"ฟาร์มทะเลตัวอย่าง" ตามพระราชดำริสมเด็จพระบรมราชินีนาถ

สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9ทรงหวงใยราษฎรที่ไดรับผลกระทบจากการประกอบอาชีพประมง สืบเนื่องจากปญหาสัตวทะเลธรรมชาติในนานน้ำไทยลดนอยลงมาก รวมทั้งพลังงานน้ำมันเชื้อเพลิง และปจจัยอื่นๆ ที่ใชในการออกเรือจับสัตวน้ำธรรมชาติในทะเลที่หางไกล สงผลใหตนทุนสูงขึ้น จนกระทั่งสัตวน้ำที่จับไดขายแลวไมคุมทุน

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีเสด็จฯ ทอดพระเนตรโครงการฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2561

ฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ

เมื่อวันที่ 1กรกฎาคม 2551จึงมีรับสั่งกับ สหัส บุญญาวิวัฒน ที่ปรึกษาสำนักพระราชวัง และจรัลธาดา กรรณสูต ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ในขณะนั้น วาในอนาคตผลผลิตสัตวน้ำทะเลตางๆ จากฟารมทะเลเพาะเลี้ยงสัตวน้ำแบบผสมผสานที่ถูกสุขภาวะอนามัยแวดลอมจะเปนอีกหนึ่งทางเลือกสำคัญ ทดแทนการออกเรือไปจับสัตวน้ำในทะเลที่หางไกล พรอมทั้งพระราชทานพระราชดำริใหทำฟารมทะเลตัวอยางในพื้นที่ดินนาเกลือริมทะเล

เพื่อเป็นการเผยแพร่ความสำเร็จของโครงการดังกล่าว ซึ่งได้มีการต่อยอดสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน มูลนิธิปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ จึงได้พาสื่อมวลชนสัญจรไปศึกษาดูงาน "ชุมชนเข้มแข็ง สืบสานแนวพระราชดำริ" ที่"โครงการฟาร์มทะเลตัวอย่างตามพระราชดำริ สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9"ต.บางแก้ว อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี

ประพัฒน์ กอสวัสดิ์พัฒน์ พาชมฟาร์มสาหร่ายพวงองุ่น

ประพัฒน์ กอสวัสดิ์พัฒน์นักวิชาการประมงชำนาญการ ผู้จัดการฟาร์มทะเลตัวอย่างฯเล่าว่า ที่นี่เริ่มก่อสร้างเมื่อปี 2552 และเริ่มเดินเครื่องทำงานในปี 2554 ผ่านมา 7 ปีแล้วที่นี่นับเปนฟารมทะเลแบบผสมผสานบนแผนดินชายฝงแหงแรกที่จำลองนิเวศวิทยาทางทะเลครบวงจรทุกชวงความเค็ม ยกขึ้นไปไวในฟารมบนแผนดินชายฝงระบบปด-รีไซเคิล ที่น้ำไหลขึ้นลงบำบัดตัวเอง สอดคลองทั้งวงจรน้ำทะเลและวงจรอาหารธรรมชาติตอเนื่อง มีการวางระบบการหมุนเวียนของน้ำระหวางน้ำจืดกับน้ำทะเลใหสมดุลและเหมาะสมกับการดำรงชีวิตของสัตวน้ำทะเลแตละชวงชีวิต สามารถเลี้ยงสัตวสองน้ำ เชน กุงกามกราม ปลานวลจันทรทะเล ปลากะพงขาว และปลาน้ำเค็ม เช่น ปลากุดสลาด ปลากะรัง ปลาหมอทะเล เปนตน รวมถึงการเพาะเลี้ยงสาหรายพวงองุน

จำลองนิเวศวิทยาทางทะเลครบวงจรทุกชวงความเค็ม

การที่ในฟารมมีระบบท่อน้ำเชื่อมโยงถึงกันทุกฟารมยอย ของเสียจากทุกฟารมยอยจะถูกนำมาใชเปนอาหารของไรน้ำเค็ม (อาร์ทีเมีย) ที่ดำรงชีวิตโดยการกรองกินอินทรีย์สารทุกชนิด และตัวไรน้ำเค็มเองสามารถนำมาใชเปนอาหารของสัตวน้ำวัยออนในฟารมดวย น้ำที่เค็มจัดจากการเลี้ยงไรน้ำเค็มจะสงตอไปยังแปลงสาธิตการทำนาเกลือ ซึ่งไดพัฒนาตอยอดไปสูการทำน้ำทะเลธรรมชาติแบบผง เปนการเพิ่มมูลคาใหแก่ผลผลิตเกลือใหมีราคาสูงขึ้น และกระบวนการสุดทายของการทำนาเกลือจะไดปุยสำหรับนำไปเพาะปลูกตนไม ถือเปนฟารมซีโรเวสต์ที่ไมมีการปลอยน้ำเสียจากฟารมสูสิ่งแวดลอม

นอกจากนี้ในทะเลยังมีแปลงสาธิตการเลี้ยงหอยแมลงภูแบบแพเชือก ซึ่งเปนรูปแบบการเลี้ยงใหมที่ลดปญหาการตายของหอยแมลงภูจากการหักลมของหลักไมในฤดูมรสุม และความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมบริเวณแปลงเลี้ยง ทั้งยังมีประโยชนเปนเสมือนปะการังลอยน้ำสำหรับเปนที่อาศัยหลบซอนของปลาและสัตวน้ำขนาดเล็กจนถึงวัยเจริญพันธุ สรางความอุดมสมบูรณแกทองทะเล

สาหร่ายพวงองุ่น

โครงการฟารมทะเลตัวอยางตามพระราชดำริแหงนี้ ถือเปนแหลงศึกษาแลกเปลี่ยนเรียนรูดานการประมงแกเกษตรกรทั้งในและตางพื้นที่ ไดนำไปปรับใชในการประกอบอาชีพประมงทางเลือกโดยไมตองออกเรือไปจับสัตวน้ำในทะเลที่หางไกลเหมือนในอดีต ชุมชนชาวประมงผูเพาะเลี้ยงสัตวน้ำ และผูที่สนใจทั่วไปสามารถนำความรูจากการดูงาน ศึกษาเรียนรูแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการทำฟารมทะเลแบบผสมผสาน ไปเปนตัวอยางปรับใหเหมาะสมกับสภาพพื้นถิ่นของตัวเอง

"ขณะนี้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นไฮไลท์ของฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ คือสาหร่ายพวงองุ่น ซึ่งกำลังได้รับความนิยมด้วยคุณประโยชน์ที่มากมาย สามารถกินสดและนำไปประกอบอาหารได้หลากหลายชนิด ที่นี่เป็นศูนย์การจัดฝึกอบรมทั่วประเทศซึ่งมีทั้งการทำแบบชาวบ้านที่จะเพาะเลี้ยงในนาเกลือ และการทำแบบเต็มรูปแบบโดยใช้ระบบจากที่นี่ไปเป็นต้นแบบ ในส่วนของ จ.เพชรบุรี เองเริ่มส่งเสริม ค้นคว้า และทดลองปลูกที่โครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งแต่ปี 2555-2556 จนได้รูปแบบที่เหมาะสมเมื่อราวปี 2557 จึงส่งต่อมาที่ฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ รับช่วงมาขยายผลในเชิงพาณิชย์และส่งเสริมให้ชาวบ้านปลูกต่อ ซึ่งตอนนี้มีเกษตรกรเปิดเป็นฟาร์มแล้วทั้งหมด 14 ฟาร์ม ในจำนวนนี้มีถึง 3 ฟาร์มที่ได้มาตรฐานจีเอพีจากกรมประมง (การปฏิบัติทางการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำที่ดี : Good Aquaculture Practice)"ผู้จัดการฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ เผยข้อมูล

นงนภัส อภิกรรัตน์

หนึ่งในเจ้าของฟาร์มสาหร่ายพวงองุ่นที่ได้มาตรฐานจีเอพี"กิ" นงนภัส อภิกรรัตน์ข้าราชการวัย 39 ปี หนึ่งในสี่หุ้นส่วนเจ้าของฟาร์ม "เบ็ญจมาศ กรีนคาร์เวีย" ซึ่งหันมาเพาะเลี้ยงสาหร่ายพวงองุ่นเป็นอาชีพเสริม เล่าว่า สาหร่ายพวงองุ่นเป็นสิ่งแปลกใหม่ในท้องตลาดที่น่าจะได้รับการตอบรับดีทั้งยังศึกษาแล้วพบว่ามีประโยชน์มากมายจึงเริ่มเข้าไปอบรมที่ฟาร์มทะเลตัวอย่างฯเมื่อราว2 ปีก่อนได้ไอเดียดีๆ กลับมาเยอะ จึงนำความรู้ที่ได้มาทดลองเพาะพันธุ์ในพื้นที่เล็กๆ ก่อนแล้วค่อยๆ ขยายขึ้นเป็นฟาร์มบนเนื้อที่ประมาณ 10 ไร่

เมี่ยงคำสาหร่ายพวงองุ่น

"ฟาร์มของเรามีสาหร่ายที่สามารถเก็บขายได้ 4 บ่อและกำลังเพาะพันธุ์เพิ่มอีก 2 บ่อ สามารถเก็บผลผลิตได้วันละ 50-100กิโลกรัม แบ่งเป็นเกรดช่อขายราคากิโลกรัมละ 200 บาท และเกรดพรีเมียมราคากิโลกรัมละ 350 บาท ส่งขายทั่วประเทศและเปิดขายหน้าฟาร์มสร้างรายได้หลายหมื่นบาทต่อเดือน โดยเฉพาะช่วงไฮซีซั่นลูกค้าจะเยอะมาก" นงนภัสกล่าว

สโรชา กิ่งสอาด-สยาม พลายแก้ว

ไม่ต่างจากสโรชา กิ่งสอาดเกษตรกรวัย 28 ปี เล่าว่า เข้าไปทำงานที่ฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ นานกว่า 3 ปี จึงนำความรู้และประสบการณ์ต่างๆ กลับมาทำเองในบ่อขนาดประมาณ 2 ไร่ เริ่มเพาะเลี้ยงเมื่อเดือนธันวาคมที่ผ่านมา โดยใช้ต้นพันธุ์ 50 กิโลกรัม ผ่านไปประมาณเดือนเศษๆ สาหร่ายก็เริ่มออกผลให้เก็บเกี่ยวได้ ทุกวันนี้จะได้ประมาณ 1,000 กิโลกรัมต่อเดือน กำไรอยู่ที่ประมาณ 4 หมื่นบาท นับว่าเป็นรายได้เสริมที่ดีมาก

"ความรู้ที่ได้จากโครงการฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ สามารถนำมาต่อยอดในการประกอบอาชีพเลี้ยงครอบครัวได้จริง เห็นได้ชัดว่าตลอด 7 เดือนที่ผ่านมารายได้ของครอบครัวเพิ่มขึ้นมาก ทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้นตามไปด้วย อีกทั้งเรายังสามารถนำความรู้นี้ไปแบ่งปันผู้อื่นต่อไปได้ด้วย" เกษตรกรสาว เล่าระหว่างพาชมบ่อปลูกสาหร่ายพวงองุ่น

ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากเกลือ

นอกจากอาชีพปลูกสาหร่ายพวงองุ่นที่ทางฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ ส่งเสริมให้ชาวบ้านแล้ว ด้วยความที่ อ.บ้านแหลม เป็นแหล่งผลิตเกลือที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ มีพื้นที่ถึง32,000 ไร่แต่ราคาเกลือตกต่ำมากเหลือเพียงเกวียนละ 600 บาท ชาวบ้านจึงได้รวมตัวกันนำเกลือมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ อย่างกลุ่มอาชีพเกลือทะเลกังหันทองสมพงษ์ หนูศาสตร์ผู้ใหญ่บ้านบ้านร่องใหญ่ และประธานกลุ่มอาชีพเกลือทะเลกังหันทอง เล่าให้ฟังว่า เมื่อปี 2546 ราคาเกลือตกมากจึงได้รวบรวมสมาชิกจัดตั้งเป็นกลุ่มอาชีพเกลือทะเลกังหันทองขึ้น และคิดหาทางเพิ่มมูลค่าเกลือ จนปัจจุบันทางกลุ่มมีผลิตภัณฑ์แปรรูปจากเกลือแล้วกว่า 10 ชนิดอาทิ สบู่ เกลือขัดผิว สบู่เหลว โลชั่นทาตัว ฯลฯและยังเปิดบริการสปาทั้งนวดหน้านวดตัวด้วยผลิตภัณฑ์ของทางกลุ่มฯ มีชาวบ้านในพื้นที่ที่ว่างเว้นจากช่วงทำนาเกลือมาทำอาชีพเสริมกันหลายคน เป็นการกระจายรายได้แก่ชุมชนอีกทางหนึ่งด้วย

ทำนาเกลือที่ อ.บ้านแหลม

"เป็นผลพลอยได้จากที่ฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ ตั้งอยู่ที่นี่ ชาวบ้านในพื้นที่จึงได้เรียนรู้วิธีการนำน้ำทะเลมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่ว่าจะเป็นการเลี้ยงสาหร่ายพวงองุ่น การนำเกลือมาทำเกลือสปาก็ล้วนเป็นการต่อยอดความรู้ที่ได้จากฟาร์มทะเลตัวอย่างฯ ทั้งสิ้น"ผู้ใหญ่บ้านบ้านร่องใหญ่กล่าว

สครับผิวด้วยผลิตภัณฑ์จากกลุ่มเกลือทะเลกังหันทอง

ด้วยน้ำพระราชหฤทัยของสมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ทรงช่วยพลิกฟื้นให้เกษตรกรในแถบชายฝั่งทะเลมีอาชีพที่ยั่งยืน ทั้งยังส่งผลถึงคุณภาพชีวิตที่พัฒนาขึ้นเป็นลำดับ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้...