ทำอย่างไร..ถึงจะลดปัญหา 'รถติด' ใน 'กทม.'

จริงๆ แล้วเรื่องนี้เราพูดกันมานานมากแล้ว แต่เพราะเหตุใดปัญหานี้ยังไม่ได้มีการแก้ไขอย่างเป็นระบบ บทความนี้จะมาแสดงให้เห็นถึงปัจจัยหลายๆ อย่างที่ทำให้ปัญหานี้ยังคงอยู่คู่กับกรุงเทพมหานคร (กทม.) มาอย่างยาวนาน และแน่นอนว่าในตอนท้ายของบทความก็จะได้นำเสนอวิธีที่ทั้งภาครัฐและประชาชนจำเป็นต้องยอมรับภาระบางอย่าง 
หากต้องการแก้ไขปัญหานี้ร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพหากเราพูดถึงรถติดในกรุงเทพฯ คนบางส่วนก็จะกล่าวหาว่า..ทำไม?กรุงเทพมหานครไม่จัดการเรื่องการจราจรให้ดีขึ้นกว่าที่เป็นอยู่? 

เรื่องนี้คงต้องอธิบายให้เข้าใจก่อนว่า เรื่องการจัดการเกี่ยวกับการจราจรในกรุงเทพมหานคร ไม่ได้อยู่ในความดูแลรับผิดชอบของผู้ว่าราชการ กรุงเทพฯ แต่อย่างใด หากแต่อยู่ในส่วนที่เป็นความรับผิดชอบของตำรวจจราจร นั่นหมายความว่าเราควรต้องไปต่อว่าตำรวจจราจร ว่าทำงานบกพร่องหรือ? ในส่วนนี้ต้องสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องอัตราส่วน ของอาคารและผู้อาศัย กับอัตราส่วนของถนน ที่จะไม่ให้เกิดปัญหารถติด

จากงานวิจัยพบว่าพื้นที่ที่เป็นถนนควรจะมีไม่น้อยกว่า 30% ซึ่งหลายเมืองใหญ่ทั่วโลกที่มีการอยู่อาศัยที่หนาแน่น ซึ่งมีพื้นที่ถนนน้อยกว่าอัตราส่วนที่กำหนดดังกล่าว ก็จะใช้วิธีการในการสร้างรถไฟฟ้าสาธารณะที่มีความถี่ของเที่ยว เพื่อให้เพียงพอกับจำนวนผู้ที่ประสงค์จะเดินทางด้วยรถไฟฟ้าสาธารณะ 
ดังนั้นการที่จะกล่าวหาว่ารถติดเป็นปัญหาที่มาจากการขาดประสิทธิภาพ ในการจัดการของตำรวจจราจรก็ดูจะไม่ถูกนักเมื่อย้อนกลับมาดูกรุงเทพมหานครของเรา ซึ่งเป็นเมืองที่เต็มไปด้วยตึกรามบ้านช่อง และมีอัตราส่วนของถนนอยู่ไม่เกิน 4% ซึ่งถือว่าน้อยกว่าอัตราส่วนที่ควรจะเป็นอยู่มาก ประกอบกับการมีจำนวนรถไฟฟ้าสาธารณะที่มีจำนวนจำกัด 

นอกจากนี้ยังเกิดข้อขัดข้องในการให้บริการบ่อยครั้งอีกทั้งการจะเดินทางไปยังสถานีรถไฟฟ้าสาธารณะไม่ใช่เรื่องสะดวก ทั้งยังมีค่าใช้จ่ายสำหรับการเดินทางไปและกลับจากสถานี ซึ่งต่างจากหลายประเทศที่อำนวยความสะดวกให้กับผู้ที่จะใช้บริการรถไฟฟ้าสาธารณะ โดยมีที่จอดรถฟรี และมีรถรับส่งจากที่จอดรถไปยังสถานีรถไฟฟ้า ซึ่งเป็นการส่งเสริมให้คนอยากที่จะใช้บริการรถไฟฟ้าสาธารณะมากขึ้น 

นอกจากประเด็นที่กล่าวมาแล้ว เที่ยวการเดินรถของรถไฟฟ้าสาธารณะของกรุงเทพฯ ไม่มีความถี่เท่าที่ต่างประเทศจึงทำให้ไม่สามารถรองรับจำนวนผู้โดยสารที่มีจำนวนมากโดยเฉพาะในช่วงชั่วโมงเร่งด่วน ด้วยเหตุนี้พี่น้องประชาชนโดยส่วนใหญ่ที่เคยใช้บริการรถไฟฟ้าสาธารณะจึงเคยพบกับประสบการณ์ที่ต้องรอรถไฟฟ้าถึง 4-5 เที่ยว กว่าที่จะได้โดยสารรถไฟฟ้าไปยังจุดหมายได้ 
นั่นหมายความว่าแม้จะเดินทางมาถึงสถานีรถไฟฟ้าแล้ว ก็ใช่ว่าจะสามารถกะระยะเวลาที่จะเดินทางไปสู่จุดหมายปลายทางได้ เพราะไม่ทราบว่าจะได้ขึ้นรถเมื่อไหร่ เหตุผลเหล่านี้จึงนำไปสู่การที่คนจำนวนไม่น้อยที่อยากเลือกใช้ช่องทางการบริการรถไฟฟ้าสาธารณะ เลือกที่จะใช้รถส่วนตัวในการเดินทางมากกว่า ประกอบกับค่านิยมของคนไทยที่เห็นว่า การมีรถยนต์ส่วนตัวขับเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงการประสบความสำเร็จอย่างหนึ่ง ซึ่งทั้ง 2 ประเด็นเป็นการเพิ่มจำนวนรถยนต์ส่วนตัวในถนนที่มีอยู่จำกัดในกรุงเทพมหานครให้มีปัญหาหนักยิ่งขึ้นไปอีก 

แล้วเราจะแก้ปัญหานี้ได้อย่างไร?
หากจะมองว่าเมื่อเรามีพื้นที่ถนนไม่ได้อัตราส่วนที่เหมาะสม เราก็ควรจะเพิ่มจำนวนถนน ซึ่งประเด็นนี้คงเป็นไปได้ยาก เพราะนั่นหมายความว่ารัฐจะต้องมีการขอเวนคืนที่ดินจากประชาชนจำนวนมากมาเพื่อสร้างถนน ซึ่งนอกจากใช้งบประมาณจำนวนมหาศาล ใช้เวลาในการดำเนินการนาน และในระหว่างดำเนินการก็จะเป็นการเพิ่มปัญหารถติดไปทั่วพื้นที่กรุงเทพมหานคร
หากเป็นเช่นนี้แล้วปัญหารถติดหนักในกรุงเทพฯ จะแก้ได้อย่างไร? การเร่งสร้างรถไฟฟ้าเพิ่มอีกหลายสาย แม้จะเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยรถปัญหาจราจรในอนาคต แต่หากกระบวนการหรือวิธีการจัดการที่จะจูงใจให้ผู้ที่มีรถยนต์ส่วนบุคคลหันไปใช้บริการรถสาธารณะไม่สามารถทำได้อย่างเป็นรูปธรรม การสร้างรถไฟฟ้าที่เพิ่มขึ้นก็จะไม่เป็นการแก้ปัญหาหรือตอบโจทย์เรื่องนี้อยู่ดี

หากเราหันไปดูว่าต่างประเทศใช้วิธีอะไรบ้าง? ในการแก้ปัญหานี้ 
จะเห็นได้ว่ามาตรการที่เป็นผลโดยส่วนใหญ่จะเป็นมาตรการที่มีการเรียกเก็บเงินเพิ่ม หรือนำใบเสร็จที่ใช้จ่ายในการรับบริการสาธารณะมาหักลดหย่อนภาษี หรือการเรียกเก็บค่าผ่านทางสำหรับรถที่ไม่ใช่รถในพื้นที่ แต่จะวิ่งเข้าไปในพื้นที่ที่มีการจราจรคับคั่ง เพื่อทำให้คนหันไปใช้บริการรถสาธารณะแทน ที่จะใช้รถส่วนตัวแนวทางสุดท้ายจริงๆ 
ประเทศไทยเราก็เคยมีการเสนอให้ใช้แล้วในพื้นที่ถนนสีลม สาทร แต่สุดท้าย...ก็เกิดการต่อต้านจนไม่มีการดำเนินการดังกล่าวแต่อย่างใด ซึ่งในส่วนนี้หากเราเห็นว่าเรื่องรถติดเป็นปัญหาที่ควรรับผิดชอบร่วมกัน แม้ว่ามาตรการบางอย่างที่อาจจะกระทบกับเราบ้าง ก็ควรต้องให้ความร่วมมือ
ดังนั้นผู้เขียนขอเสนอว่า การแก้ปัญหาเรื่องนี้ ควรให้ภาครัฐจัดให้มีบริการสาธารณะที่มีประสิทธิภาพและเพียงพอกับความต้องการของประชาชน โดยควรจัดให้มีที่จอดรถฟรีสำหรับผู้ที่จะจอดรถเพื่อใช้บริการรถไฟฟ้าสาธารณะ นอกจากนี้ควรจัดให้มีรถโดยสารสาธารณะฟรีสำหรับบุคคลที่จะเดินทางไปขึ้นรถไฟฟ้า หรือเดินทางจากรถไฟฟ้าไปยังอาคารจอดรถส่วนภาคประชาชนหากรัฐมีมาตรการใดๆ ที่มุ่งนำมาใช้เพื่อการลดปัญหาจราจรก็ควรสนับสนุน แม้ว่ามาตรการนั้นๆ อาจจะส่งผลกระทบกับตัวประชาชนผู้ปฏิบัติไปบ้าง 
เพราะสุดท้ายแล้วผลที่จะได้รับจากมาตรการจะส่งผลดีกับสังคมโดยส่วนรวม เพราะฉะนั้นหากภาครัฐและภาคประชาชนร่วมใจกันอย่างที่กล่าวมานี้ ปัญหาการจราจรก็คงจะค่อยๆ ทุเลาเบาบางลงเป็นลำดับ
เว็ปไซต์ ฐานเศรษฐกิจ : คอลัมน์รู้เท่าทันสารพันกฎหมาย โดย ดร.มาร์ค เจริญวงศ์ อัยการประจำสำนักงานอัยการสูงสุด หน้า 7 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับที่ 3507 วันที่ 22-25 กันยายน 2562