เตือนภัยยา Alprazolam ที่ส่งผลต่อระบบประสาท พบใน 1 คนบนเรือคดี"แตงโม นิดา"

หลังมีกระแสข่าว ตรวจพบ สารอัลปราโซแลม หรือ ยา "Alprazolam" ในพยานบุคคลบนเรือ 1 ราย ในคดีการเสียชีวิตของ "แตงโม" นิดา พัชรวีระพงษ์ นักแสดงสาวชื่อดัง วันนี้ จะชวนแฟนข่าวมาร่วมทำความรู้จักกับยาอัลปราโซแลมชนิดนี้อีกครั้ง ซึ่งเป็นยาที่ส่งผลต่อระบบประสาทโดยตรง

อัลปราโซแลม

อัลปราโซแลม หรือ อัลพราโซแลม (Alprazolam) หรือ ยาที่มักเรียกชื่อกันผิด ๆ ไปว่า "อัลฟาโซแลม" เป็นยาที่รู้จักกันในชื่อทางการค้าว่า ซาแน็กซ์ (XANAX), แอนเพรส (ANPRESS) โดยจัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทชนิดหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) เช่นเดียวกับ ไดอะซีแพม (Diazepam) แต่มีระยะเวลาในการออกฤทธิ์สั้นประมาณ 4-6 ชั่วโมง และมีฤทธิ์แก้ซึมเศร้าร่วมด้วย ถูกนำมาใช้ในวงการแพทย์เพื่อรักษาภาวะวิตกกังวลมานานแล้ว รูปแบบของยาที่มีใช้ในโรงพยาบาลส่วนใหญ่จะเป็นรูปแบบของยาเม็ด และการใช้ยานี้จะต้องได้รับคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น

ยา "Alprazolam" (อัลปราโซแลม) ใช้สำหรับรักษาอาการวิตกกังวล (Anxiety) และโรคตื่นตระหนก (Panic disorders) โดยเป็นยาในกลุ่ม Benzodiazepines ที่ออกฤทธิ์ที่สมองและระบบประสาท (ระบบประสาทส่วนกลาง) มีผลทำให้เกิดการสงบระงับ (Calming effect) โดยยาจะไปส่งเสริมฤทธิ์ของสารเคมีตามธรรมชาติในร่างกายเพิ่มมากขึ้น (สาร GABA)

ผลข้างเคียงของยา "Alprazolam"

อาการข้างเคียงที่อาจเกิดจากการใช้ยา Alprazolam ได้แก่ ง่วงนอน เวียนศีรษะ มีน้ำลายเพิ่มมากขึ้น หรือมีการเปลี่ยนแปลงความสนใจทางเพศหรือความสามารถทางเพศ ถ้าอาการเหล่านี้ไม่ดีขึ้น หรือมีอาการแย่ลง ให้แจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทันที เพื่อลดความเสี่ยงต่ออาการเวียนศีรษะและหน้ามืด ให้ค่อยๆ ลุกขึ้นช้าๆ เมื่อต้องเปลี่ยนจากท่านั่งหรือท่านอน

วิธีใช้ยา "Alprazolam"

อ่านคำแนะนำในการใช้ยาที่ได้รับจากเภสัชกรก่อนใช้ยานี้ และในทุกครั้งที่มารับยาซ้ำ หากมีคำถามใดๆ ให้สอบถามจากแพทย์หรือเภสัชกร

ยา "Alprazolam" อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาการถอนยา (Withdrawal reactions) ได้ โดยเฉพาะถ้าใช้ยานี้เป็นประจำเป็นเวลานาน หรือใช้ยาในขนาดสูง

แม้ว่ายา "Alprazolam" จะช่วยรักษาโรคให้กับผู้ป่วยหลายราย แต่ยานี้อาจทำให้เกิดการเสพติดได้ โดยความเสี่ยงอาจเพิ่มขึ้นถ้าคุณใช้ยาเสพติด หรือติดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ คุณจะต้องรับประทานยานี้ตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัดเพื่อลดโอกาสที่จะติดยานี้

ยา "Alprazolam" อาจทำให้มีอาการเวียนศีรษะ หรือง่วงนอน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะทำให้คุณมีอาการวิงเวียนศีรษะหรือง่วงนอนได้มากขึ้น ห้ามขับรถ ทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร หรือทำกิจกรรมใดๆ ที่ต้องอาศัยการตื่นตัว จนกว่าคุณจะทำกิจกรรมดังกล่าวได้อย่างปลอดภัย และแนะนำให้หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

คำเตือนในการใช้ยา "Alprazolam"

การรับประทานยา "Alprazolam" ร่วมกับยาในกลุ่ม Opioid เช่น Codeine, Hydrocodone อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรงมาก รวมถึงการเสียชีวิต เพื่อลดความเสี่ยงดังกล่าว แพทย์ควรให้คุณรับประทานยา "Alprazolam" ด้วยยาขนาดยาต่ำที่สุดที่ยังให้ผลการรักษากับคุณ และให้รับประทานเป็นเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ และให้ไปพบแพทย์ทันที หากมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรง

เดิมประชาชนที่มีความจําเป็นต้องใช้ "Alprazolam" สามารถนําใบสั่งยาจากแพทย์แล้วนําไปขอซื้อยาดังกล่าวได้จากร้านขายยาที่มีใบอนุญาตขายวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 3 หรือประเภท 4 แต่นับตั้งแตวันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2556 เป็นต้นไป ซึ่ง "Alprazolam" ถูกยกระดับการควบคุมให้เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 2 แล้ว ร้านขายยาไม่สามารถมีไว้ในครอบครอง "Alprazolam" ไว้เพื่อขายได้ ประชาชนจะต้องไปพบแพทย์และรับยาดังกล่าวตามคําสั่งของแพทย์ในสถานพยาบาล ได้แก่ โรงพยาบาลรัฐ โรงพยาบาลเอกชน คลินิก ดังนั้น ประชาชนจึงสามารถครอบครอง "Alprazolam" ได้เพื่อใช้ในการรักษาตนเองตามเอกสารหลักฐานที่แสดงว่าเป็นการครอบครองยาดังกล่าวโดยคําสั่งแพทย์ เช่น ใบรับรองแพทย์ ใบสั่งยา หรือเอกสารกํากับบนซองยา ซึ่งแสดงชื่อและที่อยู่ของสถานพยาบาลที่สั่งจ่าย และชื่อของคนไข้ เป็นต้น ซึ่งเป็นไปตามมาตรา 63 (2) แห่งพระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518

ในปัจจุบัน มีการควบคุมการใช้ยาอัลปราโซแลมอย่างเข้มงวด ทั้งนี้เพื่อป้องกันการนำยาไปใช้ในทางที่ผิด เช่น นำไปผสมในสารเสพติดอื่น ๆ หรือยาแก้ไอเพื่อให้เกิดความมึนเมา หรือนำไปใช้เป็นยานอนหลับอย่างแรงเพื่อหวังล่วงละเมิดทางเพศ ด้วยเหตุที่ว่ายานี้เป็นสารประกอบที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า และออกฤทธิ์ได้เร็วหลังจากรับประทานยาไปแล้วประมาณ 8-25 นาที ถ้านำไปผสมกับเครื่องดื่ม เช่น น้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งแอลกอฮอล์) ก็จะทำให้ผู้ที่ดื่มมีอาการง่วงซึม มึนงง สะลึมสะลือ ไร้สติ ไม่รู้สึกตัว สูญเสียการทรงตัว และหลงลืมหรือสูญเสียความทรงจำ โดยจะจำเหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่ได้หลังจากที่รับประทานยาไปแล้ว ทำให้เป็นที่มาในการใช้ยานี้เพื่อล่วงละเมิดทางเพศ เพราะเหยื่อจะจำเหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่ได้ ทำให้บ่อยครั้งยานี้จึงมักถูกเรียกว่า "ยาเสียตัว" หรือ "ยาเสียสาว" แต่ฤทธิ์ของยาจะคงอยู่ไม่เกิน 1 วัน ถ้าดื่มน้ำมาก ๆ ยาก็จะถูกขับออกมาทางปัสสาวะจนหมด ดังนั้น ผู้หญิงจึงต้องระมัดระวังให้มากเพื่อมิให้ตกเป็นเหยื่อของผู้ไม่หวังดีที่แอบผสมยานี้ลงไปได้

ตัวอย่างยาอัลปราโซแลม

ยาอัลปราโซแลม (ชื่อสามัญ) มีชื่อทางการค้า เช่น อัลเซแลม (Alcelam), อัลแลม (Allam), อัลแน็กซ์ (Alnax), อัลปาแซม (Alpazam), อัลปราแลน (Alpralan), อัลปราเมด (Alpramed), เอแน็กซ์ (Anax), แอนเพรส (ANPRESS), ไดโซแลม (Dizolam), ฟาร์โซแลม (Farzolam), อินโซแลม (Inzolam ),  ไมตราแน็กซ์ (Mitranax), โมซิแน็กซ์ (Moxinax), ฟาร์แน็กซ์ (Pharnax), ฟาร์ซอล (Prazol), สยามพราซอล (Siampraxol), ซูแน็กซ์ (Sunax), ซาแลม (Xalam), ซานาซิน (Xanacine), ซาแน็กซ์ (XANAX), ไซเมด (Xiemed), โซแลม (Zolam) ฯลฯ

ข้อห้าม/ข้อควรระวังในการใช้ยาอัลปราโซแลม

ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่เคยมีประวัติการแพ้ยาอัลปราโซแลม (Alprazolam) และยาในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine)

ห้ามใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร (จากการทดสอบการใช้ยากับสัตว์ทดลองที่ตั้งครรภ์พบว่า สามารถก่อให้เกิดความพิการกับตัวอ่อนได้ จึงห้ามใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์)

ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคจิต ผู้ป่วยโรคต้อหินชนิดเฉียบพลันหรือมุมตาแคบ เพราะจะทำให้อาการของโรคต้อหินกำเริบมากขึ้น

ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับยาที่มีฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง (เช่น ยานอนหลับ) หรือแอลกอฮอล์ เพราะจะทำให้เสริมฤทธิ์กดประสาทมากขึ้น

ควรระมัดระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีความบกพร่องในการทำงานของตับหรือไต ผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงเอ็มจี (Myasthenia gravis) และผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่มีความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย

ควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรหรือของมีคมหลังการรับประทานยา เนื่องจากยานี้อาจทำให้เกิดอาการง่วงซึมได้