เพจเฟซบุ๊ก "คุยเรื่องสมอง By หมอนุ่ม" ได้โพสต์บทความเรื่อง "โรคหลอดเลือดสมอง" ว่ามีความเสี่ยงที่จะเกิดจากอะไรและวิธีการป้องกัน-ดูแลผู้ป่วยโรคดังนี้ โดยมีความระบุไว้ดังนี้....
#Stroke #รู้เร็วรอด #พูดลำบากปากตกยกไม่ขึ้น
อัมพฤกษ์ อัมพาต นอนติดเตียง จากโรคหลอดเลือดสมอง ใคร ๆ ก็กลัว แถมโรคนี้ไม่มีเตือน ไม่แจ้งก่อน เราเลยต้องรู้จักมันไว้ให้ดีค่ะ
วันที่ 29 ตุลาคมของทุกปี เป็นวัน "โรคหลอดเลือดสมองโลก" (World Stroke day) มันสำคัญขนาดนั้น เพราะโรคนี้เป็นโรคที่เจอได้บ่อยมาก ๆ ทั่วโลก ในไทยเองก็เป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 2 รองจากมะเร็งเลยค่ะ แต่ถ้าเรารู้จักโรคนี้ไว้ อย่างน้อยก็จะได้ป้องกันตัวเองจากโรคนี้ และอาจจะช่วยให้คนใกล้ตัวที่เป็นโรคนี้เฉียบพลัน ได้รักษาทันท่วงที ไม่ต้องนอนติดเตียง หรือเสียชีวิตก็ได้นะคะ
เรามาทำความรู้จัก วิธีป้องกัน และวิธีดูแลผู้ป่วยเบื้องต้นเมื่อเจอโรคนี้กันค่ะ
จริง ๆ อาการของโรคหลอดเลือดสมองมีได้หลายอย่างเลยค่ะ แต่มีแค่ 4 คำ ที่ทั่วโลกใช้กันหมดและต้องจำไว้ เพื่อให้ทุกคนจำอาการได้ ดังนั้นเราก็ควรจำได้ด้วย เพราะอาจจะมีวันนึงที่เราได้ช่วยคนที่เรารักก็ได้ ดังนั้นมาท่องกันนะคะ
F . A . S . T สี่ตัวเท่านั้นค่ะ F . A . S . T
F คือ Face = ใบหน้า มีปากเบี้ยว หน้าเบี้ยว ถ้าให้ยิ้มดูจะเห็นชัดขึ้นค่ะ
A คือ Arm = แขน แขนอ่อนแรง ถ้าอ่อนแรงมากก็คือยกแขนไม่ขึ้นเลย แต่บางรานที่มีอาการน้อย ๆ อาจจะทดสอบให้ลองยกแขนทั้งสองข้างขึ้นตรง ๆ นับ 1-10 แขนที่มีปัญหาจะตกลงก่อน (จริง ๆ หมายรวมถึงขาที่ยกไม่ขึ้นด้วยนะคะ โดยอาการอ่อนแรงจากโรคนี้ มักจะเป็นแค่ซีกใดซีกหนึ่งของร่างกายค่ะ)
S คือ Speak = พูด มีปัญหาด้านการพูด พูดติด ๆ ขัด ๆ พูดไม่ชัด นึกคำพูดไม่ออก
T คือ Time = เวลา
เวลาคือสิ่งสำคัญมากค่ะ เพราะถ้าเป็นเส้นเลือดสมองตีบแล้วมา รพ.ได้ทัน 4.5 ชม. จะมียาสลายลิ่มเลือดที่สามารถฉีดได้ และได้ผลค่อนข้างดีค่ะ (ต้องจดเวลาที่เริ่มมีอาการอย่างชัดเจนไว้ด้วยนะคะ) และก็ถึงเวลาที่ต้องรีบโทรศัพท์ด้วยค่ะ ถ้าสงสัยโรคนี้ รีบกด 1669 เลย จะมีรถพยาบาล รีบมารับไปส่ง รพ.ที่ใกล้ที่สุดเลยค่ะ
สำหรับสาเหตุของโรคเส้นเลือดสมอง ก็แบ่งง่ายได้ 3 แบบตามรูปเลยค่ะ คือ ตีบ แตก ตัน
ให้เปรียบเทียบก็เหมือนท่อน้ำใหญ่ ที่ปกติจะส่งน้ำไปเลี้ยงหมู่บ้านนึง แต่ท่อมีตะกรันไปเกาะรอบ ๆ จนท่ออุดตัน หรือเศษขยะลอยไปอุดจนน้ำไหลไม่ได้ หรือไม่ก็ท่อแตก จนทำให้น้ำไหลไปไม่ถึง คนในหมู่บ้านก็จะขาดน้ำตายกันหมดนะคะดังนั้นเราก็ต้องพยายามรักษาท่อน้ำที่ส่งเลือดไปเลี้ยงสมองเราให้ดีค่ะ จะทำยังไงได้บ้างมาดูกันค่ะ
เส้นเลือดสมองตีบ
อันนี้เจอได้บ่อยที่สุดเลยค่ะมักเกิดจากการสะสมของคราบหินปูน คราบไขมันและลิ่มเลือดที่ผนังของหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดตีบลง จนเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ ซึ่งสาเหตุสำคัญก็คือ โรคเบาหวาน ไขมันสูง ความดันสูง ภาวะอ้วน การสูบบุหรี่ การขาดการออกกำลังกายนั่นเองค่ะ
เส้นเลือดสมองอุดตัน
อันนี้ คือการที่มีลิ่มเลือดหรือไขมัน ลอยมาอุดเส้นเลือดค่ะ (อาจลอยมาจากไขมันที่เกาะเส้นเลือดอื่นอยู่ก็ได้ค่ะ) ก็เป็นจากภาวะอ้วน เบาหวาน ไขมัน ความดัน สูบบุหรี่ได้เหมือนกัน แต่ที่เพิ่มมาคือ อาจจะมาจากหัวใจได้ด้วย เช่นคนที่มีหัวใจเต้นผิดจังหวะ หรือเป็นโรคลิ้นหัวใจผิดปกติ ค่ะ
เส้นเลือดสมองแตก
อันนี้จะเห็นได้บ่อยในละครหลังข่าว เวลาที่พ่อพระเอกโกรธมาก ๆ แล้วปวดหัวจนสลบไปซึ่งสาเหตุหลัก ๆ ของเส้นเลือดสมองแตก ก็คือ ความดันเลือดที่สูงมาก ๆ เหมือนท่อน้ำที่ต้องรับแรงดันเยอะ ๆ วันนึงก็ทนไม่ไหว ยิ่งเวลาโกรธหรือเครียดความดันเลือดจะยิ่งสูงขึ้น จนดันให้ท่อแตกได้เลย
ดังนั้นคนที่เป็นโรคความดันสูงอยู่ แล้วไม่ได้รักษา หรือมีปัจจัยอื่นๆมากระตุ้น เช่น กินอาหารรสเค็มจัด ความเครียด โมโห การอดนอน การสูบบุหรี่ แอลกอฮอล์ ก็จะมีความเสี่ยงมากขึ้นค่ะจะเห็นว่าปัจจัยเรื่องโรคหลอดเลือดสมอง มาจากพฤติกรรมของเราทั้งนั้น จะมีแค่อายุที่เพิ่มขึ้นและกรรมพันธุ์ที่เราคุมไม่ได้ ดังนั้นใครอ่านมาถึงตรงนี้แล้ว ถ้าไม่อยากเป็นโรค ก็เริ่มมาดูแลสุขภาพตัวเองกันดีกว่านะคะ (คุมเบาหวาน ความดัน ไขมัน น้ำหนัก ออกกำลังกาย งดเหล้า บุหรี่)
เพราะในโรคหลอดเลือดสมอง จะไม่มีอาการอะไรเตือนเราก่อนเลยค่ะ ทำให้เราชะล่าใจ แต่พอเป็นก็จะหนักเลย ดังนั้น การตรวจสุขภาพประจำปี จึงเป็นสิ่งสำคัญมากนะคะ เพื่อตรวจหาปัจจัยเสี่ยงและรักษา จะได้ลดโอกาสการเป็นโรคหลอดเลือดสมองค่ะ
ทุกวันนี้คนเป็นก็อายุน้อยลงเรื่อย ๆ ค่ะ ทั้งจากการกิน การใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไป ยังไงก็พยายามใช้ชีวิตกันอย่างไม่ประมาทนะคะ
พญ.ศุภมาศ วิบูรณ์สุขสันต์ (หมอนุ่ม)
แพทย์เฉพาะทางระบบประสาทและสมอง