"นกหัสดีลิงค์" คืออะไร ? ทำไมเป็นส่วนหนึ่งในพิธีพระราชทานเพลิงศพ "หลวงพ่อคูณ"

29 ม.ค.2562 - งานพิธีพระราชทานเพลิงศพ พระเทพวิทยาคม หรือ หลวงพ่อคูณ สร้างเมรุลอยเป็นรูปนกหัสดีลิงค์ตามความเชื่อของชาวอีสาน มีพิธีการสำคัญคือการฆ่านกหัสดีลิงค์ ซึ่งผู้ที่ทำหน้าที่ในการฆ่านกหัสดีลิงค์คือ นางสาวเมทินี หวานอารมย์ อายุ 45 ปี ชาวบ้านหมู่ 4 ตำบลขามใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ผู้ทำหน้าที่เป็นนางสีดาฆ่านกหัสดีลิงค์ในตำนาน

โดยตำนานนกหัสดีลิงค์ ระบุในนครตักกะศิลาเชียงรุ้งแสนหวีฟ้ามหานคร พระมหากษัตริย์แห่งนครนั้นถึงแก่สวรรคต ตามธรรมเนียมต้องอัญเชิญพระศพออกไปฌาปนกิจที่ทุ่งหลวง ในครั้งนั้นพระมหาเทวีให้จัดการพระศพตามโบราณประเพณี ได้แห่พระศพออกจากพระราชวังไปยังทุ่งหลวงเพื่อถวายพระเพลิง

ขณะนั้นมีนกสักกะไดลิงค์ หรือนกหัสดีลิงค์ ซึ่งกินเนื้อสัตว์เป็นอาหารบินมาจากป่าหิมพานต์ นกได้เห็นพระศพคิดว่าเป็นอาหารของเขา จึงบินโฉบลงมาเอาพระศพจะไปกิน เมื่อพระมหาเทวีเห็นเช่นนั้นก็ประกาศให้คนดีต่อสู้นกหัสดีลิงค์เพื่อเอาพระศพคืนมา คนทั้งหลายก็อาสาต่อสู้นกหัสดีลิงค์ไม่ได้ ถูกนกหัสดีลิงค์จับกินหมดในครั้งนี้ ธิดาแห่งพญาตักกะศิลาจึงเข้ารับอาสาสู้นกหัสดีลิงค์นั้น นางมีนามว่า สีดา นางได้ใช้ศรอาบยาพิษยิงนกหัสดีลิงค์ นกหัสดีลิงค์ถึงแก่ความตายตกลงมาพร้อมพระศพแห่งกษัตริย์องค์นั้น พระมาหาเทวี จึงโปรดสั่งให้ช่างทำเมรุคือหอแก้วบนหลังนกหัสดีลิงค์ แล้วเชิญพระศพขึ้นประดิษฐานบนหลังนกหัสดีลิงค์ แล้วถวายพระเพลิงไปพร้อมกัน ตำนานมีกล่าวไว้ดังนี้

ต่อจากนั้นมาเจ้านายในพระราชวงศ์นั้นแห่งเมืองตักกะศิลาเชียงรุ้งแสนหวีฟ้าได้ถือเอาประเพณี ทำเมรุนกหัสดีลิงค์ หรือนกสักกะไดลิงค์นั้นขึ้น เพื่อประกอบพิธีถวายพระเพลิง ถวายแก่เจ้านายเชื้อพระวงศ์ที่ถึงแก่อสัญกรรมอย่างไรก็ตาม ในหมู่ช่างจะเรียกชื่อนกหัสดีลิงค์ ว่า นกอินทรี โดยอินทรีย์หมายถึงร่างกาย เนื่องจากนกหัสดีลิงค์ สามารถขยับตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เปรียบเหมือนร่างกายที่ย่อมหวั่นไหวต่อสิ่งที่มากระทบทั้งรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส การฆ่านกหัสดีลิงค์ จึงเปรียบได้กับการ ที่พระมหาเถระ ได้ปฏิบัติตามพระธรรมคำสอนจนสามารถสงบระงับจากกิเลสที่มากระทบการสร้างเมรุนกหัสดีลิงค์ หรือเมรุนกอินทรี จึงนิยมสร้างถวายแก่พระมหาเถระที่เป็นพระสุปฏิปันโน ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เพราะเป็นเรื่องที่แฝงด้วยปริศนาธรรมเกี่ยวกับการเอาชนะกิเลส