สร้างอำนาจ ใช้วัดหาเงิน จับผิด 5 มารศาสนา ในซีรีส์ “สาธุ”
‘มารศาสนา’ หนึ่งในคำที่เรามักได้ยินเสมอเวลามีการนำเสนอข่าวเกี่ยวกับศาสนา แต่คำว่ามารศาสนาในปัจจุบันกลับกลายเป็นคำที่ถูกใช้บ่อยจนเกิดการนิยามความใหม่ของคำนี้อยู่ตลอด และ ‘สาธุ’ ซีรีส์ไทยใน Netflix ก็ได้ตีความคำว่ามารศาสนาออกมาได้อย่างน่าสนใจเช่นกัน
สาธุ เป็นซีรีส์ว่าด้วยสามเพื่อนสนิทที่ทำธุรกิจร่วมกัน แต่กับล้มเหลวไม่เป็นท่าจนทำให้ติดหนี้ก้อนโต วันหนึ่งพวกเขาเห็นว่าวัดสามารถช่วยพวกเขาปลดหนี้ได้ จึงเป็นจุดเริ่มต้นให้ วิน (เจมส์—ธีรดนย์ ศุภพันธุ์ภิญโญ) วางแผนที่จะใช้วัดเป็นช่องทางในการหาเงินมาใช้หนี้ โดยมี เดียร์ (แอลลี่—อชิรญา นิติพน) รับผิดชอบงานประชาสัมพันธ์ และ เกม (พีช—พชร จิราธิวัฒน์) ดูแลเรื่องเงินทุนให้กับทีม โดยทั้งสามคนได้ร่วมกันสร้างโมเดลธุรกิจผ่านการพัฒนาวัดที่เกือบจะร้างอย่าง วัดภุมราม ให้กลายเป็นแหล่งทุนสำหรับพวกเขา นอกจากนี้ยังมีตัวละครสำคัญที่มาร่วมนำเสนอเรื่องราวของศาสนาพุทธในมุมมองที่แตกต่างกันออกไปด้วย อาทิ พระดล (ปั๊บ—พัฒน์ชัย ภักดีสู่สุข), พระเอกชัย (เพชร เผ่าเพชร เจริญสุข) และแต๋ง (รับบทโดย ติ๊ก—ชาญณรงค์ ขันทีท้าว)
สาธุจึงเป็นซีรีส์ที่น่าสนในแง่ของการตีแผ่เรื่องราวเบื้องหลังของศาสนาพุทธ ตลอดจนการสอดแทรกการตีความหมายมารศาสนาออกมาได้หลายแง่มุม เช่น การใช้วัดหาเงิน พฤติกรรมอนาจารในวัด
แม้ว่าในบางตอนของซีรีส์จะมีความพยายามในการเปลี่ยนความคิดของผู้ชมอย่างเราให้เชื่อว่าบางการกระทำอาจไม่ใช่สิ่งที่ผิดบาป แต่นั่นอาจยิ่งทำให้เราเห็นความหมายที่แท้จริงของคำว่า มารศาสนา มากขึ้น
1. ใช้วัดหาเงิน
ถึงแม้พวกเขาจะอ้างว่าการที่ชาวบ้านบริจาคให้กับวัดคือ ความเต็มใจที่ชาวบ้านศรัทธาจะมอบให้และไม่ได้ขู่บังคับมา ทว่าการยักยอกเอาเงินที่ได้จากความศรัทธาเหล่านี้ ไม่ต่างอะไรจากการขโมยสิ่งที่ไม่ใช่ของตน ซึ่งผิดศีลข้อ 2 ที่หลายคนเคยท่องกันมาเรื่อง “การลักทรัพย์ หรือ การนำทรัพย์สินของผู้อื่นมาเป็นของตน”
2. พฤติกรรมอนาจารในวัด
หนึ่งในประเด็นที่เป็นข่าวอยู่ตลอดในแวดวงผ้าเหลืองคือ “ข่าวพระทำอนาจารกับฆราวาส” ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ไม่สมควรเกิดขึ้นอย่างยิ่งกับผู้ที่บวชอยู่ใต้ภายเหลือง
หากเรามาดูที่ความหมายของคำว่า ‘บวช’ มาจากภาษาบาลีคำว่า ‘บรรพชา’ หมายถึง การละเว้นจากความชั่วทั้งปวง รวมถึงการออกจากกิจกรรมของคฤหัสถ์หรือฆราวาส ดังนั้น สิ่งที่เรียกว่า กิเลสและตัณหา ซึ่งเป็นกิจของฆราวาสนั้น ก็ย่อมต้องละเว้นด้วยเช่นกัน
ทว่าในซีรีส์ก็ได้ตีแผ่พฤติกรรมของพระบางรูปที่กระทำไม่เหมาะสมกับฆราวาส อย่างการใกล้ชิดหรือถึงเนื้อถึงตัวมากเกินไปจนดูไม่งาม ถ้าหากการบวชเพื่อเข้าไปศึกษาพระธรรมคำสอน แต่ไม่สามารถปฏิบัติตามคำสอนได้ ตลอดจนทำให้ภาพลักษณ์ของศาสนาเสื่อมลง ดังนั้น หากจะเรียกกลุ่มคนเหล่านี้ว่ามารศาสนาก็คงไม่ผิดนัก
3. การค้ายาเสพติดภายในวัด
โดยทั่วไปแล้วการค้าหรือเสพยาเสพติดถือว่ามีความผิดทางกฎหมายอยู่แล้ว อย่างไรก็ตามการมีวัด พระ หรือศาสนาเข้ามาพัวพันกับปัญหายาเสพติดถือเป็นการทำลายชื่อภาพลักษณ์ของศาสนา จนอาจเรียกได้เต็มปากว่าผู้กระทำผิดเหล่านี้เป็นมารศาสนา
ประเด็นเรื่องยาเสพติด เป็นอีกหนึ่งประเด็นสำคัญที่ซีรีส์สาธุยกขึ้นมากล่าวถึง แต่การกล่าวถึงนี้ไม่ใช่การทำให้ภาพลักษณ์ของศาสนาเสียหายแต่อย่างใด ทว่าเป็นการตีแผ่เรื่องราวที่เกิดขึ้นจริงในวงการสงฆ์ที่ปรากฏในข่าวจริง
หลายต่อหลายครั้งที่มีคนอาศัยผ้าเหลืองในการค้ายาเสพติดหรือกระทำสิ่งที่ผิดกฎหมายอื่นๆ นี่จึงไม่เพียงแต่ผิดวินัยทางสงฆ์ แต่ยังเป็นการกระทำผิดกฎหมายทางโลกด้วย
4. ใช้พระเป็นเครื่องมือกระทำผิด
อีกหนึ่งประเด็นที่ถูกนำเสนอออกมาในซีรีส์คือการที่กลุ่มวัยรุ่นทั้งสามคนดึงพระสงฆ์เข้ามามีส่วนร่วมในการทำผิด ผ่านการวางแผนอย่างแยบยล
แม้ว่าพระสงฆ์จะไม่มีเจตนาที่จะกระทำผิด แต่หากเราเจตนาทำให้พระต้องกระทำผิดพระวินัยแม้จะเป็นเรื่องเล็กน้อยหรือเรื่องใหญ่โตจนอาจถึงขั้นอาบัตินั้น ก็คงไม่ต่างอะไรจากมารศาสนาที่ทำให้ศาสนาต้องเสื่อมถอย
5. ใช้วัดสร้างอำนาจ
ประเด็นสำคัญสุดท้ายที่ซีรีส์ได้นำเสนอและข้ามไปไม่ได้คือ การทำให้วัดกลายเป็นสถานที่สั่งสมอำนาจบารมีของตนเองผ่านการบริจาคเงินให้วัดจำนวนมาก ตลอดจนดึงวัดเข้ามาเป็นพรรคเป็นพวกของตน วัดถือเป็นสถานที่ศักสิทธิ์และเป็นสถานที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของพุทธศาสนิกชน ไม่ใช่เครื่องมือในการวางอำนาจสำหรับใครคนใดคนหนึ่ง การใช้เอาศาสนาเข้ามามีส่วนต่อการแสวงหาอำนาจให้ตัวเองจึงดูจะไม่ต่างอะไรจากนำศาสนามาใช้ในทางที่ผิด
หลายฉากที่ซีรีส์เรื่องนี้แสดงให้ผู้ชมอย่างเราได้เห็นนั้น เป็นเหมือนกระจกที่สะท้อนภาพสิ่งที่เกิดขึ้นจริงในวงการศาสนา อีกทั้งยังช่วยทำให้เรามองเห็นมารศาสนาที่แท้จริงในสังคมด้วยเช่นกัน