ศ.นพ.ยง ภู่วรวรรณ หัวหน้าศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์ข้อความลงในเฟซบุ๊กส่วนตัว "Yong Poovorawan" โดยระบุว่า
..
"โควิด-19 วัคซีน ระยะเวลา ระยะห่าง ของการกระตุ้น และ จะให้วัคซีนอะไรดี ยง ภู่วรวรรณ 12 พ.ย. 64
ขณะนี้ มีคำถามเข้ามามาก เกี่ยวกับการฉีดวัคซีน เข็ม 1 เข็ม 2 เข็ม 3 จะใช้อะไร จะฉีดเมื่อไหร่ หลักการของวิชาในวัคซีน ต้องทำความเข้าใจ
การให้วัคซีนเข็มแรก หรือ ชุดแรก ถือเป็นการปูพื้น prime การให้ในเข็มต่อไปถือเป็นการกระตุ้น boost ให้ระดับภูมิต้านทานขึ้นสูง ดังนั้นถ้าคิดว่าให้แค่ 2 เข็มแรกพอ ก็จะถือเข็มแรกเป็นการปูพื้น เข็มที่ 2 จะถือเป็นการกระตุ้น
ถ้าให้ 3 เข็ม โดยชุดแรก 2 เข็ม ให้ใกล้กันเช่นห่างกัน 3-4 สัปดาห์ 2 เข็มแรก หรือชุดแรกถือเป็นการปูพื้น prime และเข็ม 3 ถือเป็นการกระตุ้น ระยะห่างของการปูพื้น และการกระตุ้น ยิ่งห่างยิ่งดี แต่ถ้าห่างเกินไปภูมิต้านทานลดลงก่อนกระตุ้น ก็จะเกิดการติดเชื้อแทรกขึ้นมาได้ เช่นถ้าการให้ 2 เข็ม ที่ห่างกัน 3-4 สัปดาห์ ภูมิต้านทานที่เกิดขึ้น จะสู้ 2 เข็มที่ห่างมากกว่า 3-4 สัปดาห์ไม่ได้
ตัวอย่างเห็นได้ชัด
ในวัคซีน AstraZeneca สามารถให้ได้ห่าง 4 - 12 สัปดาห์ การให้ห่าง 8 หรือ 16 สัปดาห์ ภูมิต้านทานจะดีกว่าให้ห่างกันที่ 4 สัปดาห์ เช่นเดียวกันกับวัคซีนตัวอื่น ในโรคที่มีความรุนแรง เช่นพิษสุนัขบ้า เราจึงต้องให้เป็นชุดมีความถี่ (ให้ถึง 5 เข็มโดยเข็มแรกๆจะถี่เข็มหลังๆจะห่างขึ้น) เพื่อมั่นใจในเรื่องของภูมิต้านทานในการป้องกันโรค หรือในภาวะที่มีการระบาดของโรคอย่างรุนแรง ระยะห่างของ 2 เข็มแรก ควรจะเข้ามาใกล้กัน
การให้วัคซีนสลับก็เช่นเดียวกัน ถ้าเข็มแรกถือว่าเป็นการปูพื้น prime เข็มที่ 2 ถือว่าเป็นการกระตุ้น โดยหลักการ ยิ่งห่างยิ่งดี แต่ถ้าห่างเกินไปก็จะเกิดการติดโรคเสียก่อน
การกระตุ้นเข็ม 3 ก็เหมือนกัน การให้วัคซีนชุดแรก 2 เข็ม ถือเป็นการปูพื้น prime การกระตุ้นเข็ม 3 ถือเป็น boost ระยะห่างก็จะมีความหมายเช่นเดียวกัน ทำไมไวรัสตับอักเสบ บี ให้ 3 เข็มหรือไวรัสตับอักเสบ เอให้ 2 เข็ม เข็มที่เป็นเข็มกระตุ้น คือเข็ม 3 (ไวรัสตับอักเสบบี) หรือ เข็ม 2 ในไวรัสตับอักเสบเอ จึงต้องห่างไปถึง 6 ถึง 12 เดือนถึงจะดี แต่ถ้าห่างเกินไปอาจจะทำให้เกิดโรคเมื่อภูมิชุดแรกลดลงในการเลือกชนิดของวัคซีนใน covid-19
วัคซีนเชื้อตาย จะเป็นวัคซีนปูพื้นที่ดีไม่เหมาะเป็นวัคซีนกระตุ้น เชื้อตายใช้ไวรัสทั้งตัว การปูพื้นเหมือนเป็นการจำลองการติดเชื้อ ขณะนี้ทางตะวันตกก็พัฒนาวัคซีนเชื้อตาย เช่นของฝรั่งเศส ที่ใกล้ออกมาแล้ว คือวัคซีน Valneva ผ่านระยะที่ 3 และกำลังขอขึ้นทะเบียนในยุโรป ที่ประเทศในยุโรปให้ความสนใจ
วัคซีนไวรัสเวกเตอร์ หรือ mRNA จะเหมาะเป็นวัคซีนกระตุ้น และการกระตุ้นจะต้องเว้นระยะห่างพอสมควร