แพทย์ชี้สิ่งแวดล้อมมีผลกับสมองเด็กมากกว่าที่คิด

โดยทางเพจ "คุยเรื่องสมอง By หมอนุ่ม" ได้ระบุข้อมูลไว้ดังนี้....#สิ่งแวดล้อมมีผลกับสมองมากกว่าที่คิด #สมองต้องการความรักและความมั่นคง
#ความเครียดและความรุนแรงทำร้ายสมอง
"ความรัก"และสิ่งแวดล้อมที่ดี คือสิ่งที่เด็กทุกคนต้องการ โดยเฉพาะในช่วงก่อน 7 ขวบ แทบจะตัดสินได้เลยค่ะว่า เมื่อเด็กคนนั้นโตขึ้นมาจะมีสมองที่พร้อมแค่ไหนในการดำเนินชีวิต 
เพราะเมื่อเด็กออกจากท้องแม่ สิ่งแวดล้อมรอบตัว และการเรียนรู้ต่าง ๆ จะช่วยพัฒนาเซลล์สมองของเด็กให้พัฒนาขึ้นเรื่อย ๆ หากกระตุ้นเรื่องใดเยอะ ๆ สมองก็จะสร้างเซลล์ประสาท และเครือข่ายในสมองในส่วนนั้นมากขึ้น ส่วนเรื่องใดที่ไม่ได้กระตุ้น ร่างกายก็จะรับรู้ว่าไม่ได้ใช้งาน ไม่จำเป็น ก็เลยฝ่อหายไป หลายงานวิจัยพบว่า "ความเครียด" สามารถเปลี่ยนแปลงสมองคนเราได้อย่างชัดเจนเลยค่ะ เด็กที่เติบโตมาในสภาพแวดล้อมที่ "ขาดความรัก"  พ่อแม่ไม่มีเวลาให้ ปล่อยให้เล่นมือถืออย่างเดียว หรือเด็กที่ได้รับความเครียดสะสมเป็นเวลานาน ๆ เช่น คนเลี้ยงดูอารมณ์รุนแรง ขี้โมโห ไม่มีเหตุผล ใช้ความรุนแรง จะทำให้เซลล์สมองไม่สามารถพัฒนาได้ดี 

เมื่อ MRI ตรวจดูก็จะพบว่า สมองส่วนที่เกี่ยวกับความรู้สึกนึกคิด เกี่ยวกับกระบวนการตัดสินใจ และการควบคุมอารมณ์  ในเด็กกลุ่มนี้จะฝ่อ และทำงานลดลง (เหมือนในตัวอย่างค่ะ) ซึ่งจะนำไปสู่ปัญหาด้านการเข้าสังคม การศึกษา ไปจนถึงปัญหายาเสพติด การใช้ความรุนแรง ความเครียด และการฆ่าตัวตายที่ง่ายขึ้นค่ะ 
ดังนั้นถ้าอยากให้เด็กคนหนึ่งเติบโตมาด้วยสมองที่ดีที่สุด ช่วงเวลาก่อน 7 ขวบจึงสำคัญมาก ๆ ค่ะ โดยช่วงก่อน 1 ขวบ สมองจะเริ่มเน้นพัฒนาด้านการมองเห็น การได้ยิน และภาษา และช่วงก่อน 7 ขวบจะเป็นช่วงที่สมองเน้นพัฒนาด้านอารมณ์เป็นหลัก โดยสิ่งสำคัญสำหรับสมองในการพัฒนาก็คือ "สายสัมพันธ์"  ซึ่งสำคัญกว่าการฝึกเรียนอ่านเขียนมาก ๆ ค่ะ 

"สายสัมพันธ์" คือ ความสัมพันธ์ที่สร้างขึ้นมาระหว่างเด็ก กับคนที่เลี้ยงดู ทั้งพ่อ แม่ พี่แลี้ยง หรือใครก็ตาม ทั้งที่บ้านและโรงเรียน ซึ่งการที่เด็กได้อยู่ในส่ิงแวดล้อมที่เต็มไปด้วยความรัก  และความมั่นคง คือปัจจัยที่ช่วยปกป้อง และส่งเสริมให้เด็กเติบโตขึ้นมามีคุณภาพได้ 
ไม่ใช่แค่ความรัก แต่ต้องมีความมั่นคงด้วยเพื่อให้เด็กคาดเดาได้ และเกิดความไว้ใจในโลกนี้ ทำให้เด็กก็พร้อมจะเรียนรู้ สมองก็พร้อมที่จะพัฒนาอย่างเต็มที่ค่ะ ถ้าอยู่บ้านแม่รัก แต่ไปโรงเรียนครูตี  แบบนี้จะทำให้เด็กคาดเดาไม่ได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้างในชีวิต ก็ไม่กล้าเรียนรู้ ขาดความมั่นใจ สมองไม่พัฒนาค่ะ ซึ่งนอกจากการที่ความเครียดและสภาวะแวดล้อมจะมีผลกับสมองแล้ว ในงานวิจัยก็ยังบอกถึงผลต่อฮอร์โมนต่าง ๆ ด้วย โดยเฉพาะ Adrenaline และ cortisol ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่หลั่งจากความเครียด ทำให้ในเด็ก หรือผู้ใหญ่ที่มีความเครียดเรื้อรัง จะทำให้ระบบในร่างกายแย่ลง ทั้งทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ขบวนการสร้างกระดูก กล้ามเนื้อ รวมถึงความจำ และโครงสร้างสมองด้วยค่ะ
สรุปว่า ถ้าอยากจะสร้างเด็กคนนึงให้โตมาเป็นผู้ใหญ่ที่สมองและจิตใจแข็งแรง สิ่งแวดล้อม ความรักและความสัมพันธ์ที่ดี คือสิ่งจำเป็นมาก ๆ ค่ะ เมื่อสมองพัฒนาเต็มที่แล้ว ในช่วงวัยรุ่น การจะปรับจะเปลี่ยนพฤติกรรมอะไรก็ทำได้ยากมาก ๆ แล้ว สมองแบบที่ไม่สมบูรณ์แบบก็จะอยู่กับเค้าไปตลอดชีวิตค่ะ ใครที่มีลูกอยู่ก็อย่าลืมใส่ "ความรัก  " ใส่ "เวลา" และใส่ "สภาพแวดล้อม" ดี ๆ ให้เค้า เพื่ออนาคตที่ดีที่สุดของลูกนะคะ (แต่บางทีเลือกแล้วยังเจอไม่ดี ก็ไม่ต้องเครียดนะคะ เพราะในสังคมเราไม่มีอะไรที่สมบูรณ์แบบค่ะ ถึงแม้เราจะควบคุมคนอื่นไม่ได้ แต่เราควบคุมเราเองได้ค่ะ  กลับบ้านมาก็มอบความรัก ความใส่ใจเพิ่มให้ เพื่อไปซ่อมแซมจิตใจของเค้า ก็จะช่วยเยียวยาลูกได้ค่ะ เด็กเมื่อเจอ"ปัญหา" และมีพ่อแม่คอย "ปกป้อง" เค้า ก็จะเกิดการ "เรียนรู้" และสร้าง "สายสัมพันธ์" ที่แน่นแฟ้นขึ้นไปอีกค่ะ)
หมอนุ่ม พญ.ศุภมาศ วิบูรณ์สุขสันต์
อายุรแพทย์ระบบประสาทและสมอง