svasdssvasds
เนชั่นทีวี

สังคม

Nation Documentary | เจ้าของโรงเรียนเล็ก

19 มกราคม 2563
เกาะติดข่าวสาร >> Nation Story
logoline

การเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ทำให้อัตราการเกิดลดลงนั้นเป็นสาเหตุสำคัญ ที่ทำให้โรงเรียนหลายแห่งมีจำนวนเด็กที่ลดลงตามไปด้วย กลายเป็นโรงเรียนขนาดเล็ก กระทรวงศึกษาธิการ จึงมีแนวคิดควบรวมโรงเรียน แต่ก็มีข้อถกเถียง ในมิติด้านสังคมไปติดตามกับทีมข่าวชั่วโมงสืบสวน

เป็นโรงเรียนที่อยู่ไม่ห่างจากกรุงเทพฯ แต่ยังไม่มีถนนสายไหนเข้ามาถึง นอกจากนั่งเรือ ทีมข่าวชั่วโมงสืบสวนตัดสินใจเดินเท้า ลัดเลาะชายหาดที่กำลังถูกทะเลกัดเซาะ ในเขตอำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ ระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร เข้าไปยังโรงเรียนแห่งหนึ่ง ซึ่งมีนักเรียนเพียง 6 คน
โรงเรียนบ้านขุนสมุทรจีน อยู่ในชุมชนบ้านขุนสมุทร ชุมชนที่กำลังมีปัญหากัดเซาะชายฝั่ง เดิมทีโรงเรียนนี้เคยตั้งอยู่บนพื้นดินเหมือนกับโรงเรียนทั่วๆไป แต่น้ำทะเลที่กัดเซาะเข้ามาเรื่อยๆ ก็ทำให้โรงเรียน มีสภาพไม่ต่างจาก ติดเกาะ
ในอดีตชุมชนบ้านขุนสมุทร มีประชาชนอยู่หลายครัวเรือน แต่ปัญหาน้ำทะเลกัดเซาะทำให้มีผู้คนอพยพย้ายออกไป เด็กๆในโรงเรียนเริ่มน้อยลงจนกระทั่งเหลือเพียงแค่ 6 คน เมื่อเด็กเริ่มน้อยลงผู้ปกครองก็ขาดความมั่นใจในคุณภาพการศึกษา
โรงเรียนแห่งนี้ กลายเป็นโรงเรียนขนาดเล็ก ที่อยู่ในเกณฑ์ถูกควบรวม ตามมติ ครม. 7 ตุลาคม 2562 แต่ชุมชนโดยรอบไม่ยอมให้โรงเรียนถูกยุบ แม้จะเหลือเด็กไม่ถึงสิบคนก็ตาม
หากโรงเรียนแห่งนี้ ไม่ถูกยุบ ก็ยังมีปัญหาเรื่องงบประมาณ เด็กเพียงแค่ 6 คนทำให้โรงเรียน มีงบรายหัวเพียง 21,800 บาท และค่าอาหารกลางวันอีก 22,000 บาท รวมแล้วยังไม่เพียงพอที่จะจ่ายแม้ค่าบุคลากรต่างๆ รวมถึงค่าอาหารกลางวัน
อีกวิธีหนึ่งในการหารายได้ของโรงเรียน คือการทอดผ้าป่าการศึกษา ในวันที่ทีมข่าว ลงพื้นที่โรงเรียนเพิ่งจะทอดผ้าป่าการศึกษาแล้วเสร็จ ได้เงินมาจำนวนหลักแสนบาท พอที่จะประคับประคองการศึกษาของเด็กๆ อีก 6 คนต่อไปได้
เด็กทั้ง 6 คนเป็นลูกของผู้ปกครองที่อยู่ในชุมชนซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวประมง ออกหาปลาตอนกลางคืนตอนกลางวันจึงนอนหลับพักผ่อน
สวนทางกับชีวิตประจำวันของเด็กๆที่จะต้องมาโรงเรียนตั้งแต่เช้า เด็กๆที่นี่ ถ้าไม่มีโรงเรียนและคุณครู คอยดูแล เราแทบจะนึกภาพไม่ออกเลยว่า พวกเขาจะมีชีวิตต่อไปอย่างไรเด็กผู้หญิง 2 คนนี้เป็นพี่น้องกัน เด็กผู้หญิงตัวเล็ก เป็นเด็กสมาธิสั้นที่ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษ ส่วนพี่สาวคนโต เรียนอยู่ชั้นป 4 แทบจะทำหน้าที่เหมือนเป็นเสาหลักของบ้านที่ ต้องคอยเลี้ยงดูน้อง
ฐานะที่ยากจน ทำให้เด็กทั้งสองคน มีความรู้สึกต่างจากเด็กทั่วไป โรงเรียนกลายเป็นสถานที่ที่พวกเขาอยากมามากกว่าอยู่บ้าน เพราะอย่างน้อยก็ทำให้อิ่มท้อง บางทีคุณครูก็ห่อข้าวมื้อเย็น กลับไปกินที่บ้านอนาคตของเด็กทั้ง 6 คนทำให้ผู้อำนวยการโรงเรียนคนนี้ ที่เคย อยู่ในตำแหน่งรองผู้อำนวยการโรงเรียนที่มีจำนวนนักเรียนมากกว่าพันคน รู้สึกสะเทือนใจ และมีแรงผลักดันที่จะบริหารโรงเรียนขนาดเล็กแห่งนี้ต่อไป เพื่อไม่ให้มีเด็กคนใดคนหนึ่งต้องเสียโอกาสหรือหลุดออกจากระบบการศึกษา
ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านขุนสมุทรจีนบอกว่าพยายามพัฒนาคุณภาพการศึกษา ให้ดีขึ้นเพื่อดึงเด็กๆกลับมาเรียนหนังสือที่โรงเรียนในชุมชนแห่งนี้อีกครั้งด้วยการเพิ่มบุคลากรทางการศึกษา
ปัจจุบันโรงเรียนมีครูทั้งหมด 3 คนผู้อำนวยการ 1 คนครูสอนภาษาไทย 1 คนและครูธุรการอีก 1 คน เด็กทั้ง 6 คน อยู่ครบทุกระดับชั้น แม้จำนวนเด็กที่น้อย แต่คุณครูทั้ง 2 คนก็ต้องทำแผนการสอนครบทั้ง 8 กลุ่มสาระ และครบทุกระดับชั้นซึ่งเป็นงานที่หนักพอควร


วิธีการแก้ปัญหาเพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนขนาดเล็กแห่งนี้ คือการร่วมมือกับโรงเรียนเครือข่าย ที่อยู่ในอำเภอพระสมุทรเจดีย์ โดยผู้อำนวยการได้พูดคุย ขอความร่วมมือจากเพื่อนผู้อำนวยการ ในการขอครูจิตอาสา ในโรงเรียนเครือข่ายเข้ามาช่วยสอนในกลุ่มสาระที่คุณครูในโรงเรียนไม่ถนัด เช่นคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภาษาอังกฤษ และคอมพิวเตอร์ 
ถ้าพิจารณาตามหลักเกณฑ์การควบรวมโรงเรียนขนาดเล็ก ตาม มติ ครม. เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2562 ก็เป็นที่แน่นอนแล้วว่าโรงเรียนบ้านขุบสมุทรจีน เข้าเกณฑ์ที่จะถูกควบรวม เนื่องจากมีเด็กต่ำกว่า 40 คน และอยู่รัศมี 6 กิโลเมตร และในพื้นที่รัศมี 6 กิโลเมตร มีโรงเรียนที่มีความพร้อมรับเด็กไปเรียนรวมได้ คือโรงเรียนบ้านขุนสมุทรไทย 
แต่โรงเรียนบ้านขุนสมุทรจีน เป็น 1 ใน 5000 โรงเรียนขนาดเล็กที่ได้รับการยกเว้น เนื่องจากอยู่จากอยู่ในพื้นที่ห่างไกล เดินทางลำบาก 
แต่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ก็ยังคงยืนยันความจำเป็นของนโยบายยุบโรงเรียนขนาดเล็ก เพราะจะทำให้การลงทุนโครงสร้างพื้นฐานงบประมาณ  การปรับปรุงสภาพแวดล้อม และเติมเต็มเทคโนโลยี เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เป้าหมายหลักคือ ต้องมีครูครบชั้น ป.1 ถึง ป.6 ไม่ใช่มีครู 3 คน นักเรียน 50 คน สอนคละชั้นแบบปัจจุบัน แต่นักวิชาการ ด้านการศึกษาอาจมีความคิดเห็นที่แตกต่าง 
คาบเรียนสุดท้ายของเด็กนักเรียนชั้นป.6 โรงเรียนพุทธนิมิตร ตำบลสบเตี๊ยะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นช่วงเวลาของการติวข้อสอบ o-net  ข้อสอบที่วัดมาตรฐานการศึกษา ของแต่ละโรงเรียน
โรงเรียนวัดพุทธนิมิต มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและคะแนนสอบ Onet ที่ไม่ต่ำกว่าเกณฑ์ สะท้อนคุณภาพการศึกษาว่าไม่ได้ด้อยไปกว่าโรงเรียนอื่น แม้จะเป็นโรงเรียนขนาดเล็กที่มีเด็กอยู่ 37 คน และมีครู 6 คน
แต่โรงเรียนแห่งนี้ ก็ถือว่าเข้าเกณฑ์ที่จะถูกยุบตาม มติครม. ซึ่งอยู่ในแผนควบรวมโรงเรียนของเขตพื้นที่การศึกษาประถมเขตศึกษาเชียงใหม่เขต 6  ที่จะถูกควบรวมภายในปี 2563
แม้จะใกล้หมดปีการศึกษา 2562 แล้วแต่ปัจจุบันยังไม่มีคำสั่งลงมาอย่างชัดเจนว่า โรงเรียนต้องยุติการเรียนการสอนเมื่อใด แต่ที่แน่นอนแล้ว ก็มีการตัดงบครุภัณฑ์เบิกจ่ายในปีการศึกษา 2563 หลังจากมีหนังสือแจ้งมาจากเขตพื้นที่การศึกษาเรื่องแผนการควบรวมโรงเรียน

Nation Documentary | เจ้าของโรงเรียนเล็ก

ทุกๆเย็น อุตสา วงศ์วรรณ อายุ 62 ปี ศิษย์เก่าโรงเรียนวัดพุทธนิมิต จะต้องนำรถตู้มารับนักเรียน ถึง 2 เที่ยว โดยไม่คิดเสียค่าใช้จ่าย เขาบอกว่าชาวบ้านในพื้นที่ไม่ต้องการให้โรงเรียนแห่งนี้ถูกยุบ จึงมีการลงมติผ่านคณะกรรมการสถานศึกษา ไปยังสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเพื่อขอให้โรงเรียนไม่ถูกควบรวม
อุตสาเห็นว่างบประมาณของประเทศมีใช้หลายส่วน เหตุใดจึงไม่ส่งเสริมการมีอยู่ของโรงเรียนขนาดเล็ก ซึ่งช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายของผู้ปกครอง นอกจากนี้ในโรงเรียนขนาดเล็ก ยังสามารถช่วยพะยุงเด็กที่มีปัญหาทางครอบครัวได้อย่างทั่วถึง และไม่ให้เด็กต้องหลุดออกจากระบบการศึกษากลายเป็นปัญหาสังคม
สอดคล้องกับความเห็นของนักวิชาการด้านการศึกษา ยืนยัน ว่าโรงเรียนขนาดเล็กมีศักยภาพที่จะพัฒนาให้มีคุณภาพได้ โดยนำปัจจัยต้นทุนทางประวัติศาสตร์ ความเป็นเจ้าของชุมชน ผู้บริหารโรงเรียน ครู มาจัดการเรียนการสอนโดยมีชุมชนเป็นฐาน
โดยหาก ตัดเรื่องงบประมาณและประสิทธิภาพของบุคลากร มองในมิติด้านชุมชน การศึกษาต้องช่วยลดความเหลื่อมล้ำ แต่สิ่งที่กลับทำให้ความเหลื่อมล้ำมากขึ้นคือกลุ่มเด็กยากจนและครอบครัวที่พึ่งตัวเองไม่ได้ เกือบ 5-6 แสนคนต้องพึ่งพาโรงเรียนในชุมชน
ที่ โรงเรียนบ้านหนองคัน ตำบลแม่สอย อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เด็กๆ สนุกสนานกับการเรียนรู้ ผ่านสื่อการเรียนการสอนที่คุณครูเปิดจาก youtube
โรงเรียนแห่งนี้ ก็เข้าข่ายเป็นโรงเรียนขนาดเล็กที่ต้องถูกยุบภายในปีการศึกษา 2564 เพราะมีเด็กอยู่จำนวน 42 คนและครู 6 คน

Nation Documentary | เจ้าของโรงเรียนเล็ก


เสียงสะท้อนจากเด็กๆ ยืนยันว่าพวกเขาอยากเรียนที่นี่ต่อไป เมื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาและคะแนน o-net โรงเรียนแห่งนี้ก็ไม่ได้ด้อยไปกว่าโรงเรียนอื่น
ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านหนองคันบอกว่า แม้เป็นโรงเรียนขนาดเล็ก ที่มีครูไม่ครบตาม 8 กลุ่มสาระวิชาแต่ก็ถือว่าครบในระดับช่วงชั้น และแม้ว่าครูแต่ละคนอาจจะไม่มีความถนัดครบทั้ง 8 กลุ่มสาระแต่ก็สามารถแบ่งภาระงานเพื่อทำแผนการสอนได้
แต่ก็ยอมรับว่าสาเหตุที่จำนวนเด็กลดลง จนกลายเป็นโรงเรียนขนาดเล็กนั้นไม่ใช่เพราะว่าผู้ปกครองในชุมชนไม่เชื่อมั่นในคุณภาพการศึกษาแต่เกิดเกิดจากอัตราการเกิดลดลงเป็นสาเหตุหลัก
คุณภาพการศึกษาอาจไม่ได้อยู่ที่ขนาดของโรงเรียน ผู้อำนวยการโรงเรียนขนาดเล็กแห่งนี้ บอกว่าในโรงเรียนขนาดใหญ่ก็ยังมีเด็กหลังห้องที่ถูกทอดทิ้งละเลย แต่เด็กในโรงเรียนขนาดเล็กครูและผู้ปกครอง สามารถแก้ปัญหาแก่เด็กได้อย่างทั่วถึง ซึ่งเป็นข้อได้เปรียบของโรงเรียนขนาดเล็ก
ถ้ามองในมุมเศรษฐกิจการควบรวมอาจจะคุ้มค่า แต่การดูแลเด็กไม่ว่าจะกี่คน ก็ไม่สามารถประเมินเป็นตัวเลขได้ อย่างน้อยการยุบโรงเรียนขนาดเล็กไม่ส่งผลดีต่อชุมชนและการตัดสินใจจะยุบหรือไม่ยุบโรงเรียน ควรให้ชุมชนเป็นผู้กำหนด
เราได้พบกับชายชราวัย 77 ปีคนนี้ ทวี ศักดิ์บุญ เป็นศิษย์เก่าโรงเรียนบ้านหนองจันทน์และเป็นหนึ่งในคณะกรรมการสถานศึกษา ที่รวบรวมมติไม่เห็นด้วยกับการยุบโรงเรียนเพราะจะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนขาดหายไปโรงเรียนแห่งนี้ถือว่ามีความสัมพันธ์ในเชิงประวัติศาสตร์ชุมชนเพราะเป็นที่ตั้งมานานลูกหลานหลายคนก็เรียนมาจากโรงเรียนแห่งนี้
ข้อมูลจาก กระทรวงศึกษาธิการ ระบุว่าโรงเรียนขนาดเล็กคือโรงเรียนที่มีนักเรียนน้อยกว่า 120 คน ข้อมูลล่าสุด ปีการศึกษา 2561 ประเทศไทยมีโรงเรียนขนาดเล็ก 15,089 โรง หรือคิดเป็น 50% ของโรงเรียนทั้งหมด 30,112 แห่ง
ปีการศึกษา 2561 มีเด็ก 981,447 คน หรือ เกือบ ล้านคน เรียนอยู่ในโรงเรียนขนาดเล็กเหล่านี้ คิดเป็น 14% ของนักเรียนทั้งหมด
นั่นหมายความว่า การยุบโรงเรียนเล็ก จะทำให้มีโรงเรียนหายไปเกือบครึ่งประเทศ และมีเด็กที่ได้รับผลกระทบ เกือบล้านคน เด็กกลุ่มนี้มีความเสี่ยงที่หลุดออกจากระบบการศึกษา
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ จะอธิบายเรื่องนี้อย่างไร
โรงเรียน เป็นหน่วยพื้นฐาน และเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญของชีวิตมนุษย์ การให้การศึกษาเป็น สิทธิ์ที่พลเมืองควรได้รับอย่างเท่าเทียม และเกราะป้องกันปัญหาสังคม บ้างครั้งมันเป็นเหมือนบ้านหลังที่สองของเด็ก
การยุบรวมโรงเรียน เพื่อรวมครูไปสอนให้ครบชั้น แม้แง่หนึ่งจะดูเหมือนว่า ทำให้คุณภาพการศึกษาดีขึ้น และใช้งบประมาณน้อยลง แต่ชุมชนชนชุมหนึ่ง ความเงียบงันเข้ามาแทนที่หลักโรงเรียนยุบไป
ไม่มีอีกแล้วเสียเด็กวิ่งเล่นและหัวเราะ เพราะเด็กๆต้องไปเรียนรวมกันในโรงเรียนอีกแห่ง จริงๆแล้วคุณภาพการศึกษาที่แท้จริงคืออะไร การยุบโรงเรียนขนาดเล็กช่วยให้เกิดความเท่าเทียม หรือ เพิ่มช่องว่างให้กับความเหลือมล้ำ มากขึ้นกว่าเดิม

Nation Documentary | เจ้าของโรงเรียนเล็ก

logoline