svasdssvasds
เนชั่นทีวี

สังคม

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

16 พฤษภาคม 2563
เกาะติดข่าวสาร >> Nation Story
logoline

หลายปีมาแล้วว่าอยากจะสัมผัสประเพณีการโล้ชิงช้าของชนเผ่าสักครั้งวันนี้มีโอกาสได้มาสัมผัส ประเพณีโล้ชิงช้า หรือ งานเทศกาลปีใหม่โล้ชิงช้าของชาวอาข่า (อีก้อ) จัดขึ้นเพื่อเป็นการรำลึกถึงพระคุณแห่งเทพธิดา "อึ่มซาแยะ" ผู้ประทานความชุ่มชื้นอุดมสมบูรณ์ให้กับพืชพันธุ์ธัญญาหาร และเพื่อเป็นการฉลองให้กับพืชผลที่มีความเจริญงอกงามรอเก็บเกี่ยว รำลึก และให้เกียรติสตรี พิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษ, การเลี้ยงฉลอง, การเต้นรำ ซึ่งแต่ละชุมชนจะไม่ตรงกัน เนื่องจากการกำหนดวันจัดพิธีกรรมต้องดูความเหมาะสมของวันที่จะเริ่มทำพิธี แต่จะต้องเป็นวันดี และเข้ากันได้กับผู้นำชุมชนนั้น ๆ

ประเพณีโล้ชิงช้า หรืออ่าข่าเรียกว่า "แย้ขู่อ่าเผ่ว" มีต้นกำเนิดมาจาดินแดนที่มีชื่อว่า "จาแดลอง" คือ พื้นที่ในประเทศจีนในปัจจุบัน มีการกล่าวไว้ว่า ดินแดนจาแดลองจะมีการจัดประเพณีโล้ชิงช้าเป็นเวลา 33 วัน เมื่อเป็นเช่นนี้คนในดินแดนแห่งนี้ ไม่ว่าจะเป็นคนจน คนรวย จะต้องเตรียมเสบียงอาหารเอาไว้ เพื่อใช้ในการฉลองในวันประเพณี

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน


เมื่อเดินทางมาถึงบริเวณงานเทศกาลโล้ชิงช้ากระทุ่งกระบอกไม้ไผ่ บ่อ ฉ่อง ตุ๊ ประจำปี 2561 ณ ลานพระสยามเทวาธิราช บ้านสามแยกอาข่า หมู่ที่ 24 ตำบลแม่สลองใน อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นที่จัดงานได้เจอกลุ่มชาติพันธุ์แต่งกายด้วยชุดประจำกลุ่มของตัวเองเต็มลานมองเห็นตระการตาไปหมด ชุดสวยงามจริงๆในงานยังมีการจัดจำหน่ายสินค้าของกลุ่มชาติพันธุ์อีกด้วย
ส่วนการโล้ชิงช้า เป็นการละเล่นแบบโบราณของชาวเขาเผ่าอาข่า โดยจะใช้ไม้มงคล 4 ต้นมาผูกเป็นเสาชิงช้า และนำเปลือกไม้มาถักเป็นเชือกสำหรับใช้ยืนหรือนั่งเพื่อโล้ชิงช้า โดยในพิธีโล้ชิงช้าครั้งนี้ นอกจากมีพิธีโล้ชิงช้า และชิงช้าหมุน หรือชิงช้าสวรรค์อาข่า ที่ทำขึ้นมาจากไม้ล้วนแล้ว ยังมีการเล่นกระทุ้งกระบอกไม้ไผ่ หรือบ่อฉ่องตุ๊ด้วย

ชาวอาข่าได้สืบทอดประเพณีนี้มาเป็นเวลา 2,700 กว่าปีแล้ว ประเพณีโล้ชิงช้าจะจัดขึ้นในช่วงปลายเดือนสิงหาคมและต้นเดือนกันยายน ตรงกับช่วงที่ผลผลิตกำลังงอกงาม ในระหว่างนี้ชาวอ่าข่าจะดายหญ้าในไร่ข้าวเป็นครั้งสุดท้าย หลังจากดายหญ้าแล้วก็รอสำหรับการเก็บเกี่ยว ซึ่งจะตรงกับเดือนของอาข่าคือ "ฉ่อลาบาลา" ประเพณีโล้ชิงช้าของชาวอาข่า ถือเป็นพิธีกรรมมีการส่งเสริมความรู้แล้ว ยังเกี่ยวพันกับการดำรงชีวิตประจำวันของอ่าข่าอีกด้วย การจัดประเพณีนี้มีทั้งหมดเพียง 4 วัน ดังนี้

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน


วันที่ 1 จ่าแบ" ผู้หญิงอาข่า ก็จะแต่งตัวด้วยชุดประจำเผ่าเต็มยศแล้วออกไปตัดน้ำที่บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ เพื่อจะนำมาใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาน้ำที่ตักมาจากบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ อ่าข่าเรียกว่า "อี๊จุอี๊ซ้อ" การเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วของแต่ละครอบครัว และในวันนี้ก็มีการตำข้าวปุ๊ก "ห่อถ่อง" ข้าวปุ๊ก หรือห่อถ่อง คือข้าวที่ได้จากการตำก่อนที่จะนำข้าวสาร (ข้าวเหนียว) แช่ไว้ประมาณ 1 คืน พอรุ่งเช้าก็นำมานึ่ง หลังจากนึ่งเสร็จ หรือได้ที่แล้วก็จะมีการโปรยด้วยน้ำอีกรอบหนึ่ง แล้วก็นึ่งต่อระหว่างที่รอข้าวสุก ก็จะมีการ ตำงาดำผสมเกลือ เพื่อไม่ให้ข้าวเหนียวที่ตำติดมือเวลานำมาปั้นข้าวปุ๊กซึ่งต้องใช้ในการทำพิธี
วันที่ 2 วันสร้างชิงช้า เป็นวันที่ทุกคนมารวมตัวกันที่บ้านของ ผู้นำศาสนา เพื่อจะปรึกษา และแบ่งงานในการจะปลูกสร้างชิงช้าของชุมชน หรืออ่าข่า เรียกว่า "หล่าเฉ่อ" ในวันนี้จะไม่มีการทำพิธีใดๆ ทั้งสิ้น แม้กระทั่งสัตว์ก็จะไม่ฆ่า หลังจากที่สร้างชิงช้าของชุมชนเสร็จ ก็จะมีพิธีเปิดโล้ชิงช้าโดย ผู้นำศาสนา จะเป็นผู้เปิดโล้ก่อน จากนั้นทุกคนก็สามารถโล้ได้ หลังจากที่สร้างชิงช้าของชุมชนเสร็จแล้ว จึงมาสร้างชิงช้าเล็กที่หน้าบ้าน ของตนเองอีกเพื่อให้ลูกหลานของตนเล่น ทุกบ้านจะต้องสร้างเพราะถือว่าเป็นพิธี

วันที่ 3 "วัน ล้อดา อ่าเผ่ว"วันนี้ถือเป็นวันพิธีใหญ่ มีการเลี้ยงฉลองกันทุกครัวเรือนมีการเชิญผู้อาวุโส หรือแขกต่างหมู่บ้านมาร่วมรับประทานอาหารในบ้านของตน ผู้อาวุโสก็จะมี การอวยพรให้กับเจ้าบ้านประสบแต่ความสำเร็จในวันข้างหน้า

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน


วันที่ 4 "จ่าส่า"สำหรับในวันนี้จะไม่มีการประกอบพิธีกรรมอะไรทั้งสิ้น นอกจากพากันมาโล้ชิงช้า แต่พอตะวันตกดิน หรือประมาณ 18.00 น ผู้นำศาสนาก็จะทำการเก็บเชือกของชิงช้า โดยการมามัดติดกับเสาชิงช้า ถือว่าบรรยากาศในการโล้ชิงช้าก็จะได้จบลงเพียงเท่านี้ และหลังอาหารค่ำก็จะทำการเก็บเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ เข้าไว้ที่เดิม หลังจากที่เก็บเครื่องเซ่นไหว้เหล่านี้แล้วถือว่าเสร็จสิ้นพิธีกรรมประเพณีโล้ชิงช้า
ประเพณีโล้ชิงช้า ถือว่าเป็นการความสำคัญกับ ผู้หญิงชาวอาข่ามีการแต่งกาย อย่างสวยงามที่เตรีนมเอาไว้ตลอดทั้งปีมาสวมใส่เป็นกรณีพิเศษในเทศกาลนี้ สำหรับหญิงอาข่าจะแต่งกายเพื่อยกระดับชั้นวัยสาวตามขั้นตอน แสดงให้คนในชุมชนได้เห็นพร้อมทั้งขึ้นโล้ชิงช้า
อยากให้ทุกท่านได้ลองมาสัมผัสประเพณีแบบนี้สักครั้ง

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

ขึ้นดอยโล้ชิงช้ากับกลุ่มชาติพันธุ์ที่บ้านแม่สลองใน

logoline