แพทย์เทียบประสิทธิภาพวัคซีน “ฝีดาษลิง” 3 ยุค กลุ่มไหนควรฉีดเช็กที่นี่

1 มิถุนายน 2565 สถานการณ์การแพร่ระบาดของฝีดาษวานร หรือ ฝีดาษลิง ที่กลับมาปะทุอีกครั้ง เกิดการระบาดในหลายประเทศภาคพื้นยุโรป ซึ่งไม่ใช่โรคประจำถิ่นของพื้นที่ อย่างไรก็ตามยังมีข่าวดีในการผลิตวัคซีนป้องกันฝีดาษลิงในยุคใหม่ได้แล้ว

ล่าสุด ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หรือ “หมอยง” หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  ได้โพสต์เฟซบุ๊ก “Yong Poovorawan” เรื่อง “ฝีดาษวานร  วัคซีน 3rd generation” ระบุว่า วัคซีนฝีดาษลิง ใช้สายพันธุ์ Vaccinia มาดัดแปลงพันธุกรรม (Modified Vaccinia Ankara) ผลิตโดย Bavarian Nordic ใช้ชื่อ MVA-BN เป็นไวรัสมีชีวิต ทำให้อ่อนฤทธิ์ ไม่สามารถแบ่งตัวได้ 

ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง สร้างภูมิต้านทาน ไม่เกิดตุ่มหนอง ประสิทธิภาพ เท่าเทียมกับวัคซีนในอดีต

การฉีดวัคซีนให้ได้ในผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ ไม่เป็นข้อห้ามเด็ดขาดในสตรีตั้งครรภ์ (ไวรัสไม่สามารถแบ่งตัวได้) ให้ได้ในแม่ที่กำลังให้นมบุตร 

ทั้งนี้ ต่างกับวัคซีนใน Generation ที่ 1 และ 2 ที่ใช้ปลูก วัคซีนนี้มีหลัการใช้ดังนี้

• ฉีดใต้ผิวหนัง 2 ครั้งห่างกัน 4 สัปดาห์
• ผู้ที่ปลูกฝีมาแล้ว ให้ครั้งเดียว
• ผู้สัมผัสโรค ให้ภายใน 4 วัน ป้องกันการติดเชื้อได้ หรือลดอาการโรคลง 

หมอยง ระบุอีกว่า ในยุโรป (Imvanex)  ในอเมริกา (Jynneos) ซึ่งยังไม่ได้มีการขึ้นทะเบียน มาใช้ในประเทศไทย

ก่อนหน้านี้ หมอยง ได้ให้ความรู้กรณี ฝีดาษวานร 2022 และความยุ่งยากในการควบคุมโรค โดยพบว่าฝีดาษวานรที่ระบาดในปีนี้ ในยุโรปและอเมริกา มีผู้ป่วยร่วม 500 ราย ส่วนใหญ่ เพศชายถึง 98%  และอยู่ในวัยเจริญพันธุ์ อายุ 20 ถึง 50 ปี 

ความยุ่งยากในการควบคุมโรค เนื่องจากเหตุผลดังนี้

• 1. อาการของโรคไม่ได้รุนแรงแบบไข้ทรพิษ ยังไม่มีใครเสียชีวิตเลย เมื่อมีอาการน้อยบางรายก็ไม่ได้รับการวินิจฉัย 
• 2. ตุ่มที่ขึ้นก็ไม่ได้มาก  30% เกิดในที่ลับ  บริเวณอวัยวะเพศ และถ้าไม่มีอาการมาก หรือตุ่มขึ้นน้อยก็จะไม่ได้พบแพทย์
• 3. โรคนี้ติดต่อ เกี่ยวข้องกับเพศสัมพันธ์ เพราะมีการสัมผัสกันอย่างใกล้ชิด
• 4. ไม่มีหลักฐานในการติดต่อจากสัตว์ หรือเดินทางมาจากแอฟริกา เป็นการติดต่อระหว่างคนสู่คน 
• 5. ถ้าเชื้อฝีดาษวานร ที่ระบาดอยู่ขณะนี้ เข้าไปติดยังสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะสัตว์ฟันแทะ ในตระกูล หนู กระต่าย กระรอก สัตว์เหล่านี้จะมีอาการน้อยมาก และเป็นพาหะ ที่จะกระจายโรคได้ จะยากต่อการควบคุมขึ้นอีก นำไปสู่การเกิดโรคประจำถิ่น ขณะนี้โรคประจำถิ่นอยู่แอฟริกา มีความกังวลว่า ถ้าติดในสัตว์เลี้ยง ที่กำลังระบาดอยู่นี้ ก็อาจประจำถิ่นอยู่ยุโรปต่อไป