“วันมหิดล” วันคล้ายวันสวรรคตของ "พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบันของไทย"

“วันมหิดล” หรือวันที่ 24 กันยายนของทุกปี เป็นวันคล้ายวันสวรรคตของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ซึ่งเป็นวันรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ที่ทรงบำเพ็ญประโยชน์แก่วงการแพทย์และวงการสาธารณสุขไทยจนได้รับการถวายพระสมัญญาภิไธย ว่า "พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบันของไทย"

สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ที่ 69 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และองค์ที่ 7 ในสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า

พระราชสมภพเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2434 ในพระบรมมหาราชวัง สมเด็จพระราชชนกนาถพระราชทานพระนามว่า “สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชฯ”

ปี 2464 ทรงสำเร็จการศึกษาสาธารณสุข ทรงได้รับประกาศนียบัตร C.P.H.

ปี 2471  ทรงสำเร็จวิชาแพทย์ ทรงได้รับปริญญา Doctor of Medicine (M.D.) เกียรตินิยมชั้น Cum Laude และทรงได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสมาคม เกียรตินิยมทางการศึกษาแพทย์ Alpha Omega Alpha

สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ทรงอภิเษกสมรส กับนางสาวสังวาลย์ ตะละภัฎ (สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี) ทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดา คือสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ,พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล และพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก สวรรคตเมื่อวันที่ 24 กันยายน พ.ศ. 2472 พระชนมายุ 37 ปี 8 เดือน 23 วัน 

ตลอดพระชนมชีพของพระองค์ได้ทรงประกอบพระกรณียกิจเพื่อประเทศชาติและประชาชน โดยเฉพาะด้านการแพทย์และการสาธารณสุข ทรงเป็นผู้แทนรัฐบาลไทยในการเจรจากับมูลนิธิร๊อกกี้เฟลเลอร์เกี่ยวกับการช่วยเหลือด้านการศึกษาวิชาการแพทย์ในประเทศไทยจนสามารถได้รับการรับรองกิจการแพทย์ของประเทศมาจนถึงปัจจุบัน

นอกจากนี้ทรงเข้าร่วมในการพิจารณา "พระราชบัญญัติการแพทย์พ.ศ. 2466" โดยทรงแก้ขข้อขัดข้องและความขัดแย้งต่าง ๆ ซึ่งเป็นกฎหมายฉบับแรกเกี่ยวกับแพทย์ที่ประกาศใช้ จากพระราชกรณียกิจที่พระองค์ได้ทรงบำเพ็ญนานัปการแก่วงการแพทย์และการสาธารณสุขนั้น

นับเป็นการวางรากฐานให้แก่โรงเรียนแพทย์ และพัฒนาการเรียนการสอนตลอดจนการผลิตแพทย์ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และก้าวหน้าทัดเทียมนานาประเทศมาจนถึงทุกวันนี้

ด้วยเหตุนี้พระองค์จึงได้รับการถวายพระสมัญญาภิไธยจากแพทย์และประชาชนทั่วไปว่า "พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบัน" โดยให้ถือเอาวันที่24 กันยายนของทุกปื เป็นวันน้อมระลึกถึงพระองค์ใช้ชื่อว่า "วันมหิดล" เนื่องจากเป็นวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์

และเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2535 อันเป็นวันครบรอบ 100 ปีวันคล้ายวันพระราชสมภพ องค์การยูเนสโกได้ประกาศยกย่อง สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร ดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก เป็นบุคคลสำคัญของโลกด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ การแพทย์ การพยาบาลและการสาธารณสุข