มองระบบการศึกษาของชาวญี่ปุ่น

ภาพเด็กๆกำลังเคลื่อนไหวตามกระดาษหนังสือพิมพ์แผ่นบางๆที่อาจารย์ขยับโยกไปมา เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนการสอนในวิชาพละศึกษาของเด็กๆชั้นประถมโรงเรียนประจำจังหวัดอาคิตะในประเทศญี่ปุ่น วิชาเดียว เด็กๆได้สนุกสนานกับการทำท่าทาง ได้ออกแรงตาม และยังได้ฝึกให้เป็นคนช่างสังเกตุด้วย การเรียนการสอนในลักษณะแบบนี้เป็นเพียงหนึ่งวิธีที่ครูชาวญี่ปุ่นมักหยิบมาใช้นอกจากจะเรียนแต่ในตำรา
ชาติที่พัฒนาแล้วในโลกมักจะให้ความสำคัญกับเรื่องการศึกษาเป็นหลัก อย่างญี่ปุ่นการศึกษาของเด็กนักเรียนถูกปูพื้นฐานกันตั้งแต่เล็ก ความมีระเบียบ ความมีวินัย เริ่มต้นมาตั้งแต่ชั้นอนุบาล ในโรงเรียนเด็กๆจะได้เรียนรู้ถึงวิธีการเอาตัวรวดทั้งในชีวิตประจำวัน จากภัยพิบัติ การอยู่รวมกันในสังคม ซึ่งไม่ใช่แค่ถูกปลูกฝั่งเฉพาะใน รร.เท่านั้น ที่บ้าน พ่อแม่ผู้ปกครองก็มีส่วนต้องช่วยครูในการสอนเด็กๆเช่นกัน เมื่อขยับขึ้นมาเรียนระดับชั้นประถม เด็กได้ฝึกคิด วิเคราะห์ ลงมือปฏิบัติและทำงานเป็นกลุ่ม รูปแบบการเรียนดูจะคลายกันในหลายๆประเทศ บรรยากาศในห้องเรียน เนื้อหาวิชาดูไม่แตกต่างกันสักเท่าไร แต่ว่าชาวญี่ปุ่นจะให้ความสำคัญในการสนับสนุนให้เด็กระดับประถม มัธยมมีกิจกรรมทำหลังเลิกเรียน อย่างการเล่นกีฬาหรือศิลปะ ซึ่งถูกใส่ไว้ในหลักสูตรด้วย
มิสเตอร์ ซูซูมุ โยเนตะ ปฏิบัติหน้าที่ศึกษาธิการจังหวัดอาคิตะ ให้ข้อมูลที่น่าสนใจนะครับ ว่า สิ่งที่ทำให้ระบบการศึกษาของประเทศญี่ปุ่นมีมาตรฐานสูง ส่วนหนึ่งนั้นมาจาก การที่นักเรียน ครู และคนในพื้นที่ช่วยดูแลซึ่งกันและกัน ส่วนหนึ่งอาจจะเป็นเพราะเด็กนักเรียนญี่ปุ่น หรือชาวญี่ปุ่นเป็นคนขยัน ทำงานหนัก ซึ่งนั้นเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้การศึกษาของประเทศขึ้นเป็นอันดับต้นๆ การศึกษาของญี่ปุ่นถ้าเทียบกับประเทศอื่นอยู่ในระดับที่ได้มาตรฐานมาก และมักให้ความสำคัญกับพื้นฐาน การอ่าน-เขียน เป็นสิ่งสำคัญที่สุด นอกจากนี้ยังปลูกฝังให้เด็กมีความกล้าแสดงออก ร่วมไปถึงโลกที่เปลี่ยนไปภาษาอังกฤษเป็นภาษาสากล ดังนั้นจึงต้องเน้นการอ่าน-เขียนภาษาอังกฤษเพิ่มเต็มเข้ามาในหลักสูตรด้วย
สิ่งที่มิสเตอร์ ซูซูมุ โยเนตะ ได้เล่าให้ฟังไว้สอดคล้องกลับการเรียนการสอนที่มีการปรับปรุงไปตามยุคสมัย อย่างการศึกษาระดับมัธยมหรือแม้แต่ในรั่วมหาวิทยาลัย จะมีหลักสูตรที่เน้นภาษาอังกฤษมากขึ้น ที่จังหวัดอาคิตะก็มีมหาวิทยาลัยที่เปิดสอนแบบหลักสูตรอินเตอร์ใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสาร มีนักเรียนแลกเปลี่ยนเข้ามาเรียน มีห้องสมุดขนาดใหญ่ให้นักศึกษาหาความรู้ บวกกับบรรยากาศและสภาพแวคล้อมภายในสถานศึกษา สิ่งเร้าที่หาไม่ได้ใกล้ๆกับโรงเรียนหรือมหาวิทยาลัย ร่วมถึงการได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ เหล่านี้ล่ะครับทำให้ระบบการศึกษาของประเทศญี่ปุ่นได้มาตราฐาน แม้ระบบการศึกษาในประเทศญี่ปุ่นจะถูกยกให้อยู่ในระดับต้นๆแล้วก็ตามแต่เห็นได้ชัดว่าชาติที่พัฒนาแล้วยังไม่หยุดหรือย้ำอยู่กับที่ โดยเฉพาะเรื่องพื้นฐานสำคัญอย่างการศึกษาและการพัฒนาบุคคลกรของชาติ ที่ถือเป็นกำลังหลัก มองเห็นจุดด้อยของตัวเองและพยายามปรับปรุงเพื่อให้คงไว้ซึ่งมาตรฐานและเป็นที่น่าจับตา