“หมอยง” ไขข้อสงสัย ตรวจโควิดด้วย ATK เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ควรทำอย่างไร

22 มิถุนายน 2565 ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หรือ “หมอยง” หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์เฟซบุ๊ก “Yong Poovorawan” เปิดความรู้เรื่องการตรวจหาเชื้อ โควิด-19 ด้วย Antigen Test kit หรือ ATK ควรทำอย่างไรจึงเกิดประสิทธิภาพสูงสุด เหตุใดไม่ต้องตรวจบ่อยๆ มีรายละเอียดดังนี้

 ผู้ที่ตรวจพบ โควิด19 ด้วย ATK  ข้อควรรู้เกี่ยวกับ ATK 

เราใช้วิธีการตรวจ ATK กันมาก และรู้จักคำว่า  2 ขีด แปลว่าตรวจพบ แอนติเจนของไวรัส

ATK เกือบทั้งหมด ใช้ nucleocapsid โปรตีน ดังนั้นถ้าเอาวัคซีนเชื้อตาย Sinovac มาหยอดใส่  ATK จะได้ผลบวก ( 2 ขีด) ส่วนวัคซีนอื่น แม้กระทั่ง Covovax (Novavax) จะให้ผลลบ เพราะเป็นโปรตีนส่วนสไปรท์ (ดังรูป)

ความไวของ ATK สู้การตรวจด้วย RT-PCR ไม่ได้ (ความไวจะประมาณ 60 ถึง 80 เปอร์เซ็นต์) ATK ที่ให้ผลบวกจะอยู่ในช่วงที่มีปริมาณไวรัสสูง หรือ Ct ของ RT-PCR ต่ำกว่า 28

ในผู้ป่วยที่ตรวจพบ ATK  2 ขีด มีความจำเพาะสูง ดังนั้นส่วนมากที่ตรวจพบ 2 ขีดจะเป็นการติดเชื้อจริง

ในผู้ป่วยที่ติดเชื้อจะตรวจพบ ATK เป็น 2 ขีด ได้เปอร์เซ็นต์ที่สูงหลังมีอาการ 3 ถึง 5 วัน และก็จะให้มีเปอร์เซ็นต์การให้ผลลบเพิ่มขึ้น โดยที่ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมดหลัง 10 วันไปแล้ว  ATK มักจะให้ผลลบแล้ว ตรงข้ามกับ RT-PCR  จะยังคงให้ผลบวกหรือตรวจพบอยู่หลายสัปดาห์

ผู้ป่วยที่มีอาการมากจะตรวจพบ ATK  ผลบวกอยู่ได้นานกว่าผู้ที่มีอาการน้อย แต่โดยรวมแล้วเมื่อเกิน 10 วันไปแล้วส่วนมาก (มากกว่า 90%)จะให้ผลลบ 

สำหรับผู้ป่วยที่ตรวจพบ ไม่มีความจำเป็นที่ต้องตรวจ ATK ซ้ำ หรือติดตามว่าเมื่อไหร่จะให้ผลลบ โดยทั่วไปแล้วเชื้ออยู่ในร่างกาย และสามารถแพร่กระจาย และมีชีวิตติดต่อได้ หรือตรวจพบได้จากการเพาะเชื้อ ไม่เกิน 10 วัน ในคนที่แข็งแรงและภูมิต้านทานปกติ การกักตัวปัจจุบันจึงให้อยู่ในเกณฑ์  7 วัน หลังมีอาการขึ้นอยู่กับอาการมากหรือน้อย หลังจากนั้นให้ปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัดในการลดการแพร่กระจายเชื้อ จนครบ 10 วัน

“ ในผู้สัมผัสโรคและมีความเสี่ยงสูง ควรตรวจ ATK ในวันที่ทราบหรือสัมผัสโรค และหลังจากนั้นตรวจในวันที่ 3 และ  7  ก็เพียงพอแล้ว ” หมอยง ระบุในตอนท้าย