สาเหตุการเป็นตะคริวนั้นยังไม่แน่ชัด แต่อาจเกิดจาก การที่เอ็นและกล้ามเนื้อไม่ได้มีการยืดตัวบ่อยๆ ทำให้มีการหดรั้งเป็นเวลานาน ทำให้ขาดการไหลเวียนเลือดขาดการนำออกซิเจนและแร่ธาตุไปที่กล้ามเนื้อ หรืออาจเกิดจาก เซลล์ประสาทและเส้นประสาทที่ควบคุมการหดและคลายตัวของกล้ามเนื้อทำงานผิดปกติไป
โดยการปฐมพยาบาลเมื่อมีอาการตะคริวนั้น สามารถทำได้โดย การยืดกล้ามเนื้อที่เกิดตะคริว นั่นคือ การทำให้เกิดการเคลื่อนไหวในทิศทางตรงกันข้ามกับการเกร็งตัวที่มีการแสดงออกมา แต่ห้ามทำการกระตุกหรือกระชากรุนแรงอย่างรวดเร็ว เพราะจะเจ็บปวดจนกล้ามเนื้อฉีกขาดได้ หรือหากเกิดตะคริวตอนอยู่คนเดียว ให้พยายามนั่งยองๆ หรือนั่งเหยียดขาข้างที่เป็นตะคริวแล้วพยายามฝืนกระดกข้อเท้าขึ้น ในรายที่เป็นบ่อยๆ มีการใช้ยาบางอย่าง เช่น ควินีนและยาคลายกล้ามเนื้อบางชนิดได้
นอกจากนี้การป้องกันการเกิดตะคริว ยังสามารถทำได้โดย 1. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ 2. ฝึกการยืดกล้ามเนื้อบ่อยๆ 3. ควรดื่มน้ำและเกลือแร่ทดแทนให้เพียงพอ 4. พักผ่อนให้เพียงพอ 5. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ 6. ผู้สูงอายุควรค่อยๆ ขยับแขนขาช้า ๆ และหลีกเลี่ยงอากาศเย็นมากๆ 7. สวมรองเท้าที่พอเหมาะและอาจใส่ถุงเท้าตอนนอนเพื่อป้องกันการเกร็งของเท้า