เทียบร่างพ.ร.บ.ประชามติ "รัฐบาล vs ฝ่ายค้าน"

ขณะที่ฝ่ายค้านเองก็เสนอร่าง พ.ร.บ.ชื่อเดียวกันมาประกบไว้ด้วย แต่ไม่ได้เสนอให้เป็นร่างกฎหมายเกี่ยวกับการปฏิรูป จึงต้องเข้าสู่ระเบียบวาระตามขั้นตอนปกติ คือเข้าสภาผู้แทนราษฎร แล้วไปต่อวุฒิสภา ไม่ได้เข้าที่ประชุมรัฐสภาทันทีเหมือนร่างของรัฐบาลที่อ้างว่าเป็นกฎหมายเกี่ยวกับการปฏิรูป (ทั้งๆ ที่ฝ่ายค้านมองว่าไม่ได้เป็น) 

เหมือนเคราะห์ซ้ำกรรมซัด ร่าง พ.ร.บ.ว่าด้วยการออกเสียงประชามติ ของฝ่ายค้าน ยังเป็นกฎหมายเกี่ยวด้วยการเงิน ประธานสภาจึงต้องส่งไปให้นายกรัฐมนตรีลงนามรับรองอีกขั้นตอนหนึ่ง ทำให้ช้าหนักเข้าไปอีก

แต่ที่น่าสนใจก็คือ เนื้อหาในร่างกฎหมายของฝ่ายค้านและรัฐบาล มีความแตกต่างกันในสาระสำคัญมากพอสมควร โดยเฉพาะกรอบการทำประชามติ และการรณรงค์ประชาสัมพันธ์ จากจุดนี้เองจึงทำให้มีเสียงคัดค้านร่างของรัฐบาล และเรียกร้องให้เร่งบรรจุร่างของฝ่ายค้านเข้าสู่การพิจารณา เนื่องจากการแก้ไขรัฐธรรมนูญมาตรา 256 ที่กำลังอยู่ระหว่างการพิจารณาของรัฐสภาในวาระ 2 หากผ่านวาระ 3 ก็ต้องทำประชามติทันที แต่ถ้าถึงวันนั้นแล้วยังไม่มีกฎหมายประชามติ การลงประชามติก็ยังต้องรอต่อไป และจะทำให้กระบวนการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ล่าช้าไปมากกว่าเดิม 

นี่คือหมากกลทางการเมืองที่ต้องบอกว่าสู้กันทุกเม็ด ระหว่างฝ่ายค้านกับรัฐบาล 

ส่วนเนื้อหาของร่าง พ.ร.บ.ประชามติ ของรัฐบาลกับฝ่ายค้านแตกต่างกันอย่างไร วันนี้ "ทีมข่าวเนชั่นทีวี" ทำข้อมูลมาเปรียบเทียบให้ดูแบบเข้าใจง่าย....

รัฐบาล

1. ชื่อเต็ม "ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการออกเสียงประชามติ พ.ศ...."

2. เสนอเป็นกฎหมายเกี่ยวกับการปฏิรูป พิจารณาโดยที่ประชุม "รัฐสภา"

3. การออกเสียงประชามติทำได้ 2 กรณี

3.1 แก้รัฐธรรมนูญ ตามมาตรา 256 (แก้หมวด 1 หมวด 2 หมวด 15 ว่าด้วยวิธีการแก้รัฐธรรมนูญ และอำนาจศาล องค์กรอิสระ) **เป็นภาคบังคับต้องทำประชามติ

3.2 ตามที่ ครม.เห็นสมควร (ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 166) ต้องไม่เป็นประเด็นที่ขัดรัฐธรรมนูญ และไม่เป็นเรื่องตัวบุคคล คณะบุคคล

4. การทำประชามติต้องไม่เร็วกว่า 90 วัน และไม่ช้ากว่า 120 วัน

5. วิธีการออกเสียง ใช้บัตรลงคะแนนหย่อนใส่หีบบัตร

6. ผ่านประชามติด้วย 2 เงื่อนไข

6.1 ผู้มาออกเสียงต้องเป็นจำนวนเสียงข้างมากของผู้มีสิทธิออกเสียง**(สัญชาติไทยไม่น้อยกว่า 5 ปี อายุ 18 ปีขึ้นไป ไม่ใช่พระ นักบวช และไม่วิกลจริต)

6.2 เสียงเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบต้องเกินกึ่งหนึ่งของผู้มาออกเสียง

7. การให้ข้อมูลและแสดงความคิดเห็น

7.1 กรณีร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ ให้ กกต.สรุปสาระสำคัญเผยแพร่ประชาชน โดยไม่ชี้นำ

7.2 กรณีอิ่นๆ ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่จะทำประชามติ ทำข้อมูลเผยแพร่ โดยไม่ชี้นำ

7.3 จัดแสดงความเห็นผ่านทีวี วิทยุได้ แต่ต้องรอบด้าน เท่าเทียม

8. มีโทษสำหรับผู้ก่อความวุ่นวายเพื่อให้การออกเสียงประชามติไม่เป็นไปด้วยความเรียบร้อย**(ฝ่ายค้านและภาคประชาชนมองว่า เขียนไว้กว้างๆ อาจตีความว่าการรณรงค์ให้รับ ไม่รับ หรือโหวตโน เข้าข่ายความผิด มีโทษจำคุกถึง 10 ปี)

ฝ่ายค้าน

1. ชื่อเต็ม "ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการออกเสียงประชามติ พ.ศ...."

2. เสนอเป็นกฎหมายธรรมดา เข้าสภาตามวาระปกติ (ผ่านสภาผู้แทนฯ แล้วจึงไปวุฒิสภา)

3. การออกเสียงประชามติทำได้ 4 กรณี

3.1 ตามที่ ครม.เห็นสมควร (กำหนดประเด็นที่ ครม.ให้ทำประชามติได้อย่างน้อย 6 ประเด็น)

3.2 ตามที่มีกฎหมายกำหนดให้ทำ

3.3 การแก้ไขรัฐธรรมนูญรายประเด็น

3.4 การแก้ไขรัฐธรรมนูญที่จะให้มีการจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ โดยมี ส.ส.ร.

4. การทำประชามติ 2 ประเด็นแรก ต้องไม่น้อยกว่า 45 วัน แต่ไม่เกิน 60 วัน ส่วนประเด็นที่ 3 และ 4 ต้องไม่น้อยกว่า 60 วัน แต่ไม่เกิน 90 วัน

5. วิธีการออกเสียง ใช้บัตรลงคะแนน หรือวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ หรือผ่านระบบอินเตอร์เน็ตก็ได้

6. ผ่านประชามติมี 2 หลักเกณฑ์

6.1 ประเด็นที่ ครม.เห็นสมควร หรือกฎหมายกำหนดให้ทำ ใช้เสียงเกินกว่ากึ่งหนึ่งของผู้มาออกเสียง

6.2 ประเด็นแก้ไขรํฐธรรมนูญ ผู้มาออกเสียงต้องเป็นจำนวนเสียงข้างมากของผู้มีสิทธิ์ออกเสียง และจำนวนเสียงเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบต้องเกินกึ่งหนึ่งของผู้มาออกเสียง

7. การให้ข้อมูลและแสดงความคิดเห็น

7.1 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่จะทำประชามติ ทำข้อมูลเผยแพร่ต่อประชาชน โดยไม่ชี้นำ

7.2 หน่วยงานที่เกี่ยวข้องประสานทีวี วิทยุ สื่อประชาสัมพันธ์ของรัฐ ให้เผยแพร่ข้อมูลอย่างกว้างขวาง ทั่วถึง

7.3 ประชาชน พรรคการเมือง องค์กรเอกชน และกลุ่มต่างๆ ในสังคม มีเสรีภาพจัดกิจกรรมรณรงค์ได้

8. การจัดกิจกรรมรณรงค์ ไม่เข้าข่ายเป็นการขัดขวางเพื่อให้การออกเสียงไม่เป็นไปด้วยความเรียบร้อย

จะเห็นได้ว่าร่าง พ.ร.บ.ว่าด้วยการออกเสียงประชามติ ของฝ่ายค้านและรัฐบาล มีเนื้อหาแตกต่างกันในสาระสำคัญหลายจุดจริงๆ โดยร่างของรัฐบาลเน้นความสงบเรียบร้อย ไม่ชี้นำความเห็นของพี่น้องประชาชน และให้เวลาในการเตรียมการสำหรับทำประชามติแต่ละเรื่องนานพอสมควร เรียกว่าเหลือเฟือเลยก็ว่าได้ คืออยู่ระหว่าง 3-4 เดือน 

ส่วนร่างของฝ่ายค้าน เน้นให้มีการรณรงค์ประชาสัมพันธ์จากทุกฝ่ายได้อย่างเสรี คือเน้นความคึกคัก แต่ก็รวบรัดกันทำประชามติให้อยู่ในกรอบเวลา 45-90 วันเท่านั้น เรียกว่าน้อยกว่ารัฐบาลเกือบครึ่ง แถมยังเปิดช่องให้ทำประชามติในประเด็นที่ประชาชนเห็นแตกต่างได้มาก ทั้งในระดับชาติและระดับท้องถิ่น 

ก็ต้องรอดูว่าหลักการที่แตกต่างกันขนาดนี้ สุดท้ายสภาจะผ่านร่างฉบับไหนให้ประชาชนได้ใช้ทำประชามติ หรือสุดท้ายจะกลายเป็นชนวนขัดแย้งรอบใหม่ ซ้ำเติมวิกฤติชาติให้หนักยิ่งขึ้นกว่าเดิม