svasdssvasds
เนชั่นทีวี

สังคม

ทำความเข้าใจ "โรคฝีดาษลิง" อาการและข้อควรระวัง ตรวจสอบข้อมูลสำคัญที่นี่

26 พฤษภาคม 2565
เกาะติดข่าวสาร >> Nation Story
logoline

สรุปทุกสาระสำคัญ เพื่อให้คนไทยก้าวทัน โรคฝีดาษลิง หรืออีกชื่อคือโรคฝีดาษวานร มาทำความรู้จักอาการของโรค แนวทางการการป้องกัน และข้อควรระวัง พร้อมติดตามอ่านความรู้จาก 5 องค์กรวิชาชีพทางการแพทย์ วันนี้ทีมข่าวสรุปให้ครบ อ่านจบได้ที่นี่

ชวนคนไทยและคอข่าวมาร่วมทำความเข้าใจ "โรคฝีดาษลิง" อาการและข้อควรระวัง ตรวจสอบข้อมูลสำคัญได้ที่นี่

 

 

 

 

 

 

 

โรคฝีดาษลิง หรือ ฝีดาษวานร มีด้วยกัน 2 สายพันธุ์ คือ สายพันธุ์ West African Clade ซึ่งอัตราป่วยตายอยู่ที่ 1% ต่ำกว่าสายพันธุ์ Central African Clade ซึ่งมีอัตราป่วยตาย 10% มีสัตว์ที่เป็นรังโรค คือ สัตว์ฟันแทะและลิง ติดต่อจากสัตว์สู่คน ผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่ง หรือแผลของสัตว์ที่ป่วย ส่วนการติดจากคนสู่คน จะผ่านการสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยมากๆ สัมผัสกับแผลหรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วยโดยตรง หรือเสื้อผ้าของใช้ผู้ป่วยที่มีสารคัดหลั่ง ซึ่งบางประเทศมีการผ่อนคลายมาตรการโควิด มีการรวมกลุ่มมากขึ้น ทำให้เกิดการระบาดเพิ่มขึ้นช่วง 2-3 สัปดาห์ที่ผ่านมา 

สำหรับระยะฟักตัวอยู่ที่ 5-21 วัน อาการป่วยส่วนใหญ่จะไม่ค่อยรุนแรง ช่วง 5 วันแรก จะมีอาการนำ คือ ไข้ ปวดศีรษะ ต่อมน้ำเหลืองโต ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ และหมดแรง ระยะนี้เริ่มแพร่เชื้อได้บ้างแล้ว และช่วงออกผื่น 2-3 วันหลังมีไข้ จะมีผื่นขึ้นเริ่มจากใบหน้า ลำตัว แขนขา รวมถึงบริเวณที่เป็นเนื้อเยื่ออ่อน เช่น ช่องปาก และอวัยวะเพศ เริ่มจากตุ่มนูนแดงเล็กๆ เป็นตุ่มใส ตุ่มหนอง เมื่อแตกจะมีแผลเป็นหลุม ส่วนใหญ่หายเองได้ บางรายอาจมีเป็นแผลเป็น และบางรายอาการรุนแรง โดยเฉพาะเด็กที่มีปัญหาสุขภาพเดิม อาจมีปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ติดเชื้อในกระแสเลือด ติดเชื้อที่กระจกตาทำให้สูญเสียการมองเห็นได้

 

รู้จักและรู้ทันอาการของโรคฝีดาษลิง

โรคฝีดาษลิง เป็นโรควินิจฉัยได้ยาก  อาการของโรคจะแสดงหลังจากติดเชื้อไปแล้วประมาณ 7-14 วัน โดยมีอาการคล้ายโรคฝีดาษ มีลักษณะอาการดังนี้ มีไข้ หนาวสั่น ปวดศีรษะ ต่อมน้ำเหลืองโต ปวดกล้ามเนื้อและอ่อนเพลีย บางกรณีอาจมีอาการไอหรือปวดหลังร่วมด้วย หลังจากมีไข้ประมาณ 1-3 วัน ผู้ป่วยจะมีผื่นขึ้นโดยเริ่มจากใบหน้าแล้วแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย 

 

จากนั้นผื่นจะกลายเป็นตุ่มหนอง และสุดท้ายตุ่มหนองจะมีสะเก็ดคลุมแล้วหลุดออกมา อาการป่วยดังกล่าวจะเป็นอยู่ประมาณ 2 – 4 สัปดาห์ โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่จะหายจากโรคเองได้ แต่ในกรณีผู้ที่มีภูมิต้านทานโรคต่ำหรือมีโรคประจำตัว อาจเกิดโรคแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ปอดบวม หรือเสียชีวิต

 

 

 

 

 

 

 

การฉีดวัคซีน สำหรับโรค ฝีดาษลิง

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

แม้วัคซีนป้องกันไข้ทรพิษจะสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อดังกล่าวได้ แต่การฉีดควรทำเฉพาะในบุคคลที่ต้องทำงานมีความเสี่ยงหรือใกล้ชิดกับคนหรือสัตว์ที่ติดเชื้อเท่านั้น และวัคซีนยังสามารถรับได้ภายหลังการได้รับเชื้อไม่เกิน 14 วัน หากมีอาการเจ็บป่วยให้รีบไปพบแพทย์ทันที และทำการแยกกักเพื่อมิให้ผู้ป่วยมีการแพร่กระจายเชื้อ

 

 

 

 

ล่าสุดทางด้าน นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์   เผยว่า วัคซีนป้องกันโรคไข้ทรพิษ หรือ ฝีดาษคน สามารถป้องกันโรคฝีดาษลิงได้ถึง 85% แต่เนื่องจากโรคฝีดาษคน ถูกกำจัดไปตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 จึงเป็นระยะเวลามากกว่า 40 ปีแล้วที่ไม่มีการฉีดวัคซีนชนิดนี้ แต่วัคซีนก็ยังมีการผลิตขึ้นเพื่อป้องกันการใช้เป็นอาวุธชีวภาพ และป้องกันโรคฝีดาษลิง 

 

ซึ่งสหรัฐอเมริกามีวัคซีนสำหรับป้องกันโรคฝีดาษคน จำนวน 2 ผลิตภัณฑ์ เป็นวัคซีนเชื้อเป็นอ่อนฤทธิ์ (live attenuated vaccine) ได้แก่ วัคซีน Imvamune (Imvanex หรือ Jynneos) ของบริษัท Bavarian Nordic และวัคซีน ACAM2000 ของบริษัท Acambis ที่ได้รับการอนุมัติจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา จากสหรัฐอเมริกา หรือ FDA แล้ว  

 

วิธีการป้องกัน โรคฝีดาษลิง 

 

วิธีการป้องกันให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ป่วยโดยเฉพาะลิง และหนู หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผู้ป่วยโดยตรงและสิ่งของของผู้ป่วย รวมถึงลมหายใจของผู้ป่วย หมั่นล้างมือด้วยสบู่ หรือเจลทำความสะอาดทุกครั้ง หลังสัมผัสสัตว์ หรือสัมผัสสิ่งของสาธารณะ ใช้ผ้าปิดจมูกและปาก เมื่อไปในสถานที่เสี่ยงมีโรคระบาด ถ้าพบผู้ป่วยให้แยกผู้ป่วยที่ติดเชื้อออกจากผู้อื่น การฉีดวัคซีนป้องกันไข้ทรพิษ

 

ข้อควรระวัง โรคฝีดาษลิง 

 

1. หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ป่วย สัตว์ที่เป็นพาหะโดยเฉพาะลิง และสัตว์ฟันแทะ

2. หมั่นล้างมือด้วยสบู่ หรือเจลแอลกอฮอล์บ่อยๆ  โดยเฉพาะหลังสัมผัสสัตว์ หรือสิ่งของสาธารณะ

3. หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารคัดหลั่ง บาดแผล เลือด น้ำเหลืองของสัตว์

3. ใส่หน้ากากอนามัย เมื่อต้องเดินทางไปยังสถานที่เสี่ยงมีการแพร่ระบาด

4. หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารคัดหลั่ง แผล ตุ่มหนอง หรือตุ่มน้ำใส จากผู้มีประวัติเสี่ยง หรือสงสัยว่าติดเชื้อ กรณีที่สัมผัสเชื้อไปแล้ว ควรฉีดวัคซีนป้องกันในกรณีที่ยังไม่เกิน 14 วัน

 

(ขอขอบคุณที่มาข้อมูล อ้างอิงมาจากบทความของ แพทย์หญิงวรฉัตร เรสลี อายุรแพทย์เฉพาะทางโรคติดเชื้อ โรคพยาบาลศิครินทร์ สมุทรปราการ) 

 

5 องค์กรวิชาชีพทางการแพทย์ ออกคำชี้แจงทุกประเด็น "โรคฝีดาษลิง"  

 

1. โรคนี้เกิดจากเชื้อไวรัสที่อยู่ในสัตว์ฟันแทะที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอาฟริกา แล้วแพรไปสู่สัตว์ชนิดอื่น ที่มีรายงานครั้งแรกคือการติดเชื้อในลิงที่เลี้ยงไว้เป็นสัตว์ทดลอง จึงเรียกว่า ฝีดาษวานร หรือ ฝีดาษลิง สัตว์ตระกูลลิง ไม่ใช่แหล่งรังโรค และยังไม่มีรายงานการพบเชื้อนี้ในสัตว์ประเภทฟันแทะในประเทศไทย

2. การติดเชื้อที่มีรายงานในอดีต มักเกิดในสัตว์เลี้ยง หรือคน ที่อยู่ใกล้ชิดกับสัตว์ฟันแทะ แต่การระบาดที่เกิดขึ้นขณะนี้ ยังไม่ทราบต้นตอที่แน่ชัด คาดว่าน่าจะมีความเชื่อมโยงกับสัตว์ป่าในทางใดทางหนึ่ง ยังต้องรอการสอบสวนโรคอีกระยะเวลาพอสมควรก่อนที่จะชี้ชัดได้ว่าการระบาดมีมาจากสาเหตุใด

3. การแพร่เชื้อจากผู้ป่วย อาจจะเริ่มตั้งแต่มีอาการไข้ และจะแพร่เชื้อสู่ผู้อื่นได้มากที่สุดในช่วงระยะเวลาที่มีตุ่มน้ำตามตัว ซึ่งต่างจากโควิด-19 ที่สามารถแพร่ได้แม้ผู้ติดเชื้อยังไม่มีอาการ ดังนั้นจึงสามารถหลีกเลี่ยงการสัมผัสโรคได้ง่ายกว่า

4. การระบาดในประเทศต่าง ๆ ยังไม่กว้างขวางมากถึงจุดที่จะต้องห้ามการเดินทางเข้ามาของคนจากประเทศนั้น ๆ อย่างไรก็ตาม หากพบนักเดินทางจากประเทศที่มีรายงานการพบโรค มีอาการไข้ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ แนะนำให้ไปรับการตรวจวินิจฉัยโดยเร็ว โดยเฉพาะผู้ที่มีผื่นและตุ่มน้ำใสตามแขนขาและใบหน้าหลังจากมีไข้แล้ว 2-3 วัน

5. ถ้ามีการติดเชื้อ ส่วนใหญ่จะหายได้เองโดยไม่ทิ้งร่องรอยใด ๆ ไว้ตามร่างกายหากไม่มีการติดเชื้อแทรกซ้อน ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ อาจมีอาการรุนแรง องค์การอนามัยโลกระบุว่าโรคนี้มีอัตราตายประมาณ 3.6%

6. หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดกับนักเดินทางที่มีอาการตามข้อ 4 และมาจากประเทศที่มีรายงาน

7. การสวมหน้ากากอนามัยเมื่ออยู่ใกล้ชิดกับผู้ป่วย และการล้างมือหลังการสัมผัสผู้ป่วย เป็นวิธีการที่ช่วยลดโอกาสการติดเชื้อได้ดี

8. หลีกเลี่ยงการนำสัตว์ป่ามาเลี้ยงหรือบริโภค เพราะอาจนำเชื้อก่อโรคชนิดใหม่ ๆ รวมทั้งฝีดาษวานรมาติดและแพร่ระบาดได้

9. วัคซีนป้องกันไข้ทรพิษ จะป้องกันโรคฝีดาษวานรได้ด้วย แต่เนื่องจากประเทศไทยหยุดฉีดวัคซีนป้องกันไข้ทรพิษมาแล้วเกือบ 50 ปี ดังนั้น ผู้ที่อายุมากกว่า 50 ปี น่าจะมีภูมิคุ้มกันโรคนี้จากการปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ แต่ผู้ที่อายุน้อยกว่าจะไม่มีภูมิคุ้มกัน แต่มีโอกาสที่โรคนี้จะแพร่ระบาดมาถึงประเทศไทยได้น้อย จึงยังไม่มีความจำเป็นที่ประชาชนทั่วไปจะต้องเร่งรีบหาวัคซีนนี้

ทำความเข้าใจ "โรคฝีดาษลิง" อาการและข้อควรระวัง ตรวจสอบข้อมูลสำคัญที่นี่

ทำความเข้าใจ "โรคฝีดาษลิง" อาการและข้อควรระวัง ตรวจสอบข้อมูลสำคัญที่นี่

สำหรับ นิยามผู้ป่วยเข้าเกณฑ์สอบสวน โรคฝีดาษวานร หรือ "ฝีดาษลิง" 

 

กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เปิดข้อมูลล่าสุด โดยให้นิยามผู้ป่วยเข้าเกณฑ์สอบสวน "โรคฝีดาษวานร" หรือ "ฝีดาษลิง" (Patient Under Investigation) สำหรับด่านควบคุมโรคติดต่อระหว่างประเทศ สาระสำคัญระบุไว้ดังนี้ 

 

 

1. มีไข้ตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียส หรือประวัติมีไข้ร่วมกับมีอาการหนึ่งอาการ ได้แก่ เจ็บคอ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง และต่อมน้ำเหลืองโต 

 

2. มีผื่นกระจายตามลำตัว มีลักษณะเป็นตุ่มนูน ตุ่มน้ำใส ตุ่มหนอง หรือตุ่มตกสะเก็ด

 

3. เดินทางมาจากหรืออาศัยอยู่ใน ประเทศที่มีการรายงานการระบาดของโรคฝีดาษลิงในประเทศภายใน 21 วัน 

 

สหรัฐฯ เร่งแกะรอยผู้ป่วย "ฝีดาษลิง" ชี้ไม่มีใครไปแอฟริกา

 

 

 

ปัจจุบัน สหรัฐฯ รายงานการตรวจพบผู้ป่วยโรคฝีดาษลิงที่ได้รับการยืนยัน 1 ราย ซึ่งเป็นชายในรัฐแมสซาชูเซตส์ที่เพิ่งเดินทางกลับจากแคนาดา ขณะกลุ่มผู้ป่วยต้องสงสัยข้างต้นอยู่ในรัฐนิวยอร์ก ฟลอริดา และยูทาห์ และมีผลตรวจไวรัสออร์โธพอกซ์ (Orthopoxvirus) เป็นบวก ซึ่งเป็นกลุ่มเชื้อไวรัสของเชื้อโรคฝีดาษลิง

 


ดร. เจนนิเฟอร์ แมคควินสตัน สัตวแพทย์และรองผู้อำนวยการฝ่ายเชื้อโรคที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อเนื่องและพยาธิวิทยา สังกัดศูนย์ฯ ระบุว่าสหรัฐฯ มีแนวโน้มตรวจพบผู้ป่วยโรคฝีดาษลิงเพิ่มเติม

 


ขณะเดียวกัน ศูนย์ฯ กำลังดำเนินการแกะรอยการติดเชื้อโรคฝีดาษลิงแบบกลุ่มก้อนหลายกลุ่มที่ได้รับรายงานระหว่างช่วงต้นถึงกลางเดือนพฤษภาคมในหลายประเทศ ซึ่งปกติไม่มีรายงานตรวจพบผู้ป่วยโรคฝีดาษลิง รวมถึงประเทศในยุโรปและอเมริกาเหนือ

 

ศูนย์ฯ กล่าวว่าไม่มีผู้ป่วยรายใดในกลุ่มข้างต้นเดินทางไปยังประเทศในแอฟริกากลางหรือแอฟริกาตะวันตกเมื่อไม่นานนี้ ซึ่งเป็นภูมิภาคที่มักพบโรคฝีดาษลิง เช่น สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก และไนจีเรีย

 


ทั้งนี้ ศูนย์ฯ เตือนนักเดินทางหลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้มีอาการป่วย เช่น ผู้ที่มีรอยโรคผิวหนังหรือรอยบริเวณอวัยวะเพศ และหลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ป่าที่ตายหรือมีชีวิต เช่น สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็กจำพวกสัตว์ฟันแทะ และไพรเมตที่ไม่ใช่มนุษย์ เช่น ลิงมีหาง และลิงไม่มีหาง

 

 

 

 

 

logoline