำพะเนียง และลงสู่เขื่อนอุบลรัตน์ และอีกสายหนึ่งคือ จากต้นน้ำทางอำเภอภูกระดึง จ.เลย ไหลผ่าน อ.ศรีบุญเรือง มายัง อ.โนนสัง จ.หนองบัวลำภู ลงลำน้ำพอง เข้าสู่เขื่อนอุบรัตน์


แต่ช่วงนี้ปริมาณน้ำที่ไหลลงเขื่อนยังไม่มาก ทำให้ปริมาณของน้ำรอบเขื่อนของหมู่บ้านโนนสว่าง ยังไม่เพิ่มสูงขึ้นเหมือนทุกปีที่ผ่านมา ทำให้ ชาวบ้านที่นี่ยังคงหาปลาไม่ได้มากเหมือนช่วงที่มีปริมาณน้ำมากๆ และโดยเฉพาะต้นปีที่มีน้ำใหม่จากเหนือเขื่อนลงมายังเขื่อนที่ยังคงมีความขุ่นแดงอยู่นั้น ไหลมาผสมกับน้ำเก่าที่อยู่เดิม จึงทำให้ปลาที่รอคอยน้ำใหม่ในการว่ายเวียนไปวางไข่นั้นยังไม่ทันขึ้นมา และทำให้ชาวบ้านที่อาศัยการเลี้ยงชีพด้วยการหาปลา ด้วยเครื่องมือที่เป็นแบบชาวบ้าน เช่น มอง แห เบ็ด นั้นรายได้ยังไม่ค่อยดีเท่าไร พอได้ค่าน้ำมัน และมีชีวิตอยู่รอดเท่านั้น

บางวันก็ไม่เหลืออะไรเลยแต่พวกเขา   ก็ยังรอความหวังว่า วันนี้ไม่ได้ก็ยังมีวันหน้าถ้าโชคดี ซึ่งหลายคนก็บอกว่าในแต่ละปีก็จะมีวันโชคดีอยู่เหมือนกัน ถ้าเป็นช่วงน้ำใหม่ก็จะได้ปลา 50 กิโลกรัมหรือบางครั้งก็มากกว่านั้นก็มี โดยในช่วงน้ำน้อยปลาก็น้อย น้ำมากปลาก็จะมากด้วย ชาวบ้านที่ยึดอาชีพการประมงบอกอย่างนั้นว่าหากน้ำมากจะหาปลาได้ดีกว่าน้ำน้อย แต่ตอนนี้ก็ไม่รู้ว่าจะทำอะไร ถึงแม้ว่าบางวันไปตั้งแต่ตะวันยันรุ่งเช้าก็ได้เงินหักค่าน้ำมันแล้วยังน้อยกว่าค่าแรงงานขั้นต่ำเสียอีก แต่ด้วยความที่มีวิถีชีวิตผูกพันกับเวิ้งน้ำแห่งนี้มาเนิ่นนานค่อนชีวิต จึงไม่คิดที่จะเลือก จะเปลี่ยนอาชีพไปก้าวเดินบนเส้นทางสายใหม่ แม้จะได้บ้างไม่ได้บาง แต่ก็เป็นความสุขใจ ยังคงมีเสียงหัวเราะ รอยยิ้มยอกเย้ากันแบบชีวิตบ้านๆ ของคนพื้นถิ่นนี้


นายบุญชู ไหมทอง อยู่ที่เกาะกุดหิน ตำบลหว้าทอง อำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น หมู่บ้านกลางน้ำเป็นเกาะ อยู่ในน่านน้ำเขื่อนอุบลรัตน์ มีประชาชนอาศัยอยู่ประมาณ 50 ครัวเรือน ทุกวัน ชาวบ้าน และเด็กนักเรียนจะต้องนั่งเรือข้ามมายังฝั่งอำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู ชาวบ้านที่นี่ส่วนมากก็จะนำเอาปลามาขายให้กับพ่อค้า แม่ค้าที่มาคอยรับซื้อที่ฝั่งของ บ้านโนนสว่าง ฝั่งของหนองบัวลำภู บอกเล่าถึงวิถีชีวิตคนริมเขื่อนที่อาศัยแหล่งน้ำแห่งนี้เป็นพื้นที่ทำมาหากินเลี้ยงชีวิต มานานราว 50 ปีมาแล้ว โดยเฉพาะชีวิตของตนเองซึ่งแต่ละวันนั้นคงผูกพันอยู่กับสายน้ำพลิ้วของละลอกคลื่นของเขื่อนแห่งนี้ ในแต่ละวันจะออกเรือหาปลาตั้งแต่เช้ามืด

อย่างในวันนี้ออกหาปลาตั้งแต่เช้ามืดไปเรื่อยๆ จนกระทั่งเวลาค่ำร่วม 17.00 น.ถึงนำเรือกลับเข้าฝั่งนำปลามาขาย ซึ่งก็ได้เงิน 500 กว่าบาท เป็นค่าน้ำมันเรือไป 340 บาท เหลือเป็นค่าแรง 200 กว่าบาท ก็จะกลับออกเรือหาปลาไปเรื่อยๆ ยังไม่รู้เลยว่าจะถึงประมาณเท่าไร หากเหนื่อยอ่อนไม่ไหวก็จะอาศัยแวะเข้าแพของเพื่อนพอได้หลับนอน หรือบางครั้งหากไม่ได้ปลาก็อาจจะเป็นเช้าวันใหม่ถึงจะได้กลับ บางวันยิ่งหนักไม่ได้ปลาเลยก็มี แต่ก็ไม่เคยคิดว่าเหนื่อย เพราะพรุ่งนี้ยังมีรอเราอยู่ อาจจะโชคดีได้พบหมู่ปลาที่ได้มากก็มี ไม่ได้คาดหวังให้ได้ทุกวัน แต่หากวันนี้ไม่ได้ก็ยังมีวันพรุ่งนี้รอเราอยู่


นอกจากนั้น นายบุญชู ไหมทอง ยังเล่าอีกว่า ในการออกหาปลาซึ่งเป็นความถนัดของแต่ละบุคคล แตกต่างกันไป บางวันก็ได้ใกล้ บางวันไกล บางวันได้มาก บางวันได้น้อย แต่หากเป็นฤดูน้ำหลาก น้ำแดง ก็อาจจะมีวันที่ทำเงินจากปลาจำนวนมากได้เช่นกัน จึงเป็นความหวังที่ชาวประมงรอให้ถึงช่วงปลาน้ำแดงที่ในรอบหนึ่งปีจะมีหนึ่งครั้ง ที่อาจจะเป็นโชคดีของที่จับปลาได้วันละกว่า 50 กิโลกรัม จึงทำให้ชีวิตขึ้นลงอยู่กับสายน้ำในการหาปลาเลี้ยงชีวิต

ส่วนทางด้าน นายสุวรรณ เจ๊กภา อายุ 60 อยู่บ้านเลขที่ 194 หมู่ที่ 3 บ้านโนนสว่าง ต.โนนเมือง อ.โนนสัง จ.หนองบัวลำภู แห่งนี้ ได้ย้อนเล่าถึงเรื่องราวในการใช้ชีวิตคนหาปลาในเขื่อนอุบลรัตน์ว่า แต่ก่อนก็เกิดที่นี่แต่ก็ไปใช้ชีวิตเลื่อนลอยร่อนเร่ไปในหลายพื้นที่ก่อนสุดท้ายจะกลับมาปักหลักที่บ้านเกิด หันหน้าสู้ชีวิตด้วยการหากินในสายน้ำของเขื่อนอุบลรัตน์แห่งนี้มานานกว่า 20 ปี ทำหลายอย่างหาปลาลงแห ลงดาง ลงเบ็ดหรือบางครั้งก็นำเรือโดยสารพาชาวบ้านออกไปจับปลาในเขื่อน ช่วยเหลือเป็นอาสาแจ้งเตือนชาวบ้านที่มาใช้เครื่องมือประมงไม่ถูกชนิดที่เป็นข้อห้ามของ เจ้าหน้าที่ประมง ไม่จับปลาในฤดูวางไข่ ไม่เบื่อปลา


ส่วนรายได้ก็พอได้เลี้ยงชีวิต เป็นความสุขที่ได้อยู่กับสายน้ำแห่งนี้ ไม่คิดที่จะไปหาทำอาชีพที่อื่นอีกแล้ว ชีวิตริมเขื่อน จึงเป็นชีวิตที่เลื่อนไหลขึ้นลงเหมือนกับสายน้ำ บางช่วงก็จับปลาชนิดต่างๆ ได้เป็นจำนวนมาก แต่บางช่วงก็พอได้เป็นอาหาร พอประทังชีวิต โดยเฉพาะในช่วงน้ำลด น้ำน้อยเช่นนี้ ที่น้ำเหนือยังไม่ล้นเอ่อลงมามาก ก็ยังทำให้รายได้ของชาวบ้านในพื้นถิ่นนี้ก็ลดน้อยลงไม่ดีเหมือนช่วงฤดูน้ำหลากลงมามากๆ ที่จะจับปลาได้มาก ...ทำให้ชีวิตของคนที่นี่จึงเป็นชีวิตที่ขึ้นลงเสมือนกับสายน้ำก็ว่าได้ ....จึงทำให้ชีวิตของคนริมเขื่อนเลื่อนไหลดังสายน้ำ.