
หากเอ่ยชื่อ อำเภอเขาสวนกวาง เมืองขอนแก่น หลายคนคงได้กลิ่นไก่ย่างโชยเข้าจมูกมาแน่นอน เพราะพื้นที่แห่งนี้ ชาวบ้านทั้งอำเภอส่วนใหญ่แม้จะมีอาชีพทำไร่อ้อย และ ทำนา แต่มีอาชีพเสริมอีกอย่างคือ "การย่างไก่"ขายริมถนน
และชาวบ้านที่นี่ แม้บางคนจะไม่ได้เป็นคนขายไก่ย่างริมทาง แต่ก็มีอาชีพ ย่างไก่ส่งให้ร้าน ทำให้เด็กๆที่อำเภอนี้ เห็นพ่อแม่ย่างไก่อยู่เป็นประจำ จนกระทั่งทำให้โรงเรียนแห่งหนึ่ง "ปิ๊งไอเดีย" จัดหลักสูตร "ไก่ย่าง"ไว้ในโรงเรียนเสียเลย
ที่โรงเรียนบ้านโนนทองห้วยบาก ต.คำม่วง อ.เขาสวนกวาง ซึ่งเป็นโรงเรียนขยายโอกาส มีการเรียนการสอนตั้งแต่ระดับก่อนประถมไปจนถึงระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ได้มีการเรียนการสอนการทำไก่ย่างแบบครบวงจรให้กับนักเรียนระดับมัธยมต้น โดยครูได้สอนทฤษฎีในห้องเรียน จากนั้นสอนการปฏิบัติตั้งแต่การเตรียมไก่ หมัก ใส่ไม้หนีบ การย่าง การสับจัดวางไก่ โดยจัดครัวอย่างเปิดเผยใต้อาคารเรียนเปิดโล่ง และยังมีการโชว์ฝีมือทำส้มตำรสชาติแซบซึ่งจะถือว่าเป็นอาหารกินคู่กันกับไก่ย่าง วัชระ คงแสนคำ ผอ.โรงเรียน เจ้าของไอเดียเก๋ บอกว่า วิชาไก่ย่างเขาสวนกวางแต่เดิมเป็นแค่โครงงานที่มีชื่อเฉพาะว่า ไก่ย่างเขาสวนกวางสมุนไพร 5 ดาว แต่โครงการนี้ได้สร้างชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับ จนได้รับคัดเลือกไปแสดงผลงาน ในงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนระดับชาติ และได้รับรางวัลจำหน่ายสินค้าต่อเนื่องกัน 2 ปี ที่เมืองทองธานี เมื่อเห็นว่าโครงงานนี้ได้ทำให้นักเรียนมีโอกาสเรียนรู้ประสบการณ์จริง
จึงนำมาบรรจุเป็นหลักสูตรให้นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติเป็นปีแรก เมื่อจบ ม.3 สามารถนำเอาความรู้ประสบการณ์ไปประกอบอาชีพ เลี้ยงตัวเองและครอบครัวได้ ระหว่างที่กำลังเรียนวันหยุดเสาร์อาทิตย์ ยังนำเอาความรู้ไปทำงานพิเศษที่ร้านไก่ย่างในตลาด นับเป็นการเรียนทั้งในโรงเรียนและในสถานที่จริง "วิชาไก่ย่างเขาสวนกวาง เป็นการสอนเพื่อการทำงาน แต่มีหลักการสอนที่ใกล้ชิดอบอุ่น เหมือนครอบครัว เชื่อว่าการทำงานจะพัฒนานักเรียนให้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์อย่างสมบูรณ์ ทำงานเป็น คิดเป็น แก้ปัญหาเป็น ทำงานกันเป็นทีมทำให้ปรับตัวเข้ากับเพื่อนร่วมงาน เข้าสังคมได้ การปรับตัวสำคัญมากเพราะสังคมมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา" ผอ.โรงเรียนบ้านโนนทองห้วยบาก กล่าว
เขาบอกอีกว่า สำหรับสูตรดั้งเดิมไก่ย่างสมุนไพร ด.ญ.สุมาลี บอกว่า มีสมุนไพรหลัก 5 อย่าง คือ ขิง กระเทียม พริกไทย ตะไคร้ และใบมะกรูด ซึ่งเป็นที่มาของชื่อไก่ย่างเขาสวนกวางสมุนไพร 5 ดาว และยังมีเครื่องปรุงอีก 5-6 ชนิด เช่นน้ำกระเทียมดอง เกลือ ซอส ซีอิ้วขาว ซีอิ้วดำ ในสัดส่วนที่เหมาะสม เพื่อให้น้ำปรุงหมักมีรสชาติอร่อย เติมผงขมิ้นเล็กน้อยเพื่อสีสันของไก่โดยไม่ต้องพึ่งสารเคมี ที่สำคัญจะไม่ใส่ผงชูรส
ไก่ย่างเขาสวนกวางมีจุดเด่นมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ใช้ไก่ 3 สายพันธุ์ที่มีลักษณะเนื้อแน่น ไม่มัน รสชาติดี ชำแหละไม่ตัดอวัยวะส่วนใดออก หมักกับน้ำหมักที่ทำการปรุงไว้แล้ว 30 นาทีก็นำมาใส่ไม้หนีบ ซึ่งเป็นอีกขั้นตอนหนึ่งที่จะแสดงถึงเอกลักษณ์ของไก่ย่างเขาสวนกวาง ที่ตัวใหญ่น้ำหนักเฉลี่ยที่ 6-8 ขีด ใส่ไม้หนีบทั้งตัวมัดให้แน่นด้วยตอก 3 อัน นอกจากจะเป็นการบ่งบอกสัญลักษณ์แล้วยังทำให้ไก่แน่นไม่หลุดระหว่างย่างอีกด้วย
ด้าน ด.ญ.สุมาลี สุโน หรือน้องมิ้น นักเรียนชั้น ม.2 หลังจากทบทวนการทำไก่ย่างภาคทฤษฎีในห้องอย่างตั้งอกตั้งใจ ได้มาทำไก่ย่างกับเพื่อนทั้งชายและหญิง รวมทั้งรุ่นน้องชั้น ป.5 - 6 บางคนที่มาขอเรียนด้วย หลังจากช่วยกันหมักแล้วก็มาช่วยกันใส่ไม้หนีบ น้องมิ้นมัดตอก 3 จุดอย่างคล่องแคล่ว บอกว่ารักการทำไก่ย่างมาก ภาคภูมิใจที่ไก่ย่างเขาสวนกวางเป็นที่รู้จักทั่วประเทศ จึงรู้สึกรักและต้องการที่จะอนุรักษ์ไก่ย่างเขาสวนกวาง เวลาเรียนจะตั้งใจเรียนเป็นพิเศษ
ด้าน ด.ญ.ดุสิตา ผาบจันดา หรือน้อยวาย นักเรียนชั้น ม.2 บอกว่านอกจากทำไก่ย่างเป็นและอร่อยแล้ว ส้มตำของกินคู่กันจะต้องอร่อยด้วย ด้วยที่ได้รับวิชาความรู้จากแม่ มีสูตรน้ำปลาร้าส้มตำรสชาติอร่อย จึงอาสาเป็นมือทำส้มตำไว้กินกับไก่ย่างทุกครั้งที่มีการเรียนปฏิบัติย่างไก่ และเมื่อมีการเดินทางไปร่วมงานโชว์หรือขายไก่ย่างก็ร่วมด้วยทุกครั้ง
และนี่เป็นอีกหนึ่งวิชาชีพ ที่สอนให้เด็กทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และ เป็นโครงการปั้นเถ้าแก่น้อยในอนาคตได้ เพราะอย่างน้อย หากเด็กนักเรียนเหล่านี้ไม่เรียนต่อในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย วิชาชีพที่เขาได้เรียนมาจากโรงเรียนก็จะสามารถสร้างอาชีพให้เขา มีรายได้เลี้ยงตัวเองและครอบครัวได้ในอนาคต