เปิดตำรา การลงรักปิดทองแบบโบราณ

ภูมิปัญญา เป็นการถ่ายทอดทักษะความรู้ ความสามารถสืบสานต่อกันจากรุ่นสู่รุ่น ทำกันมาเป็นระยะเวลาอันยาวนานจนกลายเป็นวัฒนธรรมประเพณี อย่างเรื่องของการใช้ยางจาก ต้นรัก มาทำงานหัตถศิลป์ หรือแม้แต่สิ่งของที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมต่างๆ รวมไปถึงการ ลงรักปิดทอง ที่เคยได้ยินกัน แต่หลายคนอาจจะไม่เคยรู้เลยว่าเป็นเช่นไร
ศิลปะการลงรักปิดทอง เป็นศิลปะที่ถือกันว่าสุดยอดของการสร้างสรรค์ นำทองคำเปลว ปิดที่ผลงาน ทำให้ดูมีคุณค่า และงดงาม ปัจจุบันการลงรักปิดทองได้ขยายวงกว้างออกไปมาก ศิลปะวิชาชั้นครูโบราณนี้ ยังหล่อเลี้ยงสังคมไทย วันนี้จะพาไปดูเรื่องราวของการลงรักปิดทองแบบโบราณ ที่ใช้ในงานประณีตศิลป์ ในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดช
การลงรักปิดทอง เป็นงานประณีตศิลป์ของไทยจัดอยู่ในงานช่างสิบหมู่ มีวิวัฒนาการตั้งแต่ครั้งสมัยอยุธยา ช่วงพุทธศตวรรษที่ 22 - 23 เป็นช่วงงานศิลปะลงรักปิดทองเจริญรุ่งเรืองที่สุด และได้รับการยกย่องว่าเป็นฝีมือชั้นบรมครู ต่อมาช่วงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นในรัชสมัยรัชกาลที่ 3 - 4 เป็นช่วงที่ศิลปะมีการแพร่หลายและเฟื่องฟู รัก หรือ ยางรัก มีคุณลักษณะเป็นยางเหนียว สามารถเกาะจับพื้นของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ที่ทา หรือ ถมทับ หรือ เคลือบผิวได้ดี มีคุณสมบัติที่ทำให้ผิวพื้นซึ่งทา หรือ เคลือบรัก เป็นผิวมัน ภายหลังรักแห้งสนิท มีคุณภาพคงทนต่อ ความร้อน ความชื้น กรด หรือ ด่างอ่อนๆ และ ยังเป็นวัสดุที่ใช้เชื่อมสีเข้าด้วยกัน เชื่อมระหว่างผิวพื้นกับวัสดุ สำหรับตกแต่ง  และยังใช้ผสมสีเข้าด้วยกัน มาแต่โบราณกาล นอกจากยางรักจะช่วยเคลือบไม้ให้มีอายุคงทนยาวนานแล้ว ยังมีคุณสมบัติเป็นกาวใช้เชื่อมต่อวัสดุต่างเนื้อได้ดี คนโบราณใช้เชื่อมวัสดุหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นกระดูกสัตว์ เปลือกไข่ รวมไปถึงกระจก  การคัดเลือกรักเป็นสิ่งสำคัญต่อการประกอบงาน เพราะรักที่มีขายตามท้องตลาดมิใช่ว่าจะเป็นรักที่บริสุทธิ์ทั้งหมด อาจมีส่วนอื่นผสมเพื่อเพิ่มปริมาณก็ได้ เช่น น้ำมันดิน น้ำมันยาง หรือน้ำเปล่า การพิจรณารัก ก็สามารถบ่งบอกได้ถึงความแท้-เทียม ถิ่นการสร้าง ตลอดจนอายุการสร้างได้ด้วย