"พยาบาล" ของพระราชา

พระบรมฉายาลักษณ์ในอริยบทต่างๆ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชพร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ในวัยเยาว์ สิ่งหนึ่งที่สังเกตเห็นคือ จะมีพยาบาลคอยเป็นพระพี่เลี้ยงพระโอรส และพระธิดา อยู่เสมอ
และเมื่อไม่นานมานี้เอง มีเรื่องเล่าถึงความประทับใจ ครั้งหนึ่งมีแพทย์ที่ถวายการรักษาพระองค์ท่าน เกิดความสงสัยว่า ทำไมพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช จึงทรงให้พยาบาลทำให้ท่านทุกอย่าง ไม่ว่าจะจัดพระโอสถเม็ด พระโอสถฉีด ทำไมไม่ให้หมอทำ ท่านก็ทรงตอบว่า "เพราะเป็นหน้าที่ของพยาบาล" แพทย์คนนั้นก็ถามต่ออีกว่า ทำไมท่านจึงทรงเชื่อพระทัย ไว้วางพระทัยกับพยาบาลนัก ท่านก็ทรงตอบว่า "ก็เพราะพยาบาลเป็นคนเลี้ยงเรามา" พระองค์ทรงหมายถึง สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือ องค์สมเด็จย่า นั่นเอง
พระราชกรณียกิจนานัปประการของในหลวงรัชกาลที่ 9 ประการหนึ่งที่ทรงให้ความสำคัญคือ ด้านสุขภาพของประชาชนชาวไทย ซึ่งพระปณิธานเหล่านี้ ถูกถ่ายทอดต่อลงมาจากองค์สมเด็จย่า ที่ทรงเป็นต้นแบบของพยาบาลมาช้านาน พระองค์ทุ่มเทพระวรกายในการพัฒนาสุขภาพของคนไทย ซึ่งพระองค์ได้เข้าศึกษาที่โรงเรียนหญิงแพทย์ผดุงครรภ์และการพยาบาลไข้ในสมัยนั้น จวบจนปัจจุบันปีนี้ ครบรอบ 100 ปี แห่งการสำเร็จด้านการพยาบาลของพระองค์คุณูปการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่ภูมิพลอดุลยเดช และองค์สมเด็จย่า ที่มีต่องานด้านพยาบาลนั้นมีมากล้น โดยเฉพาะกับคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ที่นี่ถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของประวัติศาสตร์พยาบาลไทย เป็นโรงเรียนวิชาชีพแห่งแรกของพยาบาล ที่ยังคงผลิตพยาบาลเพื่อออกไปรับใช้ประชาชนมาตลอด 120 ปี
สมเด็จย่าได้ปฏิบัติพระราชกรณียกิจด้านการแพทย์ พยาบาล และการสาธารณสุข ซึ่งทรงเจริญตามรอยยุคลบาทสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก พระบิดาแห่งแพทย์แผนปัจจุบันและสาธารณสุข ผู้ทรงอุทิศพระองค์และพระราชทรัพย์เพื่อกิจการด้านนี้มากมาย และเมื่อสิ้นสมเด็จพระบรมราชชนกแล้ว สมเด็จย่าก็ยังทรงทุ่มเทให้ภารกิจทางการแพทย์ พยาบาล และสาธารณสุขอย่างเต็มที่ โดยสมเด็จย่าได้ทรงดำเนินกิจกรรมทุกอย่างให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ที่สมเด็จพระบรมราชชนกเคยสนับสนุนมาแต่เดิม เช่น การสนับสนุนการก่อสร้างปรับปรุงโรงพยาบาลศิริราชด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ที่พระองค์ทรงสำเร็จการศึกษาวิชาการพยาบาล และตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ทรงปฏิบัติพระราชภารกิจในการพัฒนาสุขภาพอนามัย และคุณภาพชีวิตของประชาชนทั่วประเทศ
ดังนั้น ในปี 2533 กระทรวงสาธารณสุข จึงเสนอต่อคณะรัฐมนตรีในขณะนั้น ให้วันที่ 21 ตุลาคม ของทุกปี ซึ่งเป็นวันคล้ายวันพระราชสมภพขององค์สมเด็จย่า ให้เป็นวันพยาบาลแห่งชาติ เพื่อให้ผู้ประกอบวิชาชีพการพยาบาลได้ตระหนักในภารกิจของวิชาชีพ ว่าเป็นงานบริการสุขภาพที่มีความสำคัญ และมีคุณค่าแก่สังคม